Salamandra plamista

Salamandra plamista (Salamandra salamandra) to charakterystycznie ubarwiony płaz europejski, występujący także w Polsce, z jaskrawożółtymi, rzadziej pomarańczowymi, brązowymi lub białawymi plamami na całym ciele. Każdy osobnik ma inne ubarwienie (kształt plam). Skóra zawiera liczne, silne gruczoły jadowe. Salamandra jest największym płazem ogoniastym w Polsce.

Salamandra plamista ma masywne ciało, dużą głowę, dobrze wykształcone odnóża. Ciało jest lekko spłaszczone grzbietowo-brzusznie. Ogon jest krótszy od tułowia, walcowaty, węższy na końcu niż u nasady. Wzdłuż kręgosłupa znajdują się liczne ujścia gruczołów jadowych rozmieszczone w dwóch rzędach. Pojedyncze rzędy gruczołów jadowych biegną także po bokach ciała. Po bokach głowy występują duże, nerkowate parotydy, zwykle w kolorze żółtawym. Samice są zwykle bardziej masywne.

Zdjęcia - galeria

Kliknij w obrazek, aby go powiększyć lub wyświetlić galerię, pokaz slajdów i dodatkowe opisy zdjęć.

Salamandra plamista (Salamandra salamandra)

Zdjęcie zbiorów ZOO w Opolu © Krzysztof Trawiński - medianauka.pl

⤢ POWIĘKSZ

Występowanie i środowisko PL

Zamieszkuje prawie całą Europę za wyjątkiem Wysp Brytyjskich i wysp Morza Śródziemnego. W Polsce można ją spotkać w Sudetach i Tatrach. Zasiedla górskie lasy,wyżyny, bardzo rzadko tereny na nizinach. Zwykle występuje do wysokości 2000 m n.p.m.

Ostatnio wyodrębniono jako oddzielne gatunki salamandry zamieszkujące północno-zachodnią Afrykę i zachodnią Azję.

Tryb życia i zachowanie

Salamandra plamista jest aktywna nocą, w dzień można ją zobaczyć w deszczowe dni. Prowadzi naziemny i lądowy tryb życia. Wysoko w górach może prowadzić wyjątkowo wodno-lądowy tryb życia. Porusza się niezdarnie. Od swojej kryjówki oddala się zaledwie na kilka metrów. Potrafi wydawać ciche piski. W centralnych rejonach Europy zapada w sen zimowy.

Pożywienie

Zjada ślimaki, dżdżownice, owady, wije, chrząszcze.

Rozmnażanie

Gody salamandry plamiste mają w czerwcu i, w przeciwieństwie do innych naszych płazów, odbywają je na lądzie, także we wrześniu. Odbywa się skomplikowany rytuał, złożony aż z 10 faz. Samiec łączy swój stek ze stekiem samicy i uwalnia nasienie. Następuje wtedy rzadkie u płazów zapłodnienie wewnętrzne. Salamandra jest jajożyworodna lub żyworodna, zależnie od klimatu. Samica rodzi 8-70 młodych od końca marca do czerwca, w spokojnych zatoczkach górskich potoków. Świeżo urodzone larwy mają 23-32 mm długości, gdy osiągną 50 mm, przeobrażają się i wychodzą z wody. Młode larwy mają już zewnętrzne skrzela, dwie pary kończyn. Dojrzałość płciową osiągają po 2-5 latach. Larwy od razu odżywiają się pokarmem zwierzęcym. Larwy przebywają w wodzie 2-3 miesiące. Czasem larwy zimują. Niektóre osobniki w Hiszpanii rodzą bardzo rozwinięte w rozwoju larwy, które przeobrażają się już po 2 tygodniach. Niektóre podgatunki z Półwyspu Iberyjskiego rodzą wprost na ziemię już przeobrażone osobniki.

Ochrona i zagrożenia LC

Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. Salamandra plamista jest pod całkowitą ochroną gatunkową w naszym kraju.

Ciekawostki

W ludowych przesądach salamandra była odporna na ogień, a nawet potrafiła gasić pożar. Alchemicy próbowali jej używać do pozyskiwania złota. W terrarium salamandrę można hodować, karmiąc ją nagimi ślimakami. Są tu jednak istotne ograniczenia prawne (opisane w dziale Terrarystyka).

Wybrane podgatunki:
S. s. salamandra
S. s. terrestris
S. s. bernardezi
S. s. beschkovi
S. s. gigliolii
S. s. fastuosa
S. s. gallaica
S. s. crespoi
S. s. bejarae
S. s. almanzoris
S. s. morenica
S. s. longirostris