Jasnotowate, wargowe

Wygląd

To osiągające kilkadziesiąt cm byliny lub półkrzewy z drobnymi, owalnymi listkami, wieloma łodygami.

Rodzaje

Wykaz wszystkich opublikowanych rodzajów z tej rodziny.

Czyściec

Czyściec (Stachys) to rodzaj dwuliściennych roślin z rodziny jasnotowatych, do którego zaliczamy około 300 gatunków, z czego w Polsce około 9.

Wybrane gatunki:

Czyściec wełnisty
Czyściec lekarski, bukwica lekarska
Czyściec leśny
Czyściec błotny
Czyściec wielkokwiatowy, bukwica wielkokwiatowa
Czyściec kosmaty

Dąbrówka

Dąbrówka (Ajuga) to rodzaj dwuliściennych roślin z rodziny jasnotowatych, do którego zaliczamy około 45 gatunków, z czego w Polsce około 4.

Wybrane gatunki:

Dąbrówka rozłogowa
Dąbrówka kosmata
Dąbrówka żółtokwiatowa
Dąbrówka piramidalna

Jasnota

Jasnota (Lamium) to rodzaj dwuliściennych roślin z rodziny jasnotowatych, do którego zaliczamy około 16-40 gatunków, z czego w Polsce około 6.

Wybrane gatunki:

Jasnota biała
Jasnota purpurowa
Jasnota plamista
Jasnota różowa
Jasnota pośrednia
Jasnota mieszaniec

Kocimiętka

Kocimiętka (Nepeta) to rodzaj dwuliściennych roślin z rodziny jasnotowatych, do którego zaliczamy około 250 gatunków, z czego w Polsce około 4.

Wybrane gatunki:

Kocimiętka właściwa
Kocimiętka groniasta
Kocimiętka kubańska
Kocimiętka naga, kocimiętka pannońska
Kocimiętka wielkokwiatowa
Kocimiętka Mussina

Macierzanka

Macierzanka (Thymus) to rodzaj dwuliściennych roślin z rodziny jasnotowatych, do którego zaliczamy około 350 gatunków, z czego w Polsce około 6.

Wybrane gatunki:

Macierzanka piaskowa
Macierzanka zwyczajna
Macierzanka tymianek, tymianek
Macierzanka wczesna
Macierzanka pannońska
Macierzanka austriacka, macierzanka nagolistna

Melisa

Melisa (Melissa) to rodzaj dwuliściennych roślin z rodziny jasnotowatych, który liczy tylko 3 gatunki, z czego w Polsce tylko jeden.

Wybrane gatunki:

Melisa lekarska

Mięta

Mięta, miętkiew (Mentha) to rodzaj dwuliściennych roślin z rodziny jasnotowatych, do którego zaliczamy około 10-25 gatunków, z czego w Polsce około 9.

Wybrane gatunki:

Mięta pieprzowa
Mięta zielona, mięta kłosowa
Mięta polna
Mięta polej
Mięta długolistna
Mięta okręgowa

Poziewnik

Poziewnik, badyl, koci pysk (Galeopsis) to rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych, do którego zaliczamy około 10 gatunków, z czego w Polsce około 6.

Wybrane gatunki:

Poziewnik szorstki
Poziewnik polny
Poziewnik wąskolistny
Poziewnik pstry
Poziewnik miękkowłosy
Poziewnik dwudzielny

Gatunki

Wykaz pozostałych gatunków.

Bluszczyk kurdybanek PL

Glechoma hederacea

Bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea) to bylina z rodziny jasnotowatych, bardzo pospolita w naszym kraju, wykorzystywana jako zioło i przyprawa. Nie jest zalecane spożywanie dużych ilości kurdybanka. Zwierzęta unikają tej rośliny.

Cząber ogrodowy PL

Satureja hortensis

Cząber ogrodowy (Satureja hortensis) to uprawna roślina jednoroczna z rodziny jasnotowatych, dziczejąca, o leczniczych właściwościach.

Gajowiec żółty PL

Lamiastrum galeobdolon

Gajowiec żółty (Lamiastrum galeobdolon) to lecznicza roślina wieloletnia z rodziny wargowych z płożącymi się rozłogami nadziemnymi. To gatunek wskaźnikowy starych lasów.

Głowienka pospolita PL

Prunella vulgaris

Głowienka pospolita (Prunella vulgaris) to gatunek wieloletniej rośliny z rodziny jasnotowatych o leczniczych właściwościach. Kwiaty są zwykle niebieskofioletowe, zebrane w walcowate kwiatostany.

Głowienka wielkokwiatowa PL

Prunella grandiflora

Głowienka wielkokwiatowa (Prunella grandiflora) to wieloletnia roślina lecznicza z rodziny jasnotowatych. Jest także uprawiana w wielu odmianach. Zasiedla lasy i łąki, wapienne wzgórza. W Polsce występuje na niżu, rzadko w górach.

