Podstawowe własności

Nazwa minerału: Turmalin
Rodzaj: kamień szlachetny
Klasa: krzemiany
Wzór chemiczny: To grupa minerałów - wzory chemiczne podano dla odmian turmalinu.
Twardość: 7
Gęstość: 3.00-3.25 g/cm³
Rysa: biała
Połysk: szklisty
Łupliwość: brak
Przełam: muszlowy, gruzełkowy
Barwy:

bezbarwna
żółta
czerwona
brązowa
zielona
niebieska
różowa
czarna

Podatność: kruchy
Kryształy: trygonalny
Szlif: fasetkowy
Szlif: kaboszonowy
Występowanie:

Europa
Azja
Afryka
Ameryka Północna
Ameryka Południowa

Oto nasz atlas minerałów i skał online, zawierające wiele innych minerałów, skał, kamieni szlachetnych, ozdobnych i meteorytów.

Turmalin

Turmalin jest to minerał, a w zasadzie cały szereg minerałów, zaliczany do krzemianów o skomplikowanej budowie chemicznej. Tworzy kryształy o pokroju słupkowym, igieł i pręcików, wydłużone względem pionowej osi. Przekrój poprzeczny ma kształt trójkąta. Kryształy są zarówno narosłe jak i wrosłe. Turmalin tworzy także zbite, promieniste lub równoległe skupienia.

To kamień szlachetny, stosowany w jubilerstwie.

Odmiany turmalinu

Oto wybrane odmiany turmalinu:

elbait - szlachetna odmiana turmalinu o zastosowaniach jubilerskich, najczęściej niebieski,
achroit - odmiana bezbarwna,
dravit - odmiana brunatna,
liddicoatyt,
uvit - odmiana brunatna,
tsilaisyt,
buergeryt - odmiana ciemna,
rubellit - różowa, czerwona odmiana turmalinu,
verdelit - zielono-niebieska odmiana turmalinu,
indygolit - odmiana niebieska z zielonkawym odcieniem,
murzyńska głowa - kryształy z czarnym zakończeniem,
turecka głowa - kryształy zielone z czerwonym zakończeniem,
kamień arbuzowy - odmiana czerwona z zieloną otoczką,
schörl - czarna odmiana turmalinu.

Turmalin © choucashoot - stock.adobe.com

Właściwości

Właściwości turmalinu zostały wyszczególnione w tablicy. Poza nimi warto jeszcze wymienić następujące cechy:

słup kryształu turmalinu ma różne zakończenia z różnych końców słupa - to tak zwana hemimorfia;
często spotyka się kryształy wielobarwne;
to piezoelektryk - podczas odkształcania kryształu turmalinu na jego końcach gromadzą się różnoimienne ładunki elektryczne;
podgrzanie kryształu turmalinu również powoduje powstawanie różnoimiennych ładunków na końcach kryształu - zjawisko to nazywane jest piroelektrycznością;
wykazuje dwójłomność światła.

Występowanie

Turmalin jest spotykany w granitach, pegmatytach, żyłach hydrotermalnych oraz typu alpejskiego, gnejsach, łupkach i innych. Można go także znaleźć w piaskach i żwirach w postaci okruchów.

Znane miejsca wydobycia znajdują się w Brazylii (różowy turmalin), w Pakistanie (czarny turmalin), w Austrii (dravit), na Elbie we Włoszech (murzyńskie główki), na Madagaskarze. W Polsce spotykany w Górach Sowich.

Zastosowanie

Turmalin znajduje następujące zastosowanie:

w budowie przyrządów pomiarowych z uwagi na piroelektryczność i piezoelektryczność (mierzenie nacisku);
w jubilerstwie do produkcji biżuterii, sztukaterii;
w kolekcjonerstwie;
dawniej jako czyścik do fajek z popiołu.

Ciekawostki

Z uwagi na swą piroelektryczność to niezły kurzołap. Wystarczy kryształ wystawić na działanie promieni słonecznych aby się ogrzał, a będzie łapał cały kurz z bliskiego otoczenia.