Ryby
Witaj na stronie poświęconej rybom. Opisano tu wiele gatunków w wirtualnym atlasie, ze szczególnym naciskiem na gatunki żyjące w Polsce. Ryby to najstarsza i największa grupa kręgowców, bardzo zróżnicowane co do wielkości, kształtu, fizjologii oraz zachowania.
Systematyka
Ryby to zbiorcza nazwa przedstawicieli kilku gromad wodnych kręgowców. Są to śluzice, minogi, ryby chrzęstnoszkieletowe i ryby kostnoszkieletowe. Znamy około 25 000 współcześnie żyjących gatunków ryb. W Polsce stwierdzono obecność 120 gatunków z czego 82 gatunki to ryby słodkowodne. Aż 35% tych ryb to gatunki obce.
Atlas ryb
W naszym atlasie ryb można znaleźć wszystkie opisane w tym portalu gatunki. Wiele filtrów wyszukiwania pozwala zawęzić wyniki. To dobre narzędzie do oznaczania gatunków ryb z całego świata.
Gromady i rzędy ryb
Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.
Ryby kostnoszkieletowe (Osteichtyes)
| Nazwa rzędu | Nazwa łacińska | Czy występuje w Polsce? | Liczba rodzin | Szacunkowa liczba gatunków |
|---|---|---|---|---|
| amiokształtne | Amiiformes | nie | 1 | 1 |
| aterynokształtne | Atheriniformes | nie | 8 | 275 |
| batrachokształtne | Batrachoidiformes | nie | 1 | 69 |
| beryksokształtne | Beryciformes | nie | 17 | 220 |
| belonokształtne | Beloniformes | tak | 5 | 35 |
| celakantokształtne | Coelacanthiformes | nie | 1 | 2 |
| ciernikokształtne | Gasterosteiformes | tak | 3 | 12 |
| dorszokształtne | Gadiformes | tak | 6 | 135 |
| grotnikokształtne | Gobiesociformes | nie | 2 | 155 |
| igliczniokształtne | Syngnathiformes | tak | 7 | 262 |
| jesiotrokształtne | Acipenseriformes | tak | 2 | 28 |
| kostnojęzykokształtne | Osteoglossiformes | nie | 6 | 218 |
| karpieńcokształtne | Cyprinodontiformes | nie | 9 | 800 |
| karpiokształtne | Cypriniformes | tak | 6 | 2000 |
| kąsaczokształtne | Characiformes | nie | 12 | 1400 |
| niszczukokształtne | Lepisosteiformes | nie | 1 | 5 |
| łososiokształtne | Salmoniformes | tak | 6 | 320 |
| okoniokształtne | Perciformes | tak | 160 | 900 |
| piotroszokształtne | Zeiformes | nie | 6 | 41 |
| płastugi | Pleuronectiformes | tak | 7 | 540 |
| rogozębokształtne | Ceratodontiformes | nie | 1 | 4 |
| rozdymkokształtne | Tetraodontiformes | nie | 10 | 500 |
| skorpenokształtne | Scorpaeniformes | tak | 22 | 1200 |
| skrzelokształtne | Aulopiformes | nie | 15 | 200 |
| strojnikokształtne | Lampridiformes | nie | 8 | 30 |
| stynkokształtne | Osmeriformes | nie | 4-13 | ? |
| sumokształtne | Siluriformes | tak | 29 | 2415 |
| szczupakokształtne | Esociformes | tak | 2 | 10 |
| tarponokształtne | Elopiformes | nie | 6 | 38 |
| śledziokształtne | Clupeiformes | tak | 4 | 355 |
| węgorze błotne | Synbranchiformes | nie | 1-3 | >70 |
| węgorzokształtne | Anguilliformes | tak | 15 | 675 |
| wielopłetwcokształtne | Polypteriformes | nie | 1 | 11 |
| żabnicokształtne | Lophiiformes | nie | 18 | 300 |
Ryby chrzęstnoszkieletowe (Chondrichthyes)
| Nazwa rzędu | Nazwa łacińska | Czy występuje w Polsce? | Liczba rodzin | Szacunkowa liczba gatunków |
|---|---|---|---|---|
| anioły morskie | Squatiniformes | nie | 1 | 15 |
| chimerokształtne | Chimaeriformes | nie | 3 | 34 |
| drętwy | Torpediniformes | nie | 4 | 43 |
| koleniokształtne | Squaliformes | tak | 3 | 90 |
| lamnokształtne | Lamniformes | nie | 7 | 16 |
| orleniokształtne | Myliobatiformes | nie | 8 | >140 |
| piłokształtne | Pristiformes | nie | 1 | 7 |
| rajokształtne | Rajiformes | nie | 1 | 200 |
| rekiny dywanowe | Orectolobiformes | nie | 7 | 33 |
| rochokształtne | Rhinobatiformes | nie | 3 | 500 |
| rogatkokształtne | Heterodontiformes | nie | 1 | 9 |
| żarłaczokształtne | Carcharhiniformes | nie | 8 | 200 |
Śluzice (Myxini), minogi i pokrewne (Cephalaspidomorphii)
| Nazwa rzędu | Nazwa łacińska | Czy występuje w Polsce? | Liczba rodzin | Szacunkowa liczba gatunków |
|---|---|---|---|---|
| śluzicokształtne | Amiiformes | tak | 1 | 75 |
| minogokształtne | Petromyzontiformes | tak | 1 | 24 |
Pozostałe rzędy
Gromada: ryby chrzęstnoszkieletowe (Chondrichthyes)
- Hexanchiformes
- piłonosokształtne (Pristiophoriformes)
Gromada: ryby kostnoszkieletowe (Osteichtyes)
- prapłaźcokształtne (Lepidosireniformes)
- gardzielcokształtne (Saccopharyngiformes)
- piaskolcokształtne (Gonorynchiformes)
- wężorokształtne (Stomiiformes)
- świetlikokształtne (Myctophiformes)
- Percopsiformes
- wyślizgokształtne (Ophidiiformes)
- Indostomiformes
Informacje dodatkowe
W artykule systematyka ryb zawarta została szczegółowa taksonomia wraz z linkami do poszczególnych gatunków opisywanych w niniejszym portalu.
