Szafran wiosenny, krokus

Szafran wiosenny, krokus (Crocus vernus (L.)Hill) to gatunek wieloletniej rośliny cebulowej z rodziny kosaćcowatych - znany powszechnie zwiastun wiosny.

Występowanie i środowisko PL

Rośnie na łąkach i polanach w strefie regla dolnego na pogórzu. Na halach spotykany bardzo rzadko. W Polsce naturalnie występuje w Karpatach (Tatry, Gorce, Babia Góra, Pilsk, Wielka Racza, Leskowiec) oraz w Brzesku i Bochni. Pionowy zasięg występowania to 1300 m n.p.m. To także roślina uprawiana w naszych ogrodach jako roślina ozdobna.

Tryb życia i zachowanie

Kwitnie w okresie od marca do kwietnia. Pojawia się często masowo na pokrytych jeszcze śniegiem polanach i pastwiskach górskich.

Morfologia i anatomia

Osiąga wysokość 15-20 cm.

Liście w liczbie od 2 do 4 mają od 4 do 8 mm szerokości, są lancetowate, rozwijające się dopiero po kwitnieniu.

Kwiaty są fioletowe, rzadziej białe, wsparte na podsadce przypominającej papier. Kwiat ma 6 płatków. Słupek pomarańczowy, pylniki żółte w liczbie trzech. Gardziel kwiatu jest owłosiona.

Owoc to torebka zawierająca wiele nasion.

Bulwa tworzy cebulę pokrytą łuskami. Z bulwy wyrasta tylko jeden kwiat.

Ochrona i zagrożenia

Gatunek ten znajduje się pod ścisłą ochroną. Populacji krokusa szkodzi zaniechanie wypasu owiec. W celu ochrony tej rośliny wprowadzono w niektórych rejonach występowania tego gatunku tak zwany wypas kulturowy.

Synonimy

W literaturze można spotkać następujące synonimy dla określenia nazwy tego gatunku:

Crocus scepusiensis (Rehm. et Woł) Borbas - szafran spiski

Biologia i ekologia

Kolor kwiatów:
Grupa roślin: bylina.
Stanowisko: nasłonecznione.
Środowsko: górskie, łąkowe.
Użytek: rośliny ogrodowe, skalniak.
Strefy mrozoodporności: 4-9. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa na terenie całego kraju.
Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: geofit.
Kategoria przybysza: roślina uprawiana.
Diploidalna liczba chromosomów: 2n=8-23.
Status popularności rośliny: gatunek powszechnie znany, roślina bardzo popularna, znajduje się pośród 100 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
Ochrona: Gatunek objęty ochroną częściową. Więcej w artykule: Rośliny chronione w Polsce.

Kalendarz przyrody

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
		●	●									Kwitną krokusy na górskich łąkach.

Pokrewne gatunki roślin

szafran złocisty, krokus złocisty (Crocus chrysanthus)

Rośliny na skalniak
Zobacz atlas roślin do alpinarum.

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004
Beata Grabowska, Tomasz Kubala – Encyklopedia bylin t. I i II, ISBN 978-83-7506-845-0, Zysk i S-ka 2011
Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005