Jodła pospolita
© cristianbalate – stock.adobe.com
Jodła pospolita (Abies alba) to drzewo szpilkowe z rodziny sosnowatych o leczniczych właściwościach, rzadko spotykane w uprawach ozdobnych. Jodła pospolita ma na początku stożkowaty pokrój, później jest w górnej części spłaszczona i przypomina bocianie gniazdo.
Wybrane odmiany:
- 'Columnaris' - odmiana o wzniesionych gałęziach.
- 'Pyramidalis' - odmiana niska (5-7 m), wolno rosnąca, o wzniesionych gałęziach i stożkowatym pokroju.
Występowanie i środowisko PL
W Polsce jodła pospolita osiąga północny zasięg występowania w Europie. Występuje w centrum i na południu kraju (w lasach), najliczniej w Karpatach, Sudetach, na Roztoczu oraz w Górach Świętokrzyskich (Puszcza Jodłowa). To gatunek górski, który pojawia się rzadziej na niżu. Gatunek ten występuje w Europie Środkowej. Lubi dużą wilgotność powietrza, żyzne i wilgotne gleby.
Tryb życia i zachowanie
Kwitnie w okresie od końca kwietnia do maja. Drzewo jest zimozielone. Długość życia wynosi zwykle 280 lat, najstarsze osobniki mają 700 lat.
Morfologia i anatomia
Osiąga wysokość zwykle 50 m, najwyżej 70 m (rekord). Pierśnica wynosi nawet 1,5-2 m.
Kora jest jest szara, na początku gładka, później nieregularnie pękająca.
Igły mają 1,5-3 cm długości, są grzebieniasto usytuowane na gałązkach, są równowąskie i spłaszczone. Od spodu widoczne dwa jasne paski. Ulistnienie skrętoległe.
Kwiaty męskie pojawiają się w kątach zeszłorocznych igieł na pędach z wierzchniej strony. Kwiaty żeńskie pojawiają się wysoko w koronie i mają postać zielonych, stojących szyszek.
Szyszki o wymiarach 1-2 na 3-4 cm mają walcowaty kształt, są skierowane ku górze (stojące), złożone z łusek nasiennych i okrywających. Te drugie zakończone są wygiętym w dół języczkiem. Szyszki rozpadają się na drzewie i pozostają po nich trzpienie (jak to widać na ilustracji).
Nasiona są trójkątne, o długości do 1 cm z żywicznymi pęcherzami.
Rozmnażanie
To drzewo jednopienne i wiatropylne.
Ochrona i zagrożenia LC
Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.
Ciekawostki
To najwyższe rodzime drzewo. W Polsce w Górach Świętokrzyskich rośnie drzewo o wysokości 51 m.
Zbiory i zastosowanie
Młode gałązki wraz z igłami nadają się do parzenia herbaty.
Biologia i ekologia
- Kolor kwiatów:
- Grupa roślin: drzewo.
- Stanowisko: nasłonecznione, półcień.
- Środowsko: górskie, leśne.
- Użytek: rośliny ogrodowe, roślina lecznicza.
- Strefy mrozoodporności: 6-9. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa w wybranych rejonach kraju.
- Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: megafanerofit.
- Kategoria przybysza: roślina uprawiana.
- Częstośc występowania gatunku: dość częsty (więcej niż 100 stanowisk).
- Diploidalna liczba chromosomów: 2n=24.
- Symbioza z grzybami (mikoryza):
- Buławka obcięta (Clavariadelphus truncatus)
- Gołąbek ametystowy (Russula amethystina)
- Mleczaj jodłowy, mleczaj późnojesienny (Lactarius salmonicolor)
- Wodnicha pomarańczowa (Hygrophorus pudorinus)
- Siatkolist maczugowaty (Gomphus clavatus)
Kalendarz przyrody
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
◂ | ● | Kwitnie jodła pospolita. |
Pokrewne gatunki roślin
- jodła kaukaska (Abies nordmanniana)
- jodła koreańska (Abies koreana)
- jodła jednobarwna, jodła kalifornijska (Abies concolor)
- jodła nikkońska, jodła nikko (Abies homolepis)
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN – Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004
- Leokadia Witkowska-Żuk – Rośliny leśne, ISBN 978-83-7073-359-9, Multico Oficyna Wydawnicza 2013
- Anna i Łukasz Przybyłowiczowie – Ilustrowana Encyklopedia Roślin Polski, ISBN 978-83-7705-826-8, PWN
- Lucjan Kurowski – Drzewa i krzewy iglaste, ISBN 978-83-7763-284-0, Multico Oficyna Wydawnicza 2014
- Owen Johnson, David More – Drzewa - Przewodnik Collinsa, ISBN 978-83-7073-643-9, Multico Oficyna Wydawnicza 2014
- Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005
- Pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich – Słownik botaniczny, ISBN 83-214-1305-6, Wiedza Powszechna 2003
© medianauka.pl, 2019-09-07, GAT-4544
Data aktualizacji artykułu: 2024-09-01