Jaszczurki właściwe

Jaszczurki właściwe, jaszczurkowate (Lacertidae) to rodzina gadów, która liczy dziś około 200 gatunków. W Polsce żyją 3 gatunki z tej rodziny gadów.

Wygląd

To gady o wydłużonym kształcie ciała, długim ogonie, który może być odrzucany i regenerowany. Odnóża są krótkie i pięciopalczaste. Głowa duża z symetrycznie ułożonymi rogowymi tarczkami. Stożkowate i ostre zęby osadzone są bocznie na kościach szczęki i żuchwy. Na szyi często znajduje się szereg większych łusek, które tworzą tzw. kołnierzyk, który ma znaczenie taksonomiczne. Brak wytworów skórnych na grzbiecie. Nierzadko występuje dymorfizm płciowy.

Gatunki

Wykaz gatunków.

Algyroides nigropunctatus

Algyroides nigropunctatus

Algyroides nigropunctatus to gatunek jaszczurki właściwej. Grzbiet w kolorze cynamonowobrązowym lub ciemnobrunatnym z czarnymi punktami. Samiec ma niebieskawą szyję i podgardle, brzuch pomarańczowoczerwony.

Timon pater

Timon pater

Timon pater to gad z rodziny jaszczurek właściwych o pięknym, zielonym ubarwieniu. Spód białawy. Ma długi ogon.

Jaszczurka murowa

Podarcis muralis

Jaszczurka murowa to najbardziej rozpowszechniona jaszczurka w Europie z rodziny jaszczurek właściwych. Ogon jest bardzo długi. Długie są także kończyny. Ubarwienie bardzo zmienne, od brązowego do zielonego.

Jaszczurka perłowa

Timon lepidus

Jaszczurka perłowa duży gad z rodziny jaszczurek właściwych. Jest jedną z największych jaszczurek europejskich. Ciało jaszczurki perłowej z boków i grzbiet pokrywają małe, ziarniste łuski, a na brzuchu występują duże, zachodzące na siebie tarczki.

Jaszczurka trójpręga

Lacerta trilineata

Jaszczurka trójpręga to gatunek dużej europejskiej jaszczurki, podobnej do jaszczurki zielonej, zaliczany do jaszczurek właściwych. Ogon jest bardzo długi - nawet ponad dwa razy dłuższy niż reszta ciała.

Jaszczurka zielona PL

Lacerta viridis

Jaszczurka zielona to często spotykana w Europie południowej jaszczurka, jaskrawo ubarwiona, dziś w Polsce będąca gatunkiem zanikłym lub bardzo rzadko spotykanym na Śląsku Cieszyńskim.

Jaszczurka zwinka PL

Lacerta agilis

Jaszczurka zwinka to najbardziej pospolity gad występujący w naszym kraju. Ubarwienie jest zmienne. Grzbiet jest brązowy z rzędem plam, w środku każdej plamy jest nieregularna biała plamka. Schwytana zwinka odrzuca ogon i ucieka.

Jaszczurka żyworodna PL

Zootoca vivipara

Jaszczurka żyworodna to europejska jaszczurka właściwa, spotykana także w naszym kraju. Ciało jest brązowe z trzema rzędami plam, które czasem zlewają się ze sobą, tworząc wzdłuż ciała jasne linie.

