Grzyby pod ochroną

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów (Dz.U. 2014 poz. 1408)

Rozporządzenie w formacie PDF - treść rozporządzenia
Status aktu prawnego: obowiązujący
Data ogłoszenia: 2014-10-16
Data wydania: 2014-10-09
Data wejścia w życie: 2014-10-17
Data obowiązywania: 2014-10-17
Organ wydający: Minister Środowiska

Ochrona gatunkowa grzybów jest regulowana w Polsce Rozporządzeniem Ministra Środowiska, do którego link publikujemy w ramce obok.

W Polsce 54 gatunków grzybów wielkoowocnikowych podlega ochronie ścisłej, wraz z grzybami zlichenizowanymi (porosty) to 232 gatunki. Ochrona gatunkowa częściowa obejmuje 63 (90 z porostami) gatunków grzybów.

Spis treści

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw środowiska określił zgodnie z art. 48 "Ustawy o ochronie przyrody" z dnia 16 kwietnia 2004r., w drodze rozporządzenia:
1) gatunki grzybów:
a) objętych ochroną ścisłą,
b) objętych ochroną częściową,
c) objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane, oraz sposoby ich pozyskiwania,
d) wymagających ustalenia stref ochrony ich ostoi lub stanowisk,
2) właściwe dla poszczególnych gatunków lub grup gatunków grzybów zakazy i odstępstwa od zakazów,
3) sposoby ochrony gatunków, w tym wielkość stref ochrony.

Czego nie wolno robić?

W szczególności odsyłamy do załącznika, warto tu jednak wymienić istotne zakazy:

  1. umyślnego niszczenia;
  2. umyślnego zrywania lub uszkadzania;
  3. niszczenia ich siedlisk;
  4. pozyskiwania lub zbioru;
  5. przetrzymywania lub posiadania okazów gatunków;
  6. zbywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny okazów gatunków;
  7. wwożenia z zagranicy lub wywożenia poza granicę państwa okazów gatunków;
  8. umyślnego przemieszczania w środowisku przyrodniczym;
  9. umyślnego wprowadzania do środowiska przyrodniczego.

Sposoby ochrony gatunków dziko występujących grzybów

Rozporządzenie również określa jakie działania należy podejmować w celu ochrony wskazanych gatunków, wymienimy tu:

  1. inwentaryzowanie, ocena stanu zachowania, monitorowanie stanowisk grzybów;
  2. zabezpieczanie ostoi, stanowisk i siedlisk grzybów;
  3. ustalanie stref ochrony ostoi lub stanowisk gatunków;
  4. wykonywanie zabiegów ochronnych utrzymujących właściwy stan siedliska;
  5. zabezpieczanie reprezentatywnej części populacji przez ochronę ex situ;
  6. zasilanie lub odtwarzanie populacji przez wprowadzenie osobników z innych pobliskich stanowisk naturalnych lub
    z hodowli prowadzonej w ramach ochrony ex situ;
  7. przenoszenie grzybów z zagrożonych stanowisk na nowe stanowiska;
  8. promowanie ochrony różnorodności biologicznej;
  9. promowanie niezagrażających gatunkom i ich siedliskom metod zbioru i pozyskiwania grzybów;
  10. edukacja społeczeństwa w zakresie rozpoznawania gatunków objętych ochroną i sposobów ich ochrony;
  11. prowadzenie upraw grzybów wykorzystywanych do celów gospodarczych, w celu zmniejszenia presji wynikającej z pozyskania ich ze środowiska;
  12. kontrola pozyskania grzybów gatunków objętych ochroną częściową, które mogą być pozyskiwane;
  13. promowanie technologii prac związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej, wodnej i rybackiej,
    umożliwiających zachowanie stanowisk, siedlisk i ostoi gatunków, oraz dostosowywanie sposobów i terminów prowadzenia tej gospodarki do potrzeb ochrony tych gatunków;
  14. realizacja programów ochrony zagrożonych wyginięciem gatunków grzybów.

