Przywry

Przywry (Trematoda) to gromada płazińców, pasożyty wewnętrzne kręgowców, czasem bezkręgowców. Zaliczamy do niej około 3000 gatunków, z czego w Polsce żyje około 200.

Przywry dzielimy na dwie podgromady:

przywry digenetyczne (digeniczne) - przywry wnętrzniaki (Digenera)
przywry monogenetyczne (monogeniczne) - przywry zewnętrzniaki (Monogenera)

W Polsce najgroźniejsze są następujące gatunki: motylica wątrobowa, motyliczka i motylica kocia.

Wygląd

Ciało spłaszczone, czasem obłe. W okolicy otworu gębowego występuje przyssawka, druga w części brzusznej. Przyssawki pozbawione są haczyków. Ciało okrywa często kolczasty oskórek.

Gatunki

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.

Diplozoon paradoxum

Diplozoon paradoxum to gatunek płazińca z podgromady przywr monogenetycznych (skrzelowców), które czasem są traktowane jako gromada zwierząt.

Motylica wątrobowa PL

Fasciola hepatica

Motylica wątrobowa (Fasciola hepatica) to gatunek płazińca z gromady przywr, pasożyt wewnętrzny kręgowców, w tym człowieka. Ciało spłaszczone, białawe, listkowate, z zaostrzoną częścią przednią.

Przywra kocia PL

Opisthorchis felineus

Przywra kocia (Opisthorchis felineus) to gatunek płazińca z gromady przywr, pasożyt wewnętrzny mięczaków i kręgowców. Należy do przywr digenetycznych.

Przywra żylna, przywra krwi

Schisostoma haematobium

Przywra żylna, przywra krwi, schistosoma (Schisostoma haematobium) to gatunek płazińca, pasożyta wewnętrznego człowieka z gromady przywr digenetycznych.

Inne gatunki

Przywra szczupacza (Azygia lucii)
Przywra chińska (Clonorchis sinensis)
Motyliczka (Dicrocoelium dendriticum)
Przywra płucna (Paragonimus westermani)
Przywra jelenia (Paramphistomum cervi)
Przywra japońska (Schisostoma japonicum)
Schisostoma mansoni

Występowanie i środowisko

Przywry mają zasięg kosmopolityczny. Ludzie chorują przez przywry najczęściej w warunkach klimatu tropikalnego.

Tryb życia i zachowanie

To pasożyty wewnętrzne kręgowców.

Morfologia i anatomia

Długość ciała sięga maksymalnie kilku centymetrów, zwykle jednak kilku milimetrów. Układ pokarmowy dwudzielny, otwór wydalniczy pojedynczy, umiejscowiony w tylnej części ciała. Brak układu krwionośnego.

Rozmnażanie

To obojnaki. Cykl rozrodczy zwykle skomplikowany z kilkoma żywicielami pośrednimi.

Przydatne trudne pojęcia

Miracidium - to pierwsze stadium larwalne przywr digenetycznych. Miracidium rozwija się z jaja. To właśnie miracidium zaraża pośredniego żywiciela. Larwa może się wykluć zarówno w wilgotnym środowisku zewnętrznym, jak i w organizmie żywiciela. Miracidium ma cylindryczny kształt, posiada rzęski i zmysły. Może poruszać się swobodnie.

Sporocysta - to drugie stadium larwalne przywr digenetycznych. Powstaje z miracidium już w organizmie żywiciela pośredniego. Na tym etapie larwa redukuje zmysły, układ nerwowy. Przypomina woreczek o długości około 2-3 mm. Sporocysta wędruje do wewnętrznych organów.

Redia - to stadium larwalne przywr digenetycznych powstające w sporocyście. W sporocyście rozwija się od 1-20 larw tego stadium. Redia posiada układ pokarmowy, wydalniczy i nerwowy.

Cerkaria - to kolejne po redii stadium larwalne przywr digenetycznych. To wolno żyjąca larwa zdolna do ruchu. Cerkarie często aktywnie szukają żywiciela. Mają układ pokarmowy, wydalniczy i nerwowy, a także rozwija się układ rozrodczy. Cerkarie nie pobierają pokarmu. Mają gruczoły cystogenne, penetracyjne i śluzowe. Może wytwarzać cystę, przekształcając się w otorbioną postać larwalną. To metacerkaria.

Cykl rozwojowy zwykle rozpoczyna się od stadium jaja, które wraz z kałem żywiciela opuszcza jego organizm. W wodzie wykluwa się z niego larwa o nazwie dziwadełko (miracidium). Larwa wnika do ciała żywiciela pośredniego, zwykle ślimaków. Podczas rozwoju larwalnego w kolejnym stadium wykształcają się komórki płciowe. Z nich rozwijają się kolejne stadia larwalne. Z miracidium powstaje mała sporocysta. Powstaje trzecie stadium larwalne - redia, mają wydłużony kształt ciała. To stadium również wykształca zarodki, z których rozwijają się kolejne pokolenia larwalne, redie lub cerkarie, podobne do postaci dorosłych. Cerkaria najczęściej wydostaje się z organizmu żywiciela pośredniego i czynnie poszukuje kolejnego pośredniego żywiciela (ślimak, owad, ryba, płaz, skorupiak, pierścienica, rzadziej wyższe kręgowce). Kolejnym stadium jest metacerkaria, otorbiona postać larwalna. Zjadając żywiciela pośredniego zarażony zostaje żywiciel ostateczny. Larwa aktywnie szuka narządu wewnętrznego, innego dla różnych gatunków. Może to być układ pokarmowy, gruczoły wewnętrzne, płuca, nerki, a nawet krew.

Pożywienie

Przywry odżywiają się cieczami wydzielanymi przez organizmy żywicieli, czyli śluzem, krwią, treścią jelitową.

Ochrona i zagrożenia

Ciekawostki

Choroba związana z występowaniem przywr w organizmie nosi ogólną nazwę trematodozy.

Pytania

Przywry - jak się ich pozbyć z organizmu?

Metoda wyleczenia zarażenia przywrą zależy od rodzaju przywry. Inaczej leczy się przywry krwi, motylicę wątrobową, przywry jelitowe, a jeszcze inaczej przywry trzustki.

Nie mniej ważna jest profilaktyka, czyli dbanie o higienę osobistą, nie wkładanie do ust nieumytych roślin, unikanie kąpieli w tropikach w przypadkowych zbiornikach, unikanie jedzenia surowych ryb, picie wody z przypadkowych zbiorników.

Czy przywry wychodzą przez odbyt?

Nie. Przez odbyt wydostają się na zewnątrz jaja niektórych przywr. Badanie obecności jaj w kale to jedna z ważnych metod diagnostycznych wystąpienia choroby.

Ćwiczenia

Wykonaj ćwiczenia związane z tym tematem