Jaszczurki właściwe
Jaszczurki właściwe, jaszczurkowate (Lacertidae) to rodzina gadów, która liczy dziś około 200 gatunków. W Polsce żyją 3 gatunki z tej rodziny gadów.
To gady o wydłużonym kształcie ciała, długim ogonie, który może być odrzucany i regenerowany. Odnóża są krótkie i pięciopalczaste. Głowa duża z symetrycznie ułożonymi rogowymi tarczkami. Stożkowate i ostre zęby osadzone są bocznie na kościach szczęki i żuchwy. Na szyi często znajduje się szereg większych łusek, które tworzą tzw. kołnierzyk, który ma znaczenie taksonomiczne. Brak wytworów skórnych na grzbiecie. Nierzadko występuje dymorfizm płciowy.
Występowanie i środowisko
Nie występują w Ameryce, w Australii i na Madagaskarze. Spotyka się je poza kręgiem polarnym. Większość gatunków żyje w rejonie Morza Śródziemnego.
Tryb życia i zachowanie
Jaszczurki właściwe to zwierzęta lądowe. Żyją na terenach otwartych, skałach, w ściółce leśnej, nawet na pustyniach. Niewiele się przystosowało do życia w tropikach.
Morfologia i anatomia
Oczy są zwykle wyposażone w ruchome i nieprzezroczyste powieki. Szpara otworu odbytowego jest poprzeczna. Dobrze rozwinięty jest węch. Większość gatunków jest wyposażona w otwory udowe.
Rozmnażanie
Mniejsze gatunki składają od 1 do kilku jaj, większe gatunki nawet 10 i więcej. Kilka gatunków jest żyworodnych. Kilka gatunków rozmnaża się dzieworodnie.
Pożywienie
Odżywiają się stawonogami, większe gatunki odżywiają się małymi kręgowcami i owocami.
Ochrona i zagrożenia
Brak danych.
Ciekawostki
Aż pięć gatunków z rodzaju Lacerta to same samice, które rozmnażają się dzieworodnie.
Gatunki
To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:
- jaszczurka zielona (Lacerta viridis) PL
- jaszczurka zwinka (Lacerta agilis) PL
- jaszczurka żyworodna (Zootoca vivipara) PL
- Takydromus dorsalis
- Takydromus smaragdinus
- Takydromus toyamai
- Teira dugesii
- Timon pater
- Nucras caesicaudata
- Lacerta pamphylica
- Lacerta bilineata
- Iberolacerta bonnali
- Gastropholis prasina
- Gallotia simonyi
- Gallotia galloti
- Dinarolacerta mosorensis
- Archaeolacerta bedriagae
- Algyroides nigropunctatus
- Algyroides moreoticus
- Meroles anchietae
- jaszczurka długoogonowa (Takydromus sexlineatus)
- jaszczurka hiszpańska (Lacerta schreiberi)
- jaszczurka murowa (Podarcis muralis)
- jaszczurka ostropyska (Dalmatolacerta oxycephala)
- jaszczurka perłowa (Timon lepidus)
- jaszczurka trójpręga (Lacerta trilineata)
- murówka adriatycka (Podarcis melisellensis)
- murówka egejska (Podarcis erhardii)
- murówka maltańska (Podarcis filfolensis)
- murówka milojska (Podarcis milensis)
- murówka ruinowa, jaszczurka ruinowa (Podarcis siculus)
- murówka sycylijska (Podarcis waglerianus)
Inne gatunki
- Acanthodactylus ahmaddisii
- Acanthodactylus arabicus
- Acanthodactylus aureus
- Acanthodactylus bedriagai
- Acanthodactylus beershebensis
- Acanthodactylus blanci
- Acanthodactylus boueti
- Acanthodactylus busacki
- Acanthodactylus dumerilii
- Acanthodactylus erythrurus
- Acanthodactylus felicis
- Acanthodactylus gongrorhynchatus
- Acanthodactylus grandis
- Acanthodactylus haasi
- Acanthodactylus harranensis
- Acanthodactylus maculatus
- Acanthodactylus masirae
- Acanthodactylus mechriguensis
- Acanthodactylus nilsoni
- Acanthodactylus opheodurus
- Acanthodactylus orientalis
- Acanthodactylus pardalis
- Acanthodactylus robustus
