Jeżowce

Jeżowce (Echinoidea) to gromada bezkręgowców, należąca do szkarłupni, do której zaliczamy około 1000 gatunków. Jeżowce dzielimy na jeżowce regularne (Regularia) o budowie promienistej i jeżowce nieregularne (Irregularia). Wiele gatunków jest jadalnych.

Wygląd

Cechą charakterystyczną jeżowców są liczne, ruchome kolce, które wystają z guzków na kulistym, jajowatym, sercowatym, dyskowatym, sztywnym ciele. Pośród kolców znajdują się twory, często z gruczołami jadowymi.

Gatunki

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.

Phyllacanthus imperialis

Phyllacanthus imperialis to gatunek jeżowca o oryginalnym wyglądzie. Kolce są jasne, różnokolorowe, pałkowate, ołówkowate, tępe i grube. Ciało brązowawe.

Tripneustes ventricosus

Tripneustes ventricosus to gatunek jeżowca, dość wyjątkowy z uwagi na swoje białe kolce.

Arbacia lixula

Arbacia lixula to gatunek jeżowca o czarnych kolcach, kulistym, nieco spłaszczonym ciele.

Diadema setosum

Diadema setosum to gatunek szkarłupnia z gromady jeżowców, charakteryzujący się bardzo długimi, czarnymi kolcami.

Jeżowiec jadalny

Echinus esculentus

Jeżowiec jadalny (Echinus esculentus) to bezkręgowiec z gromady jeżowców. Kształt kulisty, nieco spłaszczony. Kolor czerwono-fioletowy lub biały.

Jeżowiec skalny

Paracentrotus lividus

Jeżowiec skalny (Paracentrotus lividus) to gatunek szkarłupnia z gromady jeżowców. Ubarwienie od brązu do czerwonofioletowej lub zielonobrązowej barwy. To jeżowiec o znaczeniu gospodarczym.

Inne gatunki

Turbaniec, pałkun (Cidaris cidaris)
Jeżowiec sercowaty (Echinocardium cordatum)
Jeżowiec przybrzeżny (Parechinus miliaris)
Jeżowiec zaroślowy (Psammechinus microtuberculatus)

Występowanie i środowisko

Jeżowce występują we wszystkim morzach i oceanach o zasoleniu powyżej 20‰. W Bałtyku w naszej okolicy nie występują. Jedynie jeżowiec przybrzeżny (Parechinus miliaris) pojawia się w zachodniej części Bałtyku.

Tryb życia i zachowanie

Jeżowce potrafią się poruszać z prędkością 2-20 cm/min, wyjątkowo 1-2 m/min. Do poruszania się używają swoich kolców.

Morfologia i anatomia

Kuliste ciało ma średnicę od 1 do 25 cm. Liczne, zrośnięte płytki tworzą szkielet. Na spodzie znajduje się otwór gębowy, na górze - odbyt. Są tu także rzędy (5 par) płytek ambulakralnych z otworkami, przez które wysuwane są nóżki z przyssawkami, które potrafią silnie przytwierdzić zwierzę do podłoża.

Kolce mają różny kształt. Gęba często jest wyposażona w tak zwaną latarnię Arystotelesa - aparat żujący, służący do rozcierania pokarmu.

Rozmnażanie

To zwierzęta rozdzielnopłciowe. Samica wyrzuca jaja w liczbie nawet 20 milionów rocznie do toni wodnej. Samce wyrzucają do wody plemniki. Larwy są składnikiem planktonu.

Pożywienie

To zwierzęta zwykle wszystkożerne.

Ochrona i zagrożenia

Ciekawostki

Nam najczęściej jeżowce kojarzą się z Chorwacji, gdzie można spotkać je na każdym kroku w morzu. Z tego tez powodu w Chorwacji do kąpieli w morzu używa się specjalnego obuwia.

W Chorwacji możemy spotkać co najmniej 20 różnych gatunków. Najczęściej jest to jednak jeżowiec skalny (Paracentrotus lividus)

Nadepnięcie na jeżowca jest bardzo przykre w skutkach. Kolce są niezwykle łamliwe, zostają w ciele i trudno je wyjąć bez pomocy lekarskiej. Ukłuciu towarzyszy silny i ostry ból. Gdy zdarzy się nadepnięcie na jadowitego jeżowca mogą się pojawić takie objawy jak drgawki, duszności, utrata przytomności. Może też się zdarzyć infekcja rany.

Jeżeli pojawią się niepokojące objawy lub nie udało się wyjąć z ciała kolców, warto pokazać ranę lekarzowi.

Gdzie w Chorwacji nie ma jeżowców? W dużych kurortach na plażach jeżowce to rzadkość. Wszędzie tam, gdzie mamy skały, nietrudno je spotkać. Łatwo je zauważyć, bo woda w Adriatyku jest przejrzysta, a jeżowce są zwykle czarne. Nadepnięcia przypadkowe jednak zdarzają się dość często.

Buty na jeżowce do wody są więc niezbędne.