Sinice
Sinice z rodzaju Anabaena © tonaquatic - stock.adobe.com
Spis treści:
Sinice, cyjanobakterie (Cyanobacteria) to typ bakterii, organizmów prokariotycznych, które posiadają w swojej budowie chlorofil i żyją dzięki fotosyntezie, podobnie jak rośliny.
Sinice są dziś zaliczane do organizmów prokariotycznych. Jeszcze niedawno zaliczano je do świata roślin, a ściślej do glonów, z uwagi na zdolność do fotosyntezy.
To organizmy jednokomórkowe, łączące się często w nitkowate lub kuliste kolonie. W ich budowie wewnętrznej nie ma jądra komórkowego (to głównie dlatego dziś zalicza się sinice do bakterii).
Jak wyglądają sinice? To organizmy jednokomórkowe tworzący kolonie. Mają małe rozmiary, są zielone i tworzą swoistą zielonkawą zawiesinę w wodzie.
Występowanie
Sinica żyje w wodzie i glebie. Sinice występują więc w jeziorach, stawach, rzekach i morzach, a także w basenach, mokrej glebie, na powierzchni drzew, szczególnie tych obumierających.
Znaczenie
Oto wybrane aspekty znaczenia sinic w przyrodzie i dla człowieka:
- sinice stanowią źródło pokarmu dla wielu morskich i słodkowodnych organizmów;
- niektóre gatunki (np. z rodzaju Anabaena) wiążą azot z otoczenia.
- sinice, szczególnie w ciepłych okresach, powodują zakwity wody, podczas których woda staje się zielona. Niektóre sinice do tego wydzielają toksyny, przez co kąpiel w takim zbiorniku wody nie jest dobrym pomysłem. Zresztą zwykle na takich wodach panuje zakaz kąpieli.
Budowa
W budowie komórki nie ma jądra komórkowego, ani mitochondriów. Jest za to obecny chlorofil. Znajduje się w wewnętrznych błonach, które nazywamy lamellami fotosyntetycznymi.
Zdjęcia
Oto kilka zdjęć sinic.
zakwit wody © palickam - stock.adobe.com
Jeden z rodzajów sinic - Oscillatoria. To obraz pod mikroskopem © sinhyu - stock.adobe.com
Zakwit sinic na Bałtyku podczas wakacyjnych upałów © It4All - stock.adobe.com
Ciekawostki
Sinica jest jedynym prokariontem, w której zachodzi fotosynteza. Prawdopodobnie to właśnie cyjanobakterie jako pierwsze były zdolne do tego procesu. Co więcej, dziś panuje pogląd, że chloroplasty to wynik ewolucji symbiozy innych organizmów z cyjanobakteriami.
Pytania
Czy sinice to rośliny?
Nie. To bakterie. Kiedyś zaliczano je do glonów.
Czy sinice występują w morzu - w Bałtyku?
Tak. W gorące lata powodują zakwity wody, uniemożliwiając kąpiel. Dotyka to nawet znane polskie kąpieliska.
Czy istnieje lista lub mapa kąpielisk z informacjami o sinicach online?
Tak. Możesz sprawdzić gdzie bezpiecznie się kapać nad morzem i nie tylko. Prowadzi ją Główny Inspektorat Sanitarny. Mapa znajduje się TUTAJ. Możesz też kliknąć na mapę.
Mapa obejmuje Bałtyk i kąpieliska śródlądowe. Przed wyjazdem warto sprawdzić, które kąpieliska nad Bałtykiem są zamknięte z uwagi na sinice. Sprawdzisz też, czy sinice są w jeziorze, w którym zamierzasz się kąpać.
Czy sinice występują w akwarium?
Oczywiście. Obecność masowa sinic w akwarium to zagrożenie dla ryb, dlatego należą się ich pozbyć (sinic oczywiście). Jak się ich pozbyć? Jest wiele metod, od mechanicznego usuwania, poprzez naświetlanie UV po środki walki biologicznej i chemicznej, w tym kuracja antybiotykami. Warto dodać, że zwykłe zaciemnienie akwarium zabija sinice. Przecież one potrzebują światła do życia!
Dlaczego i kiedy pojawiają się zakwity wody
Sezonowość masowych zakwitów cyjanobakterii to naturalne zjawisko. Kiedy następuje zakwit? Czynniki środowiskowe są następujące:
- temperatura wody powyżej 16-20°C (rzadko w niższych temperaturach), a więc okres wakacji;
- dostępność soli biogenicznych (głównie fosforanów);
- słaby wiatr;
- niewielkie mieszanie wody i susza (brak opadów).
Czy sinice wywołują choroby? Czy kąpiel w wodzie z sinicami jest bezpieczna? Jakie są objawy zatrucia?
Niektóre sinice produkują toksyny, które mogą powodować śmierć zwierząt dzikich i domowych, w tym psów oraz ryb.
U ludzi pojawia się czasem wysypka przy kontakcie skóry z wodą oraz zachorowania po przypadkowym połknięciu wody. Objawy mogą być następujące:
- wysypka na skórze,
- swędzenie i łzawienie oczu,
- nudności,
- biegunka,
- gorączka,
- bóle mięśni i stawów.
Dolegliwości mogą wystąpić bezpośrednio lub kilka dni po kąpieli w wodzie. Od dawna nie odnotowano przypadków śmiertelnych wśród ludzi, ale zachorowanie może być bardzo poważne.
Groźne jest również samo wdychanie aerozoli, zawierających toksyny sinicowe.
Zakwity sinicowe nie zawsze są toksyczne. Niemożliwe jest określenie na podstawie wyglądu wody, czy zakwit jest niebezpieczny czy nie.
Należy więc
- unikać kontaktu z sinicami,
- nie poić nią zwierząt,
- nie używać jej do podlewania ogródka warzywnego.
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- Zespół autorów (Czechowski, Gajewski, Garbaczewska, Nowakowski, Starck, Skwarło-Sońta, Trojan) - Biologia, ISBN 83-09-01027-3, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne 1989
- Solomon, Berg, Martin, Villee - Biologia, ISBN 83-7073-090-6, MULTICO Oficyna wydawnicza 1996
- Solomon, Berg, Martin - Biologia, ISBN 978-83-7763-252-9, MULTICO Oficyna wydawnicza 2016
- Campbell, Reece, Urry, cain, wasserman. Minorsky, Jackson - Biologia, ISBN 978-83-7510-392-2, REBIS 2013
- GIS - Serwis kąpieliskowy, Główny Inspektor Sanitarny 2021 https://sk.gis.gov.pl
© medianauka.pl, 2021-01-04, A-3961