Karbieniec pospolity PL

Lycopus europaeus

Karbieniec pospolity (Lycopus europaeus) to gatunek byliny z rodziny jasnotowatych o leczniczych właściwościach. Porasta brzegi wód, olszyny, rośnie na bagnach.

Karbieniec wyniosły PL

Lycopus exaltatus

Karbieniec wyniosły (Lycopus exaltatus) to gatunek wieloletniej rośliny z rodziny jasnotowatych. Występuje na mokradłach w okolicach Chełma.

Klinopodium pospolite, czyścica storzyszek PL

Clinopodium vulgare

Klinopodium pospolite, czyścica storzyszek (Clinopodium vulgare) to gatunek wieloletniej rośliny z rodziny jasnotowatych o leczniczych właściwościach i jadalnych, pachnących liściach. Wytwarza liczne rozłogi.

Lebiodka pospolita, oregano PL

Origanum vulgare

Lebiodka pospolita (Origanum vulgare) to popularnie zwane oregano. Roślina ta jest także znana pod nazwą dziki majeranek. To doskonała przyprawa do potraw mięsnych i rybnych, makaronów, pizzy, serów oraz pomidorów.

Miodownik melisowaty PL §

Melittis melissophyllum

Miodownik melisowaty, miodownik wielkokwiatowy, kadzidło (Melittis melissophyllum) to gatunek wieloletniej rośliny leczniczej z rodziny jasnotowatych. Pachnie cytryną. to gatunek wskaźnikowy starych lasów.

Ożanka właściwa PL

Teucrium chamaedrys

Ożanka właściwa (Teucrium chamaedrys) to gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych, półkrzew o leczniczych właściwościach bez rozłogów, podobny do ożanki lśniącej.

Pszczelnik wąskolistny PL §§

Dracocephalum ruyschiana

Pszczelnik wąskolistny (Dracocephalum ruyschiana) to gatunek wieloletniej rośliny z rodziny wargowych. Kwiaty są niebieskofioletowe, wygrzbiecone, zebrane w nibyokółki.

Szałwia omszona PL

Salvia nemorosa

Szałwia omszona, szałwia gajowa (Salvia nemorosa) to gatunek wieloletniej rośliny z rodziny jasnotowatych, uprawiany w ogrodach.

Hyzop lekarski PL - obcy

Hyssopus officinalis

Hyzop lekarski (Hyssopus officinalis) to wieloletnia, zimotrwała roślina zielna z rodziny wargowych, rzadko uprawiana. Zioło to ma działanie wykrztuśne, hamuje nadmierną potliwość, podnosi ciśnienie krwi.

Serdecznik pospolity PL - obcy

Leonurus cardiaca

Serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca) to wieloletnia roślina lecznicza z rodziny jasnotowatych. To archeofit. W Polsce gatunek pojawił się w średniowieczu. Osiąga wysokość 150 cm.

Szanta zwyczajna PL - obcy

Marrubium vulgare

Szanta zwyczajna (Marrubium vulgare) to gatunek leczniczej rośliny wieloletniej z rodziny jasnotowatych. To gatunek euroazjatycki. Rośnie przy drogach, w miejscach ruderalnych.

Rozmaryn lekarski

Rosmarinus officinalis

Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis) to gatunek rośliny, krzewu z rodziny jasnotowatych. Jest to roślina uprawna jako roślina lecznicza i przyprawowa. Bywa także uprawiana jako roślina ozdobna w doniczkach.

Żelaźniak bulwiasty

Phlomis tuberosa

Żelaźniak bulwiasty (Phlomis tuberosa) to wieloletnia roślina z rodziny jasnotowatych o przykrym zapachu. Łodyga jest wzniesiona, czerwonawa, rzadko owłosione w niższych partiach.

Barbula klandońska PL - ogród

Caryopteris ×clandonensis

Barbula klandońska (Caryopteris ×clandonensis) to mieszaniec barbuli szarej i barbuli mongolskiej, niski krzew należący do rodziny jasnotowatych (niegdyś werbenowatych). W Polsce to bylina, która przemarza i na wiosnę odrasta.

Lawenda wąskolistna PL - ogród

Lavandula angustifolia

Lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia) to niewysoki, gęsty, zimozielony krzew z rodziny jasnotowatych, popularna roślina ogrodowa. Z lawendy wytwarza się olejki eteryczne, które mają zastosowanie w medycynie i jako środek zapachowy

Szałwia lekarska PL - ogród

Salvia officinalis

Szałwia lekarska (Salvia officinalis) to gatunek leczniczej rośliny z rodziny jasnotowatych. Jest to krzew lub krzewinka.

Zdjęcia - galeria

Galeria ta zawiera zdjęcia gatunków opisywanych w tym artykule. Więcej zdjęć można zwykle znaleźć w artykułach, opisujących poszczególne rodzaje i gatunki.