Wiemy już jakie grzyby w Polsce są pod ochroną (należy zajrzeć do rozporządzenia). Publikując kolejne karty opisów gatunków w naszym serwisie, będziemy starać się zamieszczać aktualne informacje na temat statusu ochrony danego gatunku w Polsce.

Nasz serwis ma za jeden z celów przyczyniać się do ochrony gatunków chronionych. Nie tylko publikujemy materiały dotyczące ochrony gatunków, ale przede wszystkim staramy się ułatwiać rozpoznawać te gatunki grzybów (co wcale nie jest rzeczą łatwą). Zachęcamy jednocześnie do poszanowania wszystkich istot żywych, niezależnie od tego, czy znalazły się w rozporządzeniu ministra, czy też nie.

Atlas grzybów chronionych

atlas-grzybów

W naszym atlasie grzybów znajdziesz gatunki chronione. Zachęcamy do jego odwiedzenia.


GATUNKI GRZYBÓW OBJĘTYCH OCHRONĄ ŚCISŁĄ

L.p. Nazwa polska Nazwa naukowa
  GRZYBY WIELKOOWOCNIKOWE FUNGI
    Diplocystaceae
1. promieniak wilgociomierz Astraeus hygrometricus
    Physalacriaceae
2. opieńka torfowiskowa (1) Armillaria ectypa
3. żyłkowiec różowawy (1) Rhodotus palmatus
    Sarcosomataceae
4.   Sarcosoma globosum
  boczniakowate Pleurotaceae
5. boczniak mikołajkowy (1) Pleurotus eryngii
  borowikowate Boletaceae
6. borowik korzeniasty (1) Boletus radicans
7. borowik żółtobrązowy podgat. królewski (1) Boletus appendiculatus ssp. regius
8. borowik szatański (1) Boletus satanas
  czarkowate Sarcoscyphaceae
9. czareczka długotrzonowa (1) Microstoma protracta
10. czarka jurajska (1) Sarcoscypha jurana
  gąskowate Tricholomataceae
11. dwupierścieniak cesarski (1) Catathelasma imperiale
12. wilgotnica czapeczkowata (1) Hygrocybe calyptriformis
  gwiazdoszowate Geastraceae
13. gwiazda wieloporowa (1) Myriostoma coliforme
14. gwiazdosz * (1) Geastrum lageniforme
15. gwiazdosz angielski (1) Geastrum berkeleyi
16. gwiazdosz bury (1) Geastrum elegans
17. gwiazdosz karzełkowaty (1) Geastrum schmidelii
18. gwiazdosz kwiatuszkowaty (1) Geastrum floriforme
19. gwiazdosz szorstki (1) Geastrum campestre
20. gwiazdosz węgierski (1) Geastrum hungaricum
21. gwiazdosz workowaty (1) Geastrum saccatum
22. gwiazdosz wzniesiony (1) Geastrum fornicatum
  kolcownicowate Bankeraceae
23. kolczakówka dołkowana (1) Hydnellum scrobiculatum
24. kolczakówka kasztanowata (1) Hydnellum ferrugineum
25. kolczakówka niebieskawa (1) Hydnellum caeruleum
26. kolczakówka piekąca (1) Hydnellum peckii
27. kolczakówka pomarańczowa (1) Hydnellum aurantiacum
28. kolczakówka strefowana (1) Hydnellum concrescens
29. kolczakówka wonna (1) Hydnellum suaveolens
30. kolczakówka zielonożółta (1) Hydnellum geogenium
31. kolczakówka żółtobrązowa (1) Hydnellum compactum
32. sarniak * (1) Sarcodon joeides
33. sarniak * (1) Sarcodon underwoodii
34. sarniak sinostopy (1) Sarcodon glaucopus
35. sarniak szorstki (1) Sarcodon scabrosus
36. szaraczek sosnowy (1) Boletopsis grisea
  kustrzebkowate Pezizaceae
37. koronica ozdobna Sarcosphaera coronaria
  maślakowate Suillaceae
38. maślak trydencki (1) Suillus tridentinus
  pieczarkowate Agaricaceae
39. berłóweczka czeska (1) Tulostoma kotlabae
40. berłóweczka łuskowata (1) Tulostoma squamosum
41. berłóweczka rudawa (1) Tulostoma melanocyclum
  pniarkowate Fomitopsidaceae
42. jamkówka białobrązowa (1) Antrodia albobrunnea
43. pniarek lekarski (1) Fomitopsis officinalis
44. pomarańczowiec bladożółty (1) Pycnoporellus alboluteus
45. porojęzyk dębowy (1) Buglossoporus quercinus
46. późnoporka czerwieniejąca (amylek lapoński) (1) Amylocystis lapponica
  powłocznikowate Corticiaceae
47. powłocznik białofioletowy (1) Corticium polygonioides
  smardzowate Morchellaceae
48. krążkówka żyłkowana (1) Disciotis venosa
  soplówkowate Hericiaceae
49. soplówka jeżowata (1) Hericium erinaceum
  tęgoskórowate Sclerodermataceae
50. tęgoskór korzeniasty (1) Scleroderma septentrionale
  truflowate Tuberaceae
51. trufla wgłębiona Tuber mesentericum
  żagwiowate Polyporaceae
52. miękusz szafranowy Hapalopilus croceus
53. szkieletnica wonna (1) Skeletocutis odora
54. żagiew korzonkowa (1) Polyporus rhizophilus
  POROSTY [...] LICHENES

