Salamandra plamista

Salamandra plamista (Salamandra salamandra) to charakterystycznie ubarwiony płaz europejski, występujący także w Polsce, z jaskrawożółtymi, rzadziej pomarańczowymi, brązowymi lub białawymi plamami na całym ciele. Każdy osobnik ma inne ubarwienie (kształt plam). Skóra zawiera liczne, silne gruczoły jadowe. Salamandra jest największym płazem ogoniastym w Polsce.

Salamandra plamista ma masywne ciało, dużą głowę, dobrze wykształcone odnóża. Ciało jest lekko spłaszczone grzbietowo-brzusznie. Ogon jest krótszy od tułowia, walcowaty, węższy na końcu niż u nasady. Wzdłuż kręgosłupa znajdują się liczne ujścia gruczołów jadowych rozmieszczone w dwóch rzędach. Pojedyncze rzędy gruczołów jadowych biegną także po bokach ciała. Po bokach głowy występują duże, nerkowate parotydy, zwykle w kolorze żółtawym. Samice są zwykle bardziej masywne.

Zdjęcie zbiorów ZOO w Opolu © medianauka.pl

Występowanie i środowisko

Zamieszkuje prawie całą Europę za wyjątkiem Wysp Brytyjskich i wysp Morza Śródziemnego. W Polsce można ją spotkać w Sudetach i Tatrach. Zasiedla górskie lasy,wyżyny, bardzo rzadko tereny na nizinach. Zwykle występuje do wysokości 2000 m n.p.m.

Ostatnio wyodrębniono jako oddzielne gatunki salamandry zamieszkujące północno-zachodnią Afrykę i zachodnią Azję.

Tryb życia i zachowanie

Salamandra plamista jest aktywna nocą, w dzień można ją zobaczyć w deszczowe dni. Prowadzi naziemny i lądowy tryb życia. Wysoko w górach może prowadzić wyjątkowo wodno-lądowy tryb życia. Porusza się niezdarnie. Od swojej kryjówki oddala się zaledwie na kilka metrów. Potrafi wydawać ciche piski. W centralnych rejonach Europy zapada w sen zimowy.

Pożywienie

Zjada ślimaki, dżdżownice, owady, wije, chrząszcze.

Rozmnażanie

Gody salamandry plamiste mają w czerwcu i, w przeciwieństwie do innych naszych płazów, odbywają je na lądzie, także we wrześniu. Odbywa się skomplikowany rytuał, złożony aż z 10 faz. Samiec łączy swój stek ze stekiem samicy i uwalnia nasienie. Następuje wtedy rzadkie u płazów zapłodnienie wewnętrzne. Salamandra jest jajożyworodna lub żyworodna, zależnie od klimatu. Samica rodzi 8-70 młodych od końca marca do czerwca, w spokojnych zatoczkach górskich potoków. Świeżo urodzone larwy mają 23-32 mm długości, gdy osiągną 50 mm, przeobrażają się i wychodzą z wody. Młode larwy mają już zewnętrzne skrzela, dwie pary kończyn. Dojrzałość płciową osiągają po 2-5 latach. Larwy od razu odżywiają się pokarmem zwierzęcym. Larwy przebywają w wodzie 2-3 miesiące. Czasem larwy zimują. Niektóre osobniki w Hiszpanii rodzą bardzo rozwinięte w rozwoju larwy, które przeobrażają się już po 2 tygodniach. Niektóre podgatunki z Półwyspu Iberyjskiego rodzą wprost na ziemię już przeobrażone osobniki.

Ochrona i zagrożenia

Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. Salamandra plamista jest pod całkowitą ochroną gatunkową w naszym kraju.

Ciekawostki

W ludowych przesądach salamandra była odporna na ogień, a nawet potrafiła gasić pożar. Alchemicy próbowali jej używać do pozyskiwania złota. W terrarium salamandrę można hodować, karmiąc ją nagimi ślimakami. Są tu jednak istotne ograniczenia prawne (opisane w dziale Terrarystyka).

Zdjęcia - galeria

© medianauka.pl, 2011-09-11, GAT-51