Zdjęcia - galeria

Inne gatunki

Acanthodactylus ahmaddisii
Acanthodactylus arabicus
Acanthodactylus aureus
Acanthodactylus bedriagai
Acanthodactylus beershebensis
Acanthodactylus blanci
Acanthodactylus boueti
Acanthodactylus busacki
Acanthodactylus dumerilii
Acanthodactylus erythrurus
Acanthodactylus felicis
Acanthodactylus gongrorhynchatus
Acanthodactylus grandis
Acanthodactylus haasi
Acanthodactylus harranensis
Acanthodactylus maculatus
Acanthodactylus masirae
Acanthodactylus mechriguensis
Acanthodactylus nilsoni
Acanthodactylus opheodurus
Acanthodactylus orientalis
Acanthodactylus pardalis
Acanthodactylus robustus
Acanthodactylus savignyi
Acanthodactylus schmidti
Acanthodactylus schreiberi
Acanthodactylus senegalensis
Acanthodactylus spinicauda
Acanthodactylus taghitensis
Acanthodactylus tilburyi
Acanthodactylus tristrami
Acanthodactylus yemenicus
Adolfus alleni
Adolfus masavaensis
Algyroides fitzingeri
Algyroides marchi
Algyroides moreoticus
Anatololacerta anatolica
Anatololacerta danfordi
Anatololacerta oertzeni
Apathya cappadocica
Apathya yassujica
Archaeolacerta bedriagae
Atlantolacerta andreanskyi
Australolacerta australis
Congolacerta vauereselli
Dalmatolacerta oxycephala
Darevskia alpina
Darevskia armeniaca
Darevskia bendimahiensis
Darevskia brauneri
Darevskia caucasica
Darevskia chlorogaster
Darevskia clarkorum
Darevskia daghestanica
Darevskia dahli
Darevskia defilippii
Darevskia derjugini
Darevskia dryada
Darevskia kopetdaghica
Darevskia mixta
Darevskia parvula
Darevskia portschinskii
Darevskia praticola
Darevskia raddei
Darevskia rostombekovi
Darevskia rudis
Darevskia sapphirina
Darevskia saxicola
Darevskia steineri
Darevskia unisexualis
Darevskia uzzelli
Darevskia valentini
Dinarolacerta montenegrina
Dinarolacerta mosorensis
Eremias acutirostris
Eremias afghanistanica
Eremias andersoni
Eremias aria
Eremias grammica
Eremias intermedia
Eremias kavirensis
Eremias kokshaaliensis
Eremias lalezharica
Eremias lineolata
Eremias montanus
Eremias multiocellata
Eremias nigrocellata
Eremias nigrolateralis
Eremias pleskei
Eremias scripta
Eremias strauchi
Eremias stummeri
Eremias suphani
Eremias szczerbaki
Gallotia atlantica
Gallotia auaritae
Gallotia bravoana
Gallotia caesaris
Gallotia galloti
Gallotia intermedia
Gallotia simonyi
Gallotia stehlini
Gastropholis prasina
Heliobolus lugubris
Hellenolacerta graeca
Iberolacerta aranica
Iberolacerta aurelioi
Iberolacerta bonnali
Iberolacerta cyreni
Iberolacerta galani
Iberolacerta horvathi
Iberolacerta martinezricai
Iberolacerta monticola
Ichnotropis grandiceps
Ichnotropis tanganicana
Iranolacerta brandtii
Iranolacerta zagrosica
Lacerta bilineata
Lacerta media
Lacerta mostoufii
Lacerta pamphylica
Lacerta schreiberi
Lacerta strigata
Latastia cherchii
Latastia ornata
Latastia siebenrocki
Meroles anchietae
Meroles knoxii
Mesalina adramitana
Mesalina ayunensis
Mesalina bahaeldini
Mesalina balfouri
Mesalina brevirostris
Mesalina kuri
Mesalina olivieri
Mesalina pasteuri
Mesalina simonii
Nucras lalandii
Nucras livida
Nucras scalaris
Nucras taeniolata
Omanosaura cyanura
Omanosaura jayakari
Ophisops beddomei
Ophisops elbaensis
Ophisops jerdonii
Ophisops microlepis
Ophisops occidentalis
Parvilacerta fraasii
Parvilacerta parva
Pedioplanis burchelli
Pedioplanis gaerdesi
Pedioplanis laticeps
Philochortus neumanni
Philochortus rudolfensis
Philochortus zolii
Phoenicolacerta cyanisparsa
Phoenicolacerta kulzeri
Phoenicolacerta laevis
Phoenicolacerta troodica
Podarcis bocagei
Podarcis carbonelli
Podarcis cretensis
Podarcis erhardii
Podarcis filfolensis
Podarcis gaigeae
Podarcis hispanicus
Podarcis levendis
Podarcis lilfordi
Podarcis melisellensis
Podarcis milensis
Podarcis peloponnesiacus
Podarcis pityusensis
Podarcis raffonei
Podarcis sicula
Podarcis siculus
Podarcis tauricus
Podarcis tiliguerta
Podarcis vaucheri
Podarcis waglerianus
Psammodromus algirus
Psammodromus blanci
Psammodromus hispanicus
Psammodromus jeanneae
Psammodromus manuelae
Psammodromus microdactylus
Pseuderemias striatus
Scelarcis perspicillata
Takydromus dorsalis
Takydromus hani
Takydromus kuehnei
Takydromus madaensis
Takydromus sexlineatus
Takydromus smaragdinus
Takydromus tachydromoides
Takydromus toyamai
Teira dugesii
Timon princeps
Timon tangitanus
Tropidosaura cottrelli
Tropidosaura essexi
Tropidosaura gularis
Tropidosaura montana
Vhembelacerta rupicola

Występowanie i środowisko

Nie występują w Ameryce, w Australii i na Madagaskarze. Spotyka się je poza kręgiem polarnym. Większość gatunków żyje w rejonie Morza Śródziemnego.

Tryb życia i zachowanie

Jaszczurki właściwe to zwierzęta lądowe. Żyją na terenach otwartych, skałach, w ściółce leśnej, nawet na pustyniach. Niewiele się przystosowało do życia w tropikach.

Morfologia i anatomia

Oczy są zwykle wyposażone w ruchome i nieprzezroczyste powieki. Szpara otworu odbytowego jest poprzeczna. Dobrze rozwinięty jest węch. Większość gatunków jest wyposażona w otwory udowe.

Rozmnażanie

Mniejsze gatunki składają od 1 do kilku jaj, większe gatunki nawet 10 i więcej. Kilka gatunków jest żyworodnych. Kilka gatunków rozmnaża się dzieworodnie.

Pożywienie

Odżywiają się stawonogami, większe gatunki odżywiają się małymi kręgowcami i owocami.

Ochrona i zagrożenia

Brak danych.

Ciekawostki

Aż pięć gatunków z rodzaju Lacerta to same samice, które rozmnażają się dzieworodnie.

Kalendarz przyrody

Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.

Opis

●

◂

●

Jaszczurka zielona: Trwa okres zimowania jaszczurki zielonej

◂

▸

Jaszczurka zielona: Jaszczurka zielona odbywa gody

●

Jaszczurka zielona: To okres składania jaj przez jaszczurkę zieloną

◂

▸

Jaszczurka zielona: Młode jaszczurki zielonej wylęgają się z jaj.

●

▸

Jaszczurka zielona: Trwa okres aktywności życiowej jaszczurki zielonej.

◂

●

▸

Jaszczurka zwinka: Samica jaszczurki zwinki składa jaja do norki w wilgotnej glebie

◂

●

▸

Jaszczurka zwinka: Z jaj wylęgają się małe jaszczurki zwinki.

●

▸

◂

●

Jaszczurka żyworodna: Trwa sen zimowy jaszczurki żyworodnej

●

▸

Jaszczurka żyworodna: Gody odbywa jaszczurka żyworodna

◂

▸

Jaszczurka żyworodna: Samica jaszczurki żyworodnej rodzi młode.

◂

●

▸

Jaszczurka żyworodna: Trwa okres aktywności życiowej jaszczurki żyworodnej.

Pokaż tylko bieżące wydarzenia