Inne gatunki

czyścica drbnokwiatowa (Acinos arvensis)
ametystea błękitna (Amethystea coerulea)
mierznica czarna (Ballota nigra)
kalaminta lekarska, czyścica lekarska (Calamintha sylvatica)
barbula szara (Caryopteris incana)
barbula mongolska (Caryopteris mongholica)
pszczelnik mołdawski (Dracocephalum moldavica)
pszczelnik drobnokwiatowy (Dracocephalum parviflorum)
pszczelnik macierzankowy (Dracocephalum thymiflorum)
marzymięta orzęsiona, elszolcja orzęsiona (Elsholtzia ciliata)
bluszczyk kosmaty (Glechoma hirsuta)
serdecznik szantowaty (Leonurus marrubiastrum)
szanta obca (Marrubium peregrinum)
pysznogłówka dwoista (Monarda didyma)
pysznogłówka dęta (Monarda fistulosa)
głowienka kremowa (Prunella laciniata)
szałwia wełnista (Salvia aethiopis)
szałwia srebrzysta (Salvia argentea)
szałwia zaroślowa (Salvia dumetorum)
szałwia lepka (Salvia glutinosa)
szałwia łąkowa (Salvia pratensis)
szałwia błyszcząca (Salvia splendens)
szałwia okręgowa (Salvia verticillata)
szałwia zielona (Salvia viridis)
tarczyca wyniosła (Scuttelaria altissima)
tarczyca pospolita (Scuttelaria galericulata)
tarczyca oszczepowata (Scuttelaria hastifolia)
tarczyca mała (Scuttelaria minor)
gojnik drobnokwiatowy (Sideritis montana)
ożanka pierzastosieczna (Teucrium botrys)
ożanka czosnkowa (Teucrium scordium)
ożanka nierównoząbkowa (Teucrium scorodonia)

Występowanie i środowisko

To rośliny europejskie, azjatyckie. Rosną też w północnej części Afryki.

Tryb życia i zachowanie

Preferują tereny suche i dobrze nasłonecznione.

Morfologia i anatomia

To rośliny o licznych łodygach, wyprostowanych, rozgałęzionych. Liście są typu siedzącego lub ogonkowe. Blaszka liściowa eliptyczna, jajowata lub okrągła, najczęściej całobrzegie, rzadko piłkowane lub ząbkowane. Kielich jest promienisty z pięcioma ząbkami. Korona dwuwargowa, purpurowa, różowa lub biała.

Ciekawostki

To zwykle rośliny przyprawowe i zbierane jako zioła. Są też nasadzane w ogrodach naturalistycznych i skalnych.

Kalendarz przyrody

Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.

Opis

●

Barbula klandońska: Kwitnie barbula klandońska.

●

Bluszczyk kurdybanek: Kwitnie bluszczyk kurdybanek.

●

Cząber ogrodowy: Kwitnie cząber ogrodowy.

●

Gajowiec żółty: Kwitnie gajowiec żółty.

◂

●

▸

Głowienka pospolita: Kwitnie głowienka pospolita.

●

Głowienka wielkokwiatowa: Kwitnie głowienka wielkokwiatowa.

●

▸

Hyzop lekarski: Kwitnie hyzop lekarski.

●

Karbieniec pospolity: Kwitnie karbieniec pospolity.

●

Karbieniec wyniosły: Kwitnie karbieniec wyniosły.

●

Klinopodium pospolite, czyścica storzyszek: Kwitnie klinopodium pospolite.

◂

●

▸

Lawenda wąskolistna: Kwitnie lawenda wąskolistna.

●

Lebiodka pospolita, oregano: Kwitnie lebiodka pospolita (oregano).

●

Miodownik melisowaty: Kwitnie miodownik melisowaty.

●

Ożanka właściwa: Kwitnie ożanka właściwa.

●

Pszczelnik wąskolistny: Kwitnie pszczelnik wąskolistny.

●

Rozmaryn lekarski: Kwitnie rozmaryn lekarski.

●

Rozmaryn lekarski: Wysiew nasion rozmarynu lekarskiego pod szkło.

◂

▸

Rozmaryn lekarski: Wysadzanie siewek rozmarynu lekarskiego do gruntu.

●

Rozmaryn lekarski: Termin zbioru rozmarynu.

●

Serdecznik pospolity: Kwitnie serdecznik pospolity.

●

Szałwia lekarska: Kwitnie szałwia lekarska.

●

Szałwia lekarska: Okres zbioru surowca zielarskiego szałwii lekarskiej.

◂

▸

Szałwia lekarska: Wysiew nasion szałwii lekarskiej pod szkło.

●

Szałwia lekarska: Wysadzanie siewek szałwii lekarskiej.

◂

●

Szałwia omszona: Kwitnie szałwia omszona.

●

Szanta zwyczajna: Kwitnie szanta zwyczajna.

●

Żelaźniak bulwiasty: Kwitnie żelaźniak bulwiasty.

Pokaż tylko bieżące wydarzenia