Ryby
Witaj na stronie poświęconej rybom. Opisano tu wiele gatunków w wirtualnym atlasie, ze szczególnym naciskiem na gatunki żyjące w Polsce. Ryby to najstarsza i największa grupa kręgowców, bardzo zróżnicowane co do wielkości, kształtu, fizjologii oraz zachowania.
Systematyka
Ryby to zbiorcza nazwa przedstawicieli kilku gromad wodnych kręgowców. Są to śluzice, minogi, ryby chrzęstnoszkieletowe i ryby kostnoszkieletowe. Znamy około 25 000 współcześnie żyjących gatunków ryb. W Polsce stwierdzono obecność 120 gatunków z czego 82 gatunki to ryby słodkowodne. Aż 35% tych ryb to gatunki obce.
Wybierz dział
Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.
Ryby kostnoszkieletowe (Osteichtyes)
Ryby chrzęstnoszkieletowe (Chondrichthyes)
Śluzice (Myxini)
Pozostałe rzędy i gromady
Gromada: minogi i pokrewne (Cephalaspidomorphii)
- minogokształtne (Petromyzontiformes)
Gromada: ryby chrzęstnoszkieletowe (Chondrichthyes)
- Hexanchiformes
- piłonosokształtne (Pristiophoriformes)
- rochokształtne (Rhinobatiformes)
- piłokształtne (Pristiformes)
- chimerokształtne (Chimaeriformes)
Gromada: ryby kostnoszkieletowe (Osteichtyes)
- rogozębokształtne (Ceratodontiformes)
- prapłaźcokształtne (Lepidosireniformes)
- celakantokształtne (Coelacanthiformes)
- amiokształtne (Amiiformes)
- kostnojęzykowe (Osteoglossiformes)
- tarponokształtne (Elopiformes)
- gardzielcokształtne (Saccopharyngiformes)
- piaskolcokształtne (Gonorynchiformes)
- wężorokształtne (Stomiiformes)
- Aulopiformes
- świetlikokształtne (Myctophiformes)
- Percopsiformes
- wyślizgokształtne (Ophidiiformes)
- grotnikokształtne (Gobiesociformes)
- beryksokształtne (Beryciformes)
- Indostomiformes
- węgorze błotne (Synbranchiformes)
Informacje dodatkowe
W artykule systematyka ryb zawarta została szczegółowa taksonomia wraz z linkami do poszczególnych gatunków opisywanych w niniejszym portalu.
W poniższej tabeli przedstawiono systematykę ryb.
| Jednostka systematyczna | Nazwa polska | Nazwa łacińska |
| Typ | strunowce | Chordata |
| Podkrólestwo | tkankowce | Eumetazoa |
| Królestwo | zwierzęta | Animalia |
| Domena | eukarionty | Eucaryota |
Występowanie
Ryby są obecne we wszystkich oceanach, morzach, a także większości wód śródlądowych. Ryby są obecne w wodach arktycznych i tropikalnych. Spotykane także w głębinach, na głębokości nawet 11 km, gdzie panuje ogromne ciśnienie. Wiele gatunków może żyć w słodkich i słonych wodach jednocześnie. Niektóre gatunki przez krótki czas mogą żyć także na lądzie.
Cechy charakterystyczne ryb
- Masa mięśni stanowi 40-65% całkowitej masy ciała.
- Wszystkie ryby są wyposażone w płetwy ogonowe. Liczba płetw u różnych gatunków może być różna. Na ogół występuje para płetw piersiowych i brzusznych, na grzbiecie znajduje się płetwa grzbietowa, czasem płetwa tłuszczowa. W okolicach odbytu znajduje się jedna lub dwie płetwy odbytowe.
- Większość gatunków ma wrzecionowaty kształt ciała;
- W skórze znajdują się gruczoły śluzowe.
- Niektóre gatunki (poza rybami dennymi) posiadają tak zwany pęcherz pławny wypełniony gazem, który umożliwia kontrolowanie siły wyporu.
- Wzrok, węch i słuch są podstawowymi zmysłami.
- Ryby posiadają linię boczną, narząd zmysłu zbudowany z neuromastów, będący narządem za pomocą którego ryby orientują się w przestrzeni wody;
- Ryby posiadają ucho wewnętrzne, a te gatunki, których ucho wewnętrzne jest połączone z pęcherzem pławnym, słyszą bardzo dobrze. Niektóre ryby posiadają narząd Webera, narząd zbudowany z szeregu kostek. Niektóre ryby także wytwarzają dźwięki.
- Niektóre ryby posiadają elektroreceptory, reagujące na zmiany pola elektrycznego w przestrzeni. Receptory te służą do lokalizacji zdobyczy oraz orientacji w terenie na podstawie detekcji pola elektromagnetycznego Ziemi.
- Niektóre gatunki ryb potrafią wytwarzać prąd o napięciu kilkuset woltów!
- Formy rozrodu są bardzo zróżnicowane. Niektóre gatunki potrafią zmieniać płeć. Część gatunków przejawia zachowania opieki nad potomstwem. Samica może złożyć w ciągu sezonu nawet 28 mln jaj. Większość ryb jest jajorodna. Zapłodnienie i rozwój oraz wyląg młodych odbywają się poza organizmem matki. U części gatunków żyworodnych zapłodnienie następuje wewnątrz ciała samicy.
- Ciało pokryte jest łuskami.
- Ryby oddychają skrzelami.
Ewolucja ryb
Najstarsze ryby pojawiły się około 500 mln lat temu w dolnym kambrze. Pierwszą skamieniałością, co do której naukowcy są pewni, jest Astrapis desiderata z Ameryki Południowej. Gatunek ten należy do bezszczękowców. Ciało pokryte było pancerzem. Najstarsze żuchwowce pochodzą z dolnego syluru. Wyodrębnienie się nowożytnych ryb chrzęstnoszkieletowych miało miejsce najprawdopodobniej w jurze (200-145 mln lat temu) i kredy (145-65 mln lat temu).
Znaczenie ryb
Ryby mają ogromne znaczenie gospodarcze. Stanowią pokarm dla ludzi i zwierząt. Połowy odbywają się także na potrzeby akwarystyki. Każdego roku sprzedaje się co najmniej 150 mln ryb "ozdobnych" do tych celów.
Ochrona i zagrożenia ryb
Wiele gatunków jest zagrożonych wymarciem. Prawie 800 gatunków klasyfikuje się jako gatunki o wysokim ryzyku wymarcia. Najwięcej gatunków zagrożonych należy do pielęgnicowatych (Cichlidae). Druga grupa najbardziej zagrożonych ryb to karpiowate (ponad 100 gatunków zagrożonych). Wiele gatunków to endemity, zatem o ograniczonym zasięgu występowania. Problemy w takim środowisku od razu stwarzają problem z przetrwaniem gatunku. Ogromne zagrożenie dla ryb to degradacja środowiska spowodowana zanieczyszczeniem wód, budowlami hydrotechnicznymi.
© medianauka.pl, 2015-11-09, ART-3195
Data aktualizacji artykułu: 2016-09-24