Dereń jadalny

Dereń jadalny, dereń właściwy (Cornus mas L.) to gatunek krzewu lub niewysokiego drzewa z rodziny dereniowatych. To dość gęsty krzew o sztywnej i szerokiej sylwetce. To roślina miododajna.

Można spotkać następujące odmiany:

'Aurea' - odmiana samopylna o liściach żółtawych, różowiejących jesienią i obficie owocująca.
'Jantarnyj' - ukraińska odmiana o żółtych owocach.
'Jolico' - odmiana o wiśniowych owocach, późno dojrzewająca. Należy sadzić obok siebie co najmniej dwa krzewy z uwagi na obcopylność krzewu.
'Variegata' - odmiana ozdobna o biało obrzeżonych liściach, słabo owocująca.

Występowanie i środowisko PL

Dereń jadalny występuje naturalnie w południowej Europie i zachodniej części Azji. Zasiedla lasy, zarośla, górskie zbocza, doliny rzek. Jest uprawiany także w Polsce. Wymaga słonecznego i osłoniętego stanowiska. Znosi półcień. Nie ma dużych wymagań glebowych. Jest też odporny na mróz i suszę oraz miejskie warunki.

Tryb życia i zachowanie

Kwitnie w okresie od marca do kwietnia.

Morfologia i anatomia

Osiąga wysokość zwykle 2-8 m, najwyżej 10-13 m.

Pędy są zielone lub brązowe, lekko owłosione.

Liście są eliptyczne, z wierzchu matowe, od spodu błyszczące, o długości od 4 do 10 cm, zaostrzone.

Kwiaty są drobne, zebrane w baldachy, zielonkawożółte, z długimi pręcikami.

Owoc ma czerwony kolor, jest podługowaty, jest jadalny, ma cierpki smak.

Nasiona zawarte w owocu w postaci pestek.

Kora ma pomarańczowobrązowy kolor z łuseczkami.

Ochrona i zagrożenia

Brak danych.

Ciekawostki

To jeden z najwcześniej zakwitających krzewów w ogrodach w Polsce.

Drewno derenia jest bardzo twarde.

Pestki derenia można opalić i zmielić, używać jak kawę.

Biologia i ekologia

Kolor kwiatów:
Grupa roślin: krzew.
Stanowisko: nasłonecznione, półcień.
Środowsko: leśne.
Użytek: zioła, rośliny uprawne, rośliny ogrodowe, roślina lecznicza, owoce.
Strefy mrozoodporności: 6-9. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa w wybranych rejonach kraju.
Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: megafanerofit, nanofanerofit.
Kategoria przybysza: roślina uprawiana.
Diploidalna liczba chromosomów: 2n=18.
Status popularności rośliny: gatunek powszechnie znany, roślina bardzo popularna, znajduje się pośród 100 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
Jadalność: Gatunek jadalny.

Kalendarz przyrody

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
		●	●									Kwitnie dereń jadalny.
							◂	●				Dojrzewają owoce derenia jadalnego.

Uprawa

Czynności i właściwości	Opis
Właściwości gleby	Nie ma specjalnych wymagań co do gleby. Lubi podłoże wapienne.
Trudność uprawy	Uprawa i pielęgnacja łatwa.
Czas uprawy	Wieloletnia.
Mrozoodporność	Drzewo odporne na mróz.
Strefa mrozoodporności	5b
Odporność na warunki miejskie	Tak.
Przycinanie	Znosi dobrze.
Inne zastosowania	Roślina nadaje się na żywopłot.
Stanowisko	Nasłonecznione lub półcieniste ale osłonięte od wiatru.
Dodatkowe informacje	Gatunek odporny na suszę.

Zbiory i zastosowanie w zielarstwie

Zastosowanie	Opis
Zastosowanie ogólne	Roślina o leczniczych właściwościach.
Zastosowanie terapeutyczne	niestrawność gorączka zapalenie stawów biegunka
Sposób działania, właściwości lecznicze	Owoce są zjadane w stanie surowym i przetworzonym. Zawierają kwasy organiczne, witaminy i sole mineralne. Stosuje się w celach leczniczych sok z derenia.
Przyjmowana postać	postać surowa, produkt spożywczy
Surowiec	Owoce.

Pokrewne gatunki roślin

Zioła
Zobacz atlas ziół, roślin leczniczych i przyprawowych.

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004
Bronisław Szmit, Bronisław Jan Szmit, Maciej Mynett – Drzewa i krzewy liściaste, ISBN 978-83-7073-724-5, Multico Oficyna Wydawnicza 2013
Agnieszka Gawłowska – 500 owoców i warzyw, 978-83-7845-874-6, SBM 2015
Praca zbiorowa – 500 przypraw i ziół leczniczych, 978-83-7845-996-5, SBM 2015
Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005