Objaśnienia:
Gatunki grzybów zostały pogrupowane w wyższe jednostki systematyczne, w następujący sposób:

  1. wielkimi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy GROMAD,
  2. małymi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy rodzin,
  3. nazwy naukowe dodatkowo wyróżniono czcionką pochyłą.

GATUNKI GRZYBÓW OBJĘTYCH OCHRONĄ CZĘŚCIOWĄ

L.p. Nazwa polska Nazwa naukowa
  GRZYBY WIELKOOWOCNIKOWE FUNGI
  borowikowate Boletaceae
1. podgrzybek tęgoskórowy Xerocomus parasiticus
2. poroblaszek żółtoczerwony Phylloporus pelletieri
3. szyszkowiec łuskowaty Strobilomyces strobilaceus
  dzwonkówkowate Entolomataceae
4. dzwonkówka * (1) Entoloma sphagnorum
5. dzwonkówka bagienna (1) Entoloma cuspidiferum
6. dzwonkówka ciemniejąca (1) Entoloma turci
7. dzwonkówka szarofioletowa (1) Entoloma bloxamii
  gąskowate Tricholomataceae
8. białokrowiak trójbarwny (1) Leucopaxillus compactus
9. gąska pomarańczowa (1) Tricholoma aurantium
10. wilgotnica cytrynowozielona (1) Hygrocybe citrinovirens
11. wilgotnica okazała (1) Hygrocybe splendidissima
12. wilgotnica ozdobna (1) Hygrocybe aurantiosplendens
13. wilgotnica sklepiona (1) Hygrocybe fornicata
14. wilgotnica włoska (1) Hygrocybe reidii
15. wilgotnica zasadowa (1) Hygrocybe ingrata
16. wodnicha atramentowa (1) Hygrophorus atramentosus
17. wodnicha brunatnobiała (1) Hygrophorus latitabundus
18. wodnicha kozia (1) Hygrophorus capreolarius
19. wodnicha oliwkobrązowa (1) Hygrophorus persoonii
20. wodnicha różowoblaszkowa (1) Hygrophorus calophyllus
21. wodnicha zaróżowiona (1) Hygrophorus erubescens
  gołąbkowate Russulaceae
22. mleczaj strefowany (1) Lactarius zonarioides
23. mleczaj żółtofioletowy (1) Lactarius repraesentaneus
  gwiazdoszowate Geastraceae
24. gwiazdosz brodawkowy Geastrum corollinum
25. gwiazdosz czteropromienny Geastrum quadrifidum
  jodłownicowate Bondarzewiaceae
26. jodłownica górska Bondarzewia mesenterica
  kisielnicowate Exidiaceae
27. płomykowiec galaretowaty Tremiscus helvelloides
  krążkownicowate Discinaceae
28. piestrzenica * (1) Gyromitra ambigua
29. piestrzenica * (1) Gyromitra fastigiata
  kruchaweczkowate Psathyrellaceae
30. kruchaweczka * (1) Psathyrella maculata
31. kruchaweczka meduzogłowa (1) Psathyrella caput-medusae
  lakownicowate Ganodermataceae
32. lakownica żółtawa Ganoderma lucidum
  łęgotowate Geoglossaceae
33. małozorek zielony (1) Microglossum viride
34. włosojęzyk szorstki (1) Trichoglossum hirsutum
  maślakowate Suillaceae
35. borowiczak dęty Boletinus cavipes
