Jarząb zwyczajny, jarzębina

Jarząb zwyczajny, jarzębina (Sorbus aucuparia)

© sleepyhobbit – stock.adobe.com

Podgląd
Zobacz dodatkowe zdjęcia i filmy (6).

Jarząb zwyczajny, jarzębina (Sorbus aucuparia) to krzew lub drzewo z rodziny różowatych. Posiada lecznicze właściwości.

Wybrane podgatunki:

 

Występowanie i środowisko PL

Jarzębina rośnie w lasach, na ich skrajach, przy drogach, miedzach, w zaroślach. Jest też spotykany w uprawach. W Polsce występuje wszędzie pospolicie, a w górach aż po piętro kosodrzewiny. Na świecie występuje w Europie i Azji, Afryce, gatunek wprowadzono do Ameryki Północnej, gdzie stał się gatunkiem inwazyjnym. Znosi praktycznie każde podłoże, poza stanowiskami bardzo suchymi i wapiennymi. Preferuje stanowiska nasłonecznione.

Tryb życia i zachowanie

Kwitnie w maju i czasem jeszcze w czerwcu. Dożywa maksymalnie 100 lat.

Morfologia i anatomia

Osiąga wysokość 5-20 m.

Kora jest szara, gładka.

Liście osiągają 20 cm długości, są nieparzystopierzaste, złożone zwykle z 9-15, czasem do 21, podłużnie lancetowatych listków brzegiem piłkowanych, poza dolną częścią listka i ostro zakończonych. Spód jest matowy, lekko szarawy. Ta cecha (nieparzysta liczba listków) jest unikalna dla jarzębiny w stosunku do innych gatunków rodzaju.

Kwiaty są drobne, pozorne, o średnicy do 1 cm, pięciokrotne, białe, zebrane w baldachogrona.

Owoc ma kulisty kształt o średnicy 5-8 mm, czerwony lub pomarańczowy kolor. Dojrzewają we wrześniu. Do zimy pozostają na drzewie. Mają cierpki i gorzki smak, nie są jadalne dla ludzi.

Ochrona i zagrożenia LC

Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.

Ciekawostki

Jarzębina to istna zimowa spiżarnia dla wielu ptaków, w tym jemiołuszek, dzwońców.

Synonimy

W literaturze można spotkać następujące synonimy dla określenia nazwy tego gatunku:

Biologia i ekologia


Kalendarz przyrody

123456789101112

Opis

          Kwitnie jarzębina.
uprawa

Uprawa

Czynności i właściwościOpis
Odczyn glebyOdczyn od umiarkowanie kwaśnego do lekko zasadowego.
Właściwości glebyGleba praktycznie każda poza ekstremalnie sucha i wapniową.
Trudność uprawyUprawa i pielęgnacja łatwa.
Czas uprawyWieloletnia.
MrozoodpornośćDrzewo całkowicie odporne na mróz.
Strefa mrozoodporności3
Odporność na warunki miejskieTak.
StanowiskoSłoneczne.
Terminy siewu / zbioru plonów / pielęgnacjiZobacz w kalendarzu.

zioła

Zbiory i zastosowanie w zielarstwie


ZastosowanieOpis
Zastosowanie ogólneRoślina o leczniczych właściwościach.
Zastosowanie terapeutyczne
  • niestrawność
  • obniżona odporność
Sposób działania,
właściwości lecznicze
Owoce po przetworzeniu nadają się na dżemy, marmolady, soków, nalewek. Mają dużą zawartość witaminy C, kwasów organicznych, zawierają garbniki, karotenoidy. Z suszonych owoców sporządza się herbaty.
Przyjmowana postać
  • herbata, napar
  • nalewka
SurowiecOwoce (w stanie surowym nie są jadalne!).

Pokrewne gatunki roślin

Zioła
Zioła

Zobacz atlas ziół, roślin leczniczych i przyprawowych.



Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

  • IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
  • Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004
  • Leokadia Witkowska-Żuk – Rośliny leśne, ISBN 978-83-7073-359-9, Multico Oficyna Wydawnicza 2013
  • Owen Johnson, David More – Drzewa - Przewodnik Collinsa, ISBN 978-83-7073-643-9, Multico Oficyna Wydawnicza 2014
  • Bronisław Szmit, Bronisław Jan Szmit, Maciej Mynett – Drzewa i krzewy liściaste, ISBN 978-83-7073-724-5, Multico Oficyna Wydawnicza 2013
  • Anna i Łukasz Przybyłowiczowie – Ilustrowana Encyklopedia Roślin Polski, ISBN 978-83-7705-826-8, PWN
  • Praca zbiorowa – 500 przypraw i ziół leczniczych, 978-83-7845-996-5, SBM 2015
  • Wolfgang Kawollek – Wielka księga ogrodnika i działkowca, ISBN 978-83-245-1259-1, Publicat 2001
  • Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005

© medianauka.pl, 2020-03-28, GAT-5222
Data aktualizacji artykułu: 2024-09-29




Udostępnij
©® Media Nauka 2008-2023 r.