Szałwia lekarska
Dzięki uprzejmości Kasi Koc. © Krzysztof Trawiński - medianauka.pl
Szałwia lekarska (Salvia officinalis) to gatunek leczniczej rośliny z rodziny jasnotowatych. Jest to krzew lub krzewinka.
Wybrane odmiany:
- 'Aurea' - odmiana z liśćmi obrzeżonymi na żółto.
- 'Berggarten' - odmiana o szarozielonych liściach, zaprezentowana w naszej galerii.
- 'Icterina' - odmiana o wąskich liściach z zielonymi i żółtymi paskami.
- 'Purpurascens' - odmiana o purpurowych liściach.
- 'Tricolor' - odmiana o szarozielonych liściach, młode paskowane na żółtawo, czerwono i purpurowo.
Występowanie i środowisko PL
Szałwia lekarska pochodzi z obszaru Morza Śródziemnego, dziś jest uprawiana na całym świecie. Lubi podłoże wilgotne, zasobne w wapń. Rośnie w naturze na łąkach, stepach, skalnych półkach.
Tryb życia i zachowanie
Kwitnie w okresie od czerwca do sierpnia.
Morfologia i anatomia
Osiąga wysokość 30-50 cm.
Łodyga jest rozgałęziona, wzniesiona, 4-kanciasta lub okrągła. Od dołu drewnieje.
Liście są osadzone na długich ogonkach, mają szarozielony kolor, lancetowate lub podłużnie owalne, brzegiem karbowane, silnie aromatyczne. Blaszka liściowa z wierzchu jest pomarszczona.
Kwiaty są dzwonkowate, fioletowoniebieskie, dwuwargowe, zebrane w nibyokółki po 5-10 sztuk.
Owoc to niewielka rozłupka.
Ochrona i zagrożenia LC
Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.
Biologia i ekologia
- Kolor kwiatów:
- Grupa roślin: krzewinka, krzew.
- Stanowisko: nasłonecznione.
- Środowsko: łąkowe.
- Użytek: zioła, roślina lecznicza.
- Strefy mrozoodporności: 5-10. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa na terenie całego kraju.
Kalendarz przyrody
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
● | ● | ● | Kwitnie szałwia lekarska. | |||||||||
● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Okres zbioru surowca zielarskiego szałwii lekarskiej. | |||||
◂ | ▸ | Wysiew nasion szałwii lekarskiej pod szkło. | ||||||||||
● | Wysadzanie siewek szałwii lekarskiej. |
Uprawa
Czynności i właściwości | Opis |
---|---|
Odczyn gleby | Gleba obojętna i lekko zasadowa. pH 6.5-8.0 |
Właściwości gleby | Gleba dobrze przepuszczalna, niezbyt wilgotna, sucha, zasobna w wapń. |
Trudność uprawy | Uprawa i pielęgnacja łatwa. |
Czas uprawy | Wieloletnia. |
Nawożenie | Wysokie wymagania wobec azotu (N), fosforu (P) i potasu (K). |
Mrozoodporność | Na zimę roślinę warto zabezpieczyć przed mrozem. |
Stanowisko | Preferuje stanowisko dobrze nasłonecznione. |
Rozsada | Tak. |
Rozstawa | 40-60 cm. |
Wysiew do gruntu | Tak. |
Terminy siewu / zbioru plonów / pielęgnacji | Zobacz w kalendarzu. |
Uprawa doniczkowa | Tak. |
Rozmnażanie | Sadzonki i nasiona (często nasiona nie kiełkują). |
Choroby i szkodniki | Mączniak rzekomy, |
Zbiór i przechowywanie | Liście należy zbierać zanim szałwia zakwitnie. Później można zbierać pędy z kwiatami, które następnie podlegają suszeniu. |
Zimowanie | Na jesień roślinę należy lekko przyciąć. Wiosną przycinamy silnie. |
Zbiory i zastosowanie w zielarstwie
Zastosowanie | Opis |
---|---|
Zastosowanie ogólne | Roślina przyprawowa i lecznicza. |
Zastosowanie terapeutyczne |
|
Sposób działania, właściwości lecznicze | Szałwia ma działanie antyseptyczne i przeciwzapalne, ziele szałwii poprawia koncentrację, pamięć, oczyszcza umysł, poprawia nastrój. Herbata jest stosowana na kaszel i choroby górnych dróg oddechowych, w tym do płukania jamy ustnej i gardła. Skuteczność na ból gardła jest wysoka. Szałwia prawdopodobnie poprawia trawienie i działa kojąco na żołądek. |
Przyjmowana postać |
|
Przepisy zielarskie | Herbata na płukankę do gardła- jedną łyżeczkę posiekanych liści szałwii zalewamy 250 ml wrzątku, zaparzamy przez 10 minut. Na końcu herbatę przecedzamy. |
Przeciwwskazania | Przyjmowanie szałwii przez kobiety w ciąży nie jest wskazane. Także dłuższe korzystanie z herbat i nalewek nie jest wskazane (dłuższe niż 1-2 tygodnie). |
Surowiec | Liście, pędy i kwiaty. |
Przyprawa | W kuchni liście dodaje się do kiełbas i serów, wieprzowiny, kaczki, wątróbki. |
LEGENDA
(1) - działanie mniej znane, słabo udokumentowane naukowo, zastosowanie tradycyjne, inne.
Pokrewne gatunki roślin
- szałwia błyszcząca (Salvia splendens)
- szałwia łąkowa (Salvia pratensis)
- szałwia okręgowa (Salvia verticillata)
- szałwia lepka (Salvia glutinosa)
- szałwia zielona (Salvia viridis)
- szałwia omszona (Salvia nemorosa)
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Beata Grabowska, Tomasz Kubala – Encyklopedia bylin t. I i II, ISBN 978-83-7506-845-0, Zysk i S-ka 2011
- Praca zbiorowa – 500 przypraw i ziół leczniczych, 978-83-7845-996-5, SBM 2015
- Franz-Xaver Treml – Zioła z ogrodu i balkonu - 500 ziół przyprawowych i leczniczych, ISBN 978-83-7175-702-0, Delta
- Rebecca L. Johnson, Steven Foster, Tieraona Low Dog, David Kiefer – Przewodnik po ziołach leczniczych, ISBN 978-83-274-8955-5, wydawnictwo Olesiejuk 2019
- Wolfgang Kawollek – Wielka księga ogrodnika i działkowca, ISBN 978-83-245-1259-1, Publicat 2001
© medianauka.pl, 2019-10-05, GAT-635380
Data aktualizacji artykułu: 2024-09-22