36. maślak błotny (żółtawy) Suillus flavidus
37. maślak syberyjski Suillus sibiricus
  ozorkowate Fistulinaceae
38. ozorek dębowy Fistulina hepatica
  pieczarkowate Agaricaceae
39. kurzawka bagienna Bovista paludosa
  pierścieniakowate Strophariaceae
40. łuskwiak włóknistołuskowaty Pholiota heteroclita
41. polówka południowa (1) Agrocybe cylindracea
  pniarkowate Fomitopsidaceae
42. jamkówka kurczliwa (1) Antrodia ramentacea
43. pniarek różowy Fomitopsis rosea
44. żagwica listkowata Grifola frondosa
  siatkoblaszkowate Gomphaceae
45. buławka obcięta Clavariadelphus truncatus
46. buławka pałeczkowata Clavariadelphus pistilaris
47. buławka spłaszczona Clavariadelphus ligula
48. siatkoblaszek maczugowaty Gomphus clavatus
  siedzuniowate Sparassidaceae
49. siedzuń dębowy Sparassis brevipes
  skórnikowate Stereaceae
50. tarczóweczka wielkozarodnikowa (1) Aleurocystidiellum subcruentatum
  smardzowate Morchellaceae
51. naparstniczka czeska Verpa bohemica
52. naparstniczka stożkowata Verpa conica
53. smardz grubonogi – okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni Morchella crassipes
54. smardz jadalny – okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni Morchella esculenta
55. smardz półwolny – okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni Morchella gigas
56. smardz stożkowaty – okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni Morchella conica
57. smardz wyniosły – okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni Morchella elata
  soplówkowate Hericiaceae
58. soplówka bukowa Hericium coralloides
59. soplówka jodłowa Hericium flagellum
  szczeciniakowate Hymenochaetaceae
60. błyskoporek podkorowy (włóknouszek ukośny) Inonotus obliquus
  tocznikowate Helotiaceae
61. * (1) Holwaya mucida
  zasłonakowate Cortinariaceae
62. zasłonak słomkowożółty (1) Cortinarius elegantior
  żagwiowate Polyporaceae
63. żagiew wielogłowa Polyporus umbellatus
  GRZYBY ZLICHENIZOWANE (POROSTY)[...] LICHENES

Objaśnienia:
Gatunki grzybów zostały pogrupowane w wyższe jednostki systematyczne, w następujący sposób:

  1. wielkimi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy GROMAD,
  2. małymi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy rodzin,
  3. nazwy naukowe dodatkowo wyróżniono czcionką pochyłą.

* Brak nazwy gatunkowej polskiej.

(1) – gatunek, dla którego nie stosuje się odstępstwa od zakazów określonego w § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów (Dz. U. poz. 1408). .

