Liczby rzymskie
Powszechnie używamy cyfr arabskich, czyli 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 do zapisu liczb. Nadal jednak korzystamy z innego zapisu liczb - rzymskiego systemu (łacińskiego systemu) zapisu liczb. To addytywny system liczbowy, w którym mamy do dyspozycji 7 znaków - to cyfry rzymskie.
Znaki rzymskie
Do rzymskich znaków zaliczamy:
Znak | Znaczenie |
---|---|
I | 1 |
V | 5 |
X | 10 |
L | 50 |
C | 100 |
D | 500 |
M | 1000 |
Tablica liczb rzymskich do 1000
Oto wykaz wybranych liczb rzymskich.
I | 1 | IX | 9 | LXXX | 80 | DCC | 700 |
II | 2 | X | 10 | XC | 90 | DCCC | 800 |
III | 3 | XX | 20 | C | 100 | CM | 900 |
IV | 4 | XXX | 30 | CC | 200 | M | 1000 |
V | 5 | XL | 40 | CCC | 300 | MM | 2000 |
VI | 6 | L | 50 | CD | 400 | MMC | 2100 |
VII | 7 | LX | 60 | D | 500 | MMD | 2500 |
VIII | 8 | LXX | 70 | DC | 600 | MMM | 3000 |
Jak odczytywać liczby rzymskie?
Obowiązują następujące zasady:
- jednakowe cyfry są dodawane (np. III - 3, XXX -30);
- cyfry mniejsze, które stoją przed większymi są odejmowane od nich (np. IV - 4, XIX -19);
- cyfry mniejsze, które stoją za większymi są do nich dodawane (np. VI - 6, XXIII -13).
Zastosowanie liczb rzymskich
Liczby rzymskie stosujemy dość powszechnie w następujących przypadkach:
- oznaczanie miesięcy w kalendarzu;
- oznaczenia godzin na zegarach z cyferblatem;
- numeracja stuleci;
- liczebniki porządkowe;
- numeracja szkół licealnych, klas, studiów;
- numeracja pięter;
- numeracja wydziałów w instytucjach;
- numeracja pozycji list w wypunktowaniach w dokumentacji;
- numeracja tomów książek;
- numeracja rzędów w salach kinowych, koncertowych i teatrach;
- numeracja wydarzeń rocznych, rocznic, na przykład festiwali.
Kalkulator liczb rzymskich
Poniższy kalkulator to przeliczanie liczb rzymski na arabskie i odwrotnie.

Konwersja liczb rzymskich na arabskie i na odwrót
Wpisz dane:
- Jeżeli wynik wskaże wartość "infinity" to oznacza, że jest poza zakresem dostępnym dla niniejszego kalkulatora.
- Zapis wyniku 1.2e+12 oznacza liczbę 1.2 pomnożoną przez 1012.
- Gdy jedna z liczb będąca wynikiem działań jest większa od jej reprezentacji 64-bitowej, kalkulator stosuje przybliżenia wyniku.
Oprogramowanie: Natalia Okoń
Ciekawostki
Czasem na cyferblatach zegarów na oznaczenie czwartej godziny używa się liczby IIII zamiast IV. Jest to sprzeczne z zasadami zapisu rzymskich liczb.
Pytania
Dlaczego w matematyce nie używa się zapisu rzymskiego?
Nawet proste działania na liczbach rzymskich sprawiają dużą trudność, a zapis wielkiej liczby lub jej odczyt nie należy do intuicyjnych lub w ogóle nie jest możliwy.
Ćwiczenia
Ćwiczenia interakcyjne pomogą przygotować się na sprawdzian, test, egzamin, a ponadto usystematyzują wiedzę z danej dziedziny. To także świetny trening do matury. Wiele ćwiczeń to dobre zadania maturalne.
Powiązane quizy
© medianauka.pl, 2020-07-04, ART-3916