Barwinek pospolity, barwinek mniejszy

Odmiana 'Parvin'. Okaz z Arboretum w Wojsławicach. © Krzysztof Trawiński - medianauka.pl

Barwinek pospolity, barwinek mniejszy (Vinca minor L.) to krzewinka z rodziny toinowatych, zimozielona o pędach czołgających się i i kwiatonośnych, często uprawiana jako roślina ozdobna doniczkowa, a także w ogrodach, dziczejący.

W uprawach spotykane są między innymi następujące odmiany:

'Alba' - odmiana o małych liściach i białych kwiatach.
'Argenteovariegata' - odmiana o biało obrzeżonych liściach, także z białymi plamkami.
'Auremarginata' - odmiana z liśćmi obrzeżonymi na żółto (patrz galeria).
'Aureovariegata Alba' - odmiana z liśćmi obrzeżonymi na żółto, młode liście są całe żółte, kwiaty są białe.
'Bowles' - odmiana o wyprostowanym pokroju.
'Gertrude Jekyll' - odmiana o ciemnozielonych liściach i białych kwiatach.
'Grüner Teppich' - zdjęcie w galerii.
'Illumination' - odmiana o złocistym odcieniu liści i zielonych brzegach oraz fioletowych kwiatach.
'Multiplex' - odmiana o różowo-fioletowych kwiatach.
'Ralph Shugert' - odmiana zaprezentowana w naszej galerii.
'Variegata' - odmiana o żółto obrzeżonych liściach i żółtych plamach.

Występowanie i środowisko PL

Występuje w Europie poza daleką północą. Został introdukowany w Ameryce Północnej. W Polsce występuje na nizinach, poza Mazurami. Preferuje półcień, glebę o odczynie obojętnym, z węglanem wapnia. Rośnie w lasach, zwykle w grądach, czasem w buczynach.

Tryb życia i zachowanie

Kwitnie od marca do maja, zdarza się że jesienią zakwita ponownie.

Morfologia i anatomia

Osiąga wysokość 15-20 cm.

Pędy płonne czołgające się mają długość do 60-100 cm, w węzłach się zakorzeniają, kwiatonośne są wzniesione na wysokość do 20 cm.

Liście są naprzeciwległe, ogonkowe, eliptyczne, o długości do 4 cm, całobrzegie, zaostrzone, mają skórzastą strukturę, błyszczą się.

Kwiaty są obupłciowe, niebieskie, mają po 5 płatków, osadzone pojedynczo na dość długich szypułkach, płatki są ukośnie ścięte, u nasady zrastające się w lejek. Pręciki zrastają się z rurką korony.

Owoc to dwa mieszki, w naszych warunkach rzadko zawiązujące się.

Rozmnażanie

Nasiona mogą być rozsiewane przez mrówki. Najłatwiej go rozmnożyć przez podział pędów płonnych.

Ochrona i zagrożenia

Z uwagi na wartość dekoracyjną, barwinek pospolity był powszechnie niszczony. Dziś roślina ta znajduje się pod ochroną.

Ciekawostki

To gatunek wskaźnikowy starych lasów.

Wywaru z barwinka używano niegdyś do farbowania pisanek wielkanocnych.

Zbiory i zastosowanie

Barwinek pospolity od wieków był stosowany przy chorobach krwi i układu krwionośnego. Był stosowany do płukania jamy ustnej, przemywania krwawiących ran.

Biologia i ekologia

Kolor kwiatów:
Grupa roślin: krzewinka.
Stanowisko: półcień.
Środowsko: leśne.
Użytek: zioła, rośliny ozdobne doniczkowe, rośliny ogrodowe, roślina lecznicza.
Strefy mrozoodporności: 4-9. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa na terenie całego kraju.
Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: chamefit zdrewniały.
Kategoria przybysza: kenofit, roślina uprawiana.
Częstość występowania gatunku: dość częsty (więcej niż 100 stanowisk).
Diploidalna liczba chromosomów: 2n=48.
Status popularności rośliny: gatunek znany, roślina popularna, znajduje się pośród 500 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
Liście: naprzeciwległe, ogonkowe, eliptyczne, całobrzegie, zaostrzone

Kalendarz przyrody

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
		●	●	●								Kwitnie barwinek pospolity.

Pokrewne gatunki roślin

barwinek większy (Vinca major)

Zioła
Zobacz atlas ziół, roślin leczniczych i przyprawowych.

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005
Beata Grabowska, Tomasz Kubala – Encyklopedia bylin t. I i II, ISBN 978-83-7506-845-0, Zysk i S-ka 2011
Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004