GATUNKI GRZYBÓW OBJĘTYCH OCHRONĄ CZĘŚCIOWĄ, KTÓRE MOGĄ BYĆ POZYSKIWANE, ORAZ SPOSOBY ICH POZYSKIWANIA

L.p. Nazwa polska Nazwa naukowa Sposób pozyskiwania
  lakownicowate Ganodermataceae  
1. lakownica żółtawa Ganoderma lucidum ręczny zbiór owocników, bez naruszania drewna, na którym one wyrastają
  pniarkowate Fomitopsidaceae  
2. żagwica listkowata Grifola frondosa ręczny zbiór owocników
  szczeciniakowate Hymenochaetaceae  
3. błyskoporek podkorowy (włóknouszek ukośny) Inonotus obliquus odcięcie narzędziem o ostrej krawędzi narośli na drzewie z błyskoporkiem podkorowym (forma anamorficzna), należy ograniczyć uszkodzenie drzewa
  smardzowate Morchellaceae  
4. smardz grubonogi Morchella crassipes ręczny zbiór owocników
5. smardz jadalny Morchella esculenta ręczny zbiór owocników
6. smardz półwolny Morchella gigas ręczny zbiór owocników
7. smardz stożkowaty Morchella conica ręczny zbiór owocników
8. smardz wyniosły Morchella elata ręczny zbiór owocników
  żagwiowate Polyporaceae  
9. żagiew wielogłowa Polyporus umbellatus ręczny zbiór owocników
    LICHENES  
10. płucnica islandzka Cetraria islandica ręczny zbiór plech

Objaśnienia:
Gatunki grzybów zostały pogrupowane w wyższe jednostki systematyczne, w następujący sposób:

  1. wielkimi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy GROMAD,
  2. małymi literami, czcionką pogrubioną wyróżniono nazwy rodzin,
  3. nazwy naukowe dodatkowo wyróżniono czcionką pochyłą.



Grzyby pod ochroną
W Polsce 54 gatunków grzybów wielkoowocnikowych podlega ochronie ścisłej, wraz z grzybami zlichenizowanymi (porosty) to 232 gatunki. Ochrona gatunkowa częściowa obejmuje 63 (90 z porostami) gatunków grzybów.
Grzyby marynowane w occie
Grzybki marynowane w occie to doskonały sposób na zachowanie smaku grzybów na długi czas. Marynowanie w occie nadaje grzybom specyficzny smak. Stają się doskonałą przekąską i dodatkiem do innych potraw.
Jak suszyć grzyby?
Suszenie grzybów to jeden ze sposobów ich konserwowania, bardzo popularny wśród grzybiarzy. Suszenie nadaje grzybom nie tylko trwałość, ale dodaje im także aromatu i nie pozbawia ich przy tym wartości odżywczych.
Jak zbierać grzyby?
Czy przy grzybobraniu należy się kierować jakimiś zasadami? Czy wykręcać grzyby, czy też ścinać je nożykiem? Używać kosza czy reklamówki? Oto garść porad dla grzybiarzy.
Mikoryza
Mikoryza jest to zjawisko współżycia grzybów z korzeniami, a nawet nasionami roślin naczyniowych.
Gdzie na grzyby? Występowanie i mapa grzybów
Gdzie się najlepiej wybrać na grzyby? Kiedy? W jakiej części Polski szukać? Nie wystarczy się wybrać zwyczajnie do lasu. Trzeba wiedzieć jeszcze kiedy i gdzie.
Grzyby trujące
Grzyby mogą zabić. Najgroźniejsze są muchomory, a wśród nich muchomor sromotnikowy i jadowity. dlatego zbieranie grzybów jest dla ludzi odpowiedzialnych.
Grzyby jadalne
Grzyby spożywa się od niepamiętnych czasów. Są elementem składowym wielu przepisów. Są zwykle dodatkiem do potraw, przyprawą, która nadaje specyficzny smak i zapach sosom, jajecznicy, bigosowi, sałatkom.

© medianauka.pl, 2021-03-28, A-4005



©® Media Nauka 2008-2023 r.