Ryby

Witaj na stronie poświęconej rybom. Opisano tu wiele gatunków w wirtualnym atlasie, ze szczególnym naciskiem na gatunki żyjące w Polsce. Ryby to najstarsza i największa grupa kręgowców, bardzo zróżnicowane co do wielkości, kształtu, fizjologii oraz zachowania.

Systematyka

Ryby to zbiorcza nazwa przedstawicieli kilku gromad wodnych kręgowców. Są to śluzice, minogi, ryby chrzęstnoszkieletowe i ryby kostnoszkieletowe. Znamy około 25 000 współcześnie żyjących gatunków ryb. W Polsce stwierdzono obecność 120 gatunków z czego 82 gatunki to ryby słodkowodne. Aż 35% tych ryb to gatunki obce.

Wybierz dział

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.

Ryby kostnoszkieletowe (Osteichtyes)

Amiokształtne
(Amiiformes)

Aterynokształtne
(Atheriniformes)

Batrachokształtne
(Batrachoidiformes)

Beryksokształtne
(Beryciformes)

Belonokształtne
(Beloniformes)

Celakantokształtne
(Coelacanthiformes)

Ciernikokształtne
(Gasterosteiformes)

Dorszokształtne
(Gadiformes)

Igliczniokształtne
(Syngnathiformes)

Jesiotrokształtne
(Acipenseriformes)

Kostnojęzyko-kształtne
(Osteoglossiformes)

Karpieńcokształtne
(Cyprinodontiformes)

Karpiokształtne
(Cypriniformes)

Kąsaczokształtne
(Characiformes)

Niszczukokształtne
(Lepisosteiformes)

Łososiokształtne
(Salmoniformes)

Okoniokształtne
(Perciformes)

Piotroszokształtne
(Zeiformes)

Płastugi
(Pleuronectiformes)

Rogozębokształtne
(Ceratodontiformes)

Rozdymkokształtne
(Tetraodontiformes)

Skorpenokształtne
(Scorpaeniformes)

Skrzelokształtne
(Aulopiformes)

Strojnikokształtne
(Lampridiformes)

Sumokształtne
(Siluriformes)

Szczupakokształtne
(Esociformes)

Tarponokształtne
(Elopiformes)

Śledziokształtne
(Clupeiformes)

Węgorzokształtne
(Anguilliformes)

Wielopłetwco-kształtne
(Polypteriformes)

Żabnicokształtne
(Lophiiformes)

Ryby chrzęstnoszkieletowe (Chondrichthyes)

Anioły morskie
(Squatiniformes)

Chimerokształtne
(Chimaeriformes)

Drętwy
(Torpediniformes)

Koleniokształtne
(Squaliformes)

Lamnokształtne
(Gasterosteiformes)

Orleniokształtne
(Myliobatiformes)

Piłokształtne
(Pristiformes)

Rajokształtne
(Rajiformes)

Rekiny dywanowe
(Orectolobiformes)

Rochokształtne
(Rhinobatiformes)

Rogatkokształtne
(Heterodontiformes)

Żarłaczokształtne
(Carcharhiniformes)

Śluzice (Myxini), minogi i pokrewne (Cephalaspidomorphii)

Śluzicokształtne
(Myxiniformes)

Minogokształtne
(Petromyzontiformes)

Pozostałe rzędy

Gromada: ryby chrzęstnoszkieletowe (Chondrichthyes)

• Hexanchiformes
• piłonosokształtne (Pristiophoriformes)

Gromada: ryby kostnoszkieletowe (Osteichtyes)

• prapłaźcokształtne (Lepidosireniformes)
• gardzielcokształtne (Saccopharyngiformes)
• piaskolcokształtne (Gonorynchiformes)
• wężorokształtne (Stomiiformes)
• świetlikokształtne (Myctophiformes)
• Percopsiformes
• wyślizgokształtne (Ophidiiformes)
• grotnikokształtne (Gobiesociformes)
• Indostomiformes
• węgorze błotne (Synbranchiformes)

Informacje dodatkowe

W artykule systematyka ryb zawarta została szczegółowa taksonomia wraz z linkami do poszczególnych gatunków opisywanych w niniejszym portalu.

W poniższej tabeli przedstawiono systematykę ryb.