- Acanthodactylus savignyi
- Acanthodactylus schmidti
- Acanthodactylus schreiberi
- Acanthodactylus senegalensis
- Acanthodactylus spinicauda
- Acanthodactylus taghitensis
- Acanthodactylus tilburyi
- Acanthodactylus tristrami
- Acanthodactylus yemenicus
- Adolfus alleni
- Adolfus masavaensis
- Algyroides fitzingeri
- Algyroides marchi
- Anatololacerta anatolica
- Anatololacerta danfordi
- Anatololacerta oertzeni
- Apathya cappadocica
- Apathya yassujica
- Atlantolacerta andreanskyi
- Australolacerta australis
- Congolacerta vauereselli
- Darevskia alpina
- Darevskia armeniaca
- Darevskia bendimahiensis
- Darevskia brauneri
- Darevskia caucasica
- Darevskia chlorogaster
- Darevskia clarkorum
- Darevskia daghestanica
- Darevskia dahli
- Darevskia defilippii
- Darevskia derjugini
- Darevskia dryada
- Darevskia kopetdaghica
- Darevskia mixta
- Darevskia parvula
- Darevskia portschinskii
- Darevskia praticola
- Darevskia raddei
- Darevskia rostombekovi
- Darevskia rudis
- Darevskia sapphirina
- Darevskia saxicola
- Darevskia steineri
- Darevskia unisexualis
- Darevskia uzzelli
- Darevskia valentini
- Dinarolacerta montenegrina
- Eremias acutirostris
- Eremias afghanistanica
- Eremias andersoni
- Eremias aria
- Eremias grammica
- Eremias intermedia
- Eremias kavirensis
- Eremias kokshaaliensis
- Eremias lalezharica
- Eremias lineolata
- Eremias montanus
- Eremias multiocellata
- Eremias nigrocellata
- Eremias nigrolateralis
- Eremias pleskei
- Eremias scripta
- Eremias strauchi
- Eremias stummeri
- Eremias suphani
- Eremias szczerbaki
- Gallotia atlantica
- Gallotia auaritae
- Gallotia bravoana
- Gallotia caesaris
- Gallotia intermedia
- Gallotia stehlini
- Heliobolus lugubris
- Hellenolacerta graeca
- Iberolacerta aranica
- Iberolacerta aurelioi
- Iberolacerta cyreni
- Iberolacerta galani
- Iberolacerta horvathi
- Iberolacerta martinezricai
- Iberolacerta monticola
- Ichnotropis grandiceps
- Ichnotropis tanganicana
- Iranolacerta brandtii
- Iranolacerta zagrosica
- Lacerta media
- Lacerta mostoufii
- Lacerta strigata
- Latastia cherchii
- Latastia ornata
- Latastia siebenrocki
- Meroles knoxii
- Mesalina adramitana
- Mesalina ayunensis
- Mesalina bahaeldini
- Mesalina balfouri
- Mesalina brevirostris
- Mesalina kuri
- Mesalina olivieri
- Mesalina pasteuri
- Mesalina simonii
- Nucras lalandii
- Nucras livida
- Nucras scalaris
- Nucras taeniolata
- Omanosaura cyanura
- Omanosaura jayakari
- Ophisops beddomei
- Ophisops elbaensis
- Ophisops jerdonii
- Ophisops microlepis
- Ophisops occidentalis
- Parvilacerta fraasii
- Parvilacerta parva
- Pedioplanis burchelli
- Pedioplanis gaerdesi
- Pedioplanis laticeps
- Philochortus neumanni
- Philochortus rudolfensis
- Philochortus zolii
- Phoenicolacerta cyanisparsa
- Phoenicolacerta kulzeri
- Phoenicolacerta laevis
- Phoenicolacerta troodica
- Podarcis bocagei
- Podarcis carbonelli
- Podarcis cretensis
- Podarcis gaigeae
- Podarcis hispanicus
- Podarcis levendis
- Podarcis lilfordi
- Podarcis peloponnesiacus
- Podarcis pityusensis
- Podarcis raffonei
- Podarcis sicula
- Podarcis tauricus
- Podarcis tiliguerta
- Podarcis vaucheri
- Psammodromus algirus
- Psammodromus blanci
- Psammodromus hispanicus
- Psammodromus jeanneae
- Psammodromus manuelae
- Psammodromus microdactylus
- Pseuderemias striatus
- Scelarcis perspicillata
- Takydromus hