Cis pospolity

Okaz z cisa z Łubnian koło Opola, GPS N 50°47′00″ , E 18°00′01″, szacowany wiek na 570 lat XV.w. © Krzysztof Trawiński - medianauka.pl

Zobacz dodatkowe zdjęcia (4).

Cis pospolity (Taxus baccata L.) to gatunek zimozielonego drzewa lub krzewu z rodziny cisowatych. Znanych jest około 150 różnych odmian, z czego w Polsce uprawianych jest około 30. Oto wybrane:

'Aurea Decora' - krzew (4 m) o szerokim pokroju o żółtozielonych igłach;
'David' - krzew, odmiana o kolumnowym pokroju i żółtozielonych igłach, mrozoodporna;
'Dovastoniana' - krzew lub drzewko o szerokim pokroju (2 m wysokości i 8m szerokości), o ciemnozielonych igłach;
'Elegantissima' - szeroko rozgałęziony krzew (3 m) o zielonożółtych liściach, bielejące;
'Fastigiata' - szybko rosnący krzew o kolumnowym pokroju i zwartej sylwetce;
'Fastigiata Aurea' - krzew kolumnowy (3 m), igły z żółtym brzegiem;
'Fastigiata Robusta' - kolumnowy krzew (6 m) o długich (4 cm) i zielonych igłach;
'Nissen's Corona' - szeroki, niski krzew (120 cm);
'Overeynderi' - krzew szybko rosnący, gęsty, osiąga 5 m wysokości, o ciemnozielonych igłach;
'Repandens' - krzew o pokładających się gałęziach, niski (60 cm);
'Semperaurea' - niski krzew (1 m), wolno rosnący, igły złoto-żółte.

To jedyny przedstawiciel rodziny cisowatych w Polsce. Można go formować i przycinać.

Występowanie i środowisko PL

Występuje w lasach Europy, Azji i północno-zachodniej części Afryki. U nas rzadki gatunek w naturze, lecz często sadzony. Nie występuje na Mazowszu, Lubelszczyźnie i Podlasiu. Cis wymaga gleby wapiennej, głębokiej i wilgotnej.

Tryb życia i zachowanie

Cis pospolity nie znosi suszy i dużych mrozów. Jest odporny na zanieczyszczenie powietrza. Cis pospolity może dożyć nawet 1500 lat. Kwitnie w okresie od marca do kwietnia.

Morfologia i anatomia

Osiąga wysokość 10-15 m, najwięcej 27 m.

Kora jest czerwonobrązowa, łuszcząca się płatami, zielona na młodych pędach.

Igły są dość krótkie, mają 1-3 cm długości. Są ciemnozielone z wierzchu, lekko błyszczące i jasnozielone od spodu. Igły układają się skrętolegle. Są miękkie i nie kłują. Są dość trwałe (7-8 lat).

Kwiaty męskie znajdują się w kątach igieł, są żółte i kuliste. Kwiat żeńskie, niepozorne, są zielone.

Owoc to czerwona, słodka i lepka osnówka, zjadana przez niektóre ptaki.

Ochrona i zagrożenia LC

Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. Gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną w Polsce. To gatunek ginący w Europie. Już Władysław Jagiełło zakazał wycinki cisa w lasach.

Ciekawostki

To roślina trująca (poza osnówką owocu).

Drewno tego drzewa jest bardzo cenne.

Najwięcej, bo aż kilka tysięcy drzew, rośnie w Borach Tucholskich - stanowią rezerwat "Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego" w Wierzchlesie.

To roślina o leczniczych właściwościach. Z igieł cisu wytwarza się półprodukt, który służy do produkcji leku na nowotwory.

Biologia i ekologia

Kolor kwiatów:
Grupa roślin: drzewo, krzew.
Stanowisko: nasłonecznione, półcień.
Środowsko: leśne.
Użytek: rośliny ogrodowe, roślina lecznicza.
Strefy mrozoodporności: 5-10. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa na terenie całego kraju.
Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: megafanerofit.
Kategoria przybysza: roślina uprawiana.
Częstość występowania gatunku: rzadki (10-100 stanowisk).
Dynamika rozprzestrzeniania się gatunku: gatunek ustepujący (traci stanowiska).
Status popularności rośliny: gatunek powszechnie znany, roślina bardzo popularna, znajduje się pośród 100 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
Ochrona: Gatunek objęty ochroną częściową. Więcej w artykule: Rośliny chronione w Polsce.
Jadalność: Gatunek trujący.
Liście: igły

Kalendarz przyrody

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
		●	●									Kwitnie cis pospolity.

Pokrewne gatunki roślin

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Owen Johnson, David More – Drzewa - Przewodnik Collinsa, ISBN 978-83-7073-643-9, Multico Oficyna Wydawnicza 2014
Lucjan Kurowski – Drzewa i krzewy iglaste, ISBN 978-83-7763-284-0, Multico Oficyna Wydawnicza 2014
Pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich – Słownik botaniczny, ISBN 83-214-1305-6, Wiedza Powszechna 2003
Pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich – Słownik botaniczny, ISBN 83-214-1305-6, Wiedza Powszechna 2003
Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005