Orzech włoski

Orzech włoski, orzech królewski (Juglans regia L.) to wysokie drzewo z rodziny orzechowatych, sadzone jako drzewo użytkowe dla jadalnych , dużych, popularnych w przemyśle spożywczym orzechów włoskich. Jest to także roślina lecznicza.

W uprawach stosuje się odmiany:

'Lacinata' - odmiana ozdobna, niska, z pierzastymi liśćmi.
'Dodo' - odmiana polska, pochodząca z Albigowej.

Występowanie i środowisko PL - obcy

Nie jest to drzewo rodzime. Naturalnie występuje w południowej części Europy i w Azji poprzez Himalaje aż po Birmę i Chiny. Często sadzony dla jadalnych orzechów, czasem dziczejący. Drzewo to preferuje gleby żyzne, wapniowe, wilgotne. Wymaga dużego nasłonecznienia. Jest bardzo wrażliwy na wiosenne przymrozki. Nie jest wytrzymały na silny mróz.

Kwitnie w okresie od kwietnia do maja.

Morfologia i anatomia

Osiąga wysokość 30 m.

Pień jest rozgałęziony z ciężkimi konarami.

Kora jest gładka, szara, z czasem ciemnieje i staje się spękana.

Liście są złożone, zbudowane z 5-9(13) lisków, z których szczytowy jest największy - osiąga do 20 cm długości. Liczba listków jest nieparzysta, są one całobrzegie, nagie, jajowate, zielone. Młode liście mają rdzawy kolor.

Kwiaty męskie są w kształcie zwisających kotków w kolorze zielonym, brązowiejące, kwiaty żeńskie są bardziej niepozorne, pojedyncze lub zebrane w kwiatostany na szczytach ulistnionych pędów.

Owoc jest kulisty, w mięsistej, zielonej, nakrapianej łupinie. We wrześniu i październiku pęka, uwalniając nasiono - orzech.

Nasiona to orzechy w twardej łupinie. Mają bardzo wysoką zawartość tłuszczu (60%). Wartość kaloryczna w 100 gramach orzechów wynosi 715 kcal. Zawierają także duże ilości witamin z grupy B, witaminy C (tylko świeże), związków mineralnych.

Rozmnażanie

To drzewo jednopienne.

Ochrona i zagrożenia

Brak danych.

Ciekawostki

Orzech włoski do Polski przywędrował już w rzymskich czasach z Bałkanów.

Podczas rozcierania liście wydzielają korzenny zapach.

Drewno orzecha włoskiego jest bardzo cenione, a jego najlepsza część znajduje się u nasady pnia, stąd w niektórych krajach zamiast ścinać, drzewo się wykopuje.

Zapach liści odstrasza muchy i komary.

Zbiory i zastosowanie

Jądra orzecha włoskiego zawierają dużo tłuszczów, witamin i łatwo przyswajalnych białek.

Biologia i ekologia

Kolor kwiatów:
Grupa roślin: drzewo.
Stanowisko: nasłonecznione.
Użytek: rośliny uprawne, roślina lecznicza, owoce.
Jadalność: Gatunek jadalny.

Kalendarz przyrody

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
			●	●								Kwitnie orzech włoski.

Uprawa

Czynności i właściwości	Opis
Odczyn gleby	Odczyn od lekko kwaśnego do lekko zasadowego.
Właściwości gleby	Gleba próchnicza. nie toleruje gleb gliniastych, ciężkich.
Trudność uprawy	Uprawa i pielęgnacja łatwa.
Zmianowanie	Nie jest odporny na silne mrozy.
Czas uprawy	Wieloletnia.
Stanowisko	Nasłonecznione i osłonięte od wiatru.
Rozmnażanie	Młode drzewka sadzimy jesienią. Na jesień przykrywamy ziemię, zabezpieczając na zimę.
Choroby i szkodniki	Rak bakteryjny, plamistość liści, szpeciele.
Zbiór i przechowywanie	Orzechy suszymy w co najwyżej 25-stopniowej temperaturze. Inaczej staną się małe i gorzkawe. Owoców nie strącamy. Zbieramy je z ziemi, pozbawiając łupiny, myjemy w zimnej wodzie i suszymy.
Dodatkowe informacje	Orzecha nie należy przycinać zimą. Najlepiej to zrobić w lipcu-sierpniu, a rany zabezpieczamy maścią.

Pokrewne gatunki roślin

orzech czarny (Juglans nigra)

Przepisy kucharskie

Przepis na tort orzechowy

Przepis na krówkę bez pieczenia

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004
Agnieszka Gawłowska – 500 owoców i warzyw, 978-83-7845-874-6, SBM 2015
Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek – Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/