Występowanie

Ryby są obecne we wszystkich oceanach, morzach, a także większości wód śródlądowych. Ryby są obecne w wodach arktycznych i tropikalnych. Spotykane także w głębinach, na głębokości nawet 11 km, gdzie panuje ogromne ciśnienie. Wiele gatunków może żyć w słodkich i słonych wodach jednocześnie. Niektóre gatunki przez krótki czas mogą żyć także na lądzie.

Cechy charakterystyczne ryb

• Masa mięśni stanowi 40-65% całkowitej masy ciała.
• Wszystkie ryby są wyposażone w płetwy ogonowe. Liczba płetw u różnych gatunków może być różna. Na ogół występuje para płetw piersiowych i brzusznych, na grzbiecie znajduje się płetwa grzbietowa, czasem płetwa tłuszczowa. W okolicach odbytu znajduje się jedna lub dwie płetwy odbytowe.
• Większość gatunków ma wrzecionowaty kształt ciała;
• W skórze znajdują się gruczoły śluzowe.
• Niektóre gatunki (poza rybami dennymi) posiadają tak zwany pęcherz pławny wypełniony gazem, który umożliwia kontrolowanie siły wyporu.
• Wzrok, węch i słuch są podstawowymi zmysłami.
• Ryby posiadają linię boczną, narząd zmysłu zbudowany z neuromastów, będący narządem za pomocą którego ryby orientują się w przestrzeni wody;
• Ryby posiadają ucho wewnętrzne, a te gatunki, których ucho wewnętrzne jest połączone z pęcherzem pławnym, słyszą bardzo dobrze. Niektóre ryby posiadają narząd Webera, narząd zbudowany z szeregu kostek. Niektóre ryby także wytwarzają dźwięki.
• Niektóre ryby posiadają elektroreceptory, reagujące na zmiany pola elektrycznego w przestrzeni. Receptory te służą do lokalizacji zdobyczy oraz orientacji w terenie na podstawie detekcji pola elektromagnetycznego Ziemi.
• Niektóre gatunki ryb potrafią wytwarzać prąd o napięciu kilkuset woltów!
• Formy rozrodu są bardzo zróżnicowane. Niektóre gatunki potrafią zmieniać płeć. Część gatunków przejawia zachowania opieki nad potomstwem. Samica może złożyć w ciągu sezonu nawet 28 mln jaj. Większość ryb jest jajorodna. Zapłodnienie i rozwój oraz wyląg młodych odbywają się poza organizmem matki. U części gatunków żyworodnych zapłodnienie następuje wewnątrz ciała samicy.
• Ciało pokryte jest łuskami.
• Ryby oddychają skrzelami.

Budowa zewnętrzna ryby
Tablica interaktywna

Budowa neuronu
Tablica interaktywna

Ewolucja ryb

Najstarsze ryby pojawiły się około 500 mln lat temu w dolnym kambrze. Pierwszą skamieniałością, co do której naukowcy są pewni, jest Astrapis desiderata z Ameryki Południowej. Gatunek ten należy do bezszczękowców. Ciało pokryte było pancerzem. Najstarsze żuchwowce pochodzą z dolnego syluru. Wyodrębnienie się nowożytnych ryb chrzęstnoszkieletowych miało miejsce najprawdopodobniej w jurze (200-145 mln lat temu) i kredy (145-65 mln lat temu).

Znaczenie ryb

Ryby mają ogromne znaczenie gospodarcze. Stanowią pokarm dla ludzi i zwierząt. Połowy odbywają się także na potrzeby akwarystyki. Każdego roku sprzedaje się co najmniej 150 mln ryb "ozdobnych" do tych celów.

Ochrona i zagrożenia ryb

Wiele gatunków jest zagrożonych wymarciem. Prawie 800 gatunków klasyfikuje się jako gatunki o wysokim ryzyku wymarcia. Najwięcej gatunków zagrożonych należy do pielęgnicowatych (Cichlidae). Druga grupa najbardziej zagrożonych ryb to karpiowate (ponad 100 gatunków zagrożonych). Wiele gatunków to endemity, zatem o ograniczonym zasięgu występowania. Problemy w takim środowisku od razu stwarzają problem z przetrwaniem gatunku. Ogromne zagrożenie dla ryb to degradacja środowiska spowodowana zanieczyszczeniem wód, budowlami hydrotechnicznymi.

© medianauka.pl, 2015-11-09, ART-3195
Data aktualizacji artykułu: 2019-06-23