W poniższej tabeli przedstawiono systematykę ryb.
| Jednostka systematyczna | Nazwa polska | Nazwa łacińska |
| Typ | strunowce | Chordata |
| Podkrólestwo | tkankowce | Eumetazoa |
| Królestwo | zwierzęta | Animalia |
| Domena | eukarionty | Eucaryota |
Występowanie
Ryby są obecne we wszystkich oceanach, morzach, a także większości wód śródlądowych. Ryby są obecne w wodach arktycznych i tropikalnych. Spotykane także w głębinach, na głębokości nawet 11 km, gdzie panuje ogromne ciśnienie. Wiele gatunków może żyć w słodkich i słonych wodach jednocześnie. Niektóre gatunki przez krótki czas mogą żyć także na lądzie.
Cechy charakterystyczne ryb
- Masa mięśni stanowi 40-65% całkowitej masy ciała.
- Wszystkie ryby są wyposażone w płetwy ogonowe. Liczba płetw u różnych gatunków może być różna. Na ogół występuje para płetw piersiowych i brzusznych, na grzbiecie znajduje się płetwa grzbietowa, czasem płetwa tłuszczowa. W okolicach odbytu znajduje się jedna lub dwie płetwy odbytowe.
- Większość gatunków ma wrzecionowaty kształt ciała;
- W skórze znajdują się gruczoły śluzowe.
- Niektóre gatunki (poza rybami dennymi) posiadają tak zwany pęcherz pławny wypełniony gazem, który umożliwia kontrolowanie siły wyporu.
- Wzrok, węch i słuch są podstawowymi zmysłami.
- Ryby posiadają linię boczną, narząd zmysłu zbudowany z neuromastów, będący narządem za pomocą którego ryby orientują się w przestrzeni wody;
- Ryby posiadają ucho wewnętrzne, a te gatunki, których ucho wewnętrzne jest połączone z pęcherzem pławnym, słyszą bardzo dobrze. Niektóre ryby posiadają narząd Webera, narząd zbudowany z szeregu kostek. Niektóre ryby także wytwarzają dźwięki.
- Niektóre ryby posiadają elektroreceptory, reagujące na zmiany pola elektrycznego w przestrzeni. Receptory te służą do lokalizacji zdobyczy oraz orientacji w terenie na podstawie detekcji pola elektromagnetycznego Ziemi.
- Niektóre gatunki ryb potrafią wytwarzać prąd o napięciu kilkuset woltów!
- Formy rozrodu są bardzo zróżnicowane. Niektóre gatunki potrafią zmieniać płeć. Część gatunków przejawia zachowania opieki nad potomstwem. Samica może złożyć w ciągu sezonu nawet 28 mln jaj. Większość ryb jest jajorodna. Zapłodnienie i rozwój oraz wyląg młodych odbywają się poza organizmem matki. U części gatunków żyworodnych zapłodnienie następuje wewnątrz ciała samicy.
- Ciało pokryte jest łuskami.
- Ryby oddychają skrzelami.
Ewolucja ryb
Najstarsze ryby pojawiły się około 500 mln lat temu w dolnym kambrze. Pierwszą skamieniałością, co do której naukowcy są pewni, jest Astrapis desiderata z Ameryki Południowej. Gatunek ten należy do bezszczękowców. Ciało pokryte było pancerzem. Najstarsze żuchwowce pochodzą z dolnego syluru. Wyodrębnienie się nowożytnych ryb chrzęstnoszkieletowych miało miejsce najprawdopodobniej w jurze (200-145 mln lat temu) i kredy (145-65 mln lat temu).
Znaczenie ryb
Ryby mają ogromne znaczenie gospodarcze. Stanowią pokarm dla ludzi i zwierząt. Połowy odbywają się także na potrzeby akwarystyki. Każdego roku sprzedaje się co najmniej 150 mln ryb "ozdobnych" do tych celów.
Ochrona i zagrożenia ryb
Wiele gatunków jest zagrożonych wymarciem. Prawie 800 gatunków klasyfikuje się jako gatunki o wysokim ryzyku wymarcia. Najwięcej gatunków zagrożonych należy do pielęgnicowatych (Cichlidae). Druga grupa najbardziej zagrożonych ryb to karpiowate (ponad 100 gatunków zagrożonych). Wiele gatunków to endemity, zatem o ograniczonym zasięgu występowania. Problemy w takim środowisku od razu stwarzają problem z przetrwaniem gatunku. Ogromne zagrożenie dla ryb to degradacja środowiska spowodowana zanieczyszczeniem wód, budowlami hydrotechnicznymi.
Pytania
Artykuły powiązane
© medianauka.pl, 2015-11-09, A-3195
Data aktualizacji artykułu: 2023-09-03