Hatterie

Gady ryjogłowe, hatterie (Rhynchocephalia), zwane tautarami, to jedyni przedstawiciele rzędu gadów ryjogłowych, który liczy dziś dwa gatunki w jednym rodzaju i jednej rodzinie. To żywe skamieliny. Gady ryjogłowe pojawiły się na Ziemi jeszcze przed dinozaurami.

Gatunki

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.

Hatteria (Sphenodon punctatus)
Hatteria niespodziana (Sphenodon guntheri)

Rodziny

Alfabetyczny wykaz opublikowanych rodzin.

Nazwa rodziny	Nazwa łacińska	Liczba gatunków		Czy występuje w Polsce?
Nazwa rodziny	Nazwa łacińska	Świat	Polska	Czy występuje w Polsce?
*Sphenodontidae*	Sphenodontidae		0	Nie

Występowanie i środowisko

Gady te występują jedynie na Nowej Zelandii i pobliskich wyspach.

Tryb życia i zachowanie

Hatterie, podobnie jak jaszczurki, mają zdolność odrzucania ogona w obliczu zagrożenia. To gady o nocnej aktywności. Dzień spędzają w ukryciu lub w pobliżu swoich nor, wygrzewając się w promieniach słońca. W norze znajduje się zawsze co najwyżej jeden osobnik.

Na wyspach hatterie mają utrudniony dostęp do wody. Podczas deszczu, szczególnie w nocy, można spotkać te gady taplające się w kałużach.

Sposób polowania polega na czekaniu nieruchomo na przechodzącą zdobycz i chwytanie jej językiem lub zębami, gdy zdobycz jest nieco większa.

Morfologia i anatomia

Długość ciała hatterii wynosi do 60 cm, a ciężar ciała maksymalnie 1,3 kg. Samice są mniejsze. Ich długość ciała nie przekracza 50 cm, a masa 550 g.

Hatterie od jaszczurek różni brak ucha zewnętrznego, na części żeber mają wypustki zupełnie jak u ptaków, w czaszce znajdują się po bokach po dwa otwory nad i pod oczodołem, a u jaszczurek występuje tylko jeden taki otwór. Samce mają otwór kloakalny, nie posiadają penisa.

Rozmnażanie

Gody odbywają się od stycznia do marca. Samce przyciągają samice poprzez przyjmowanie atrakcyjnej pozy. Samce rywalizują o samice. Samiec okrąża samicę przez 20 minut, co pewien czas zatrzymując się. Kopulacja polega na zetknięciu się u obu płci otworów kloakalnych, po czym następuje przekazanie spermy. Wiosną samice składają jaja w liczbie od 7-10 (19) do nory. Przez kilka dni samica pilnuje gniazda. Samice składają jaja raz na 4 lata. Okres inkubacji trwa od roku do nawet 15 miesięcy. Młode, wyposażone w rogowy ząb do przebicia skorupki jaja, są szybkie i aktywne za dnia, co chroni je przed kanibalizmem dorosłych osobników.

Pożywienie

Hatterie polują głównie na owady ale także na drobne kręgowce. W zasadzie gady te są wszystkożerne.

Ochrona i zagrożenia

Hatterie, w szczególności niektóre populacje, są zagrożone wymarciem z uwagi na szczury, które plądrują wyspy, na których żyją te osobliwe gady.

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rzędu)

Struktura zagrożenia wymarciem PL
(wszystkie wymienione polskie gatunki rzędu)

Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Ciekawostki

Cechą charakterystyczną jest tak zwane "trzecie oko" (oko ciemieniowe), które jest umiejscowione na szczycie mózgu i posiada soczewkę oraz siatkówkę, a przykryte wraz ze wzrostem hatterii łuskami. Nie wiadomo jaką funkcję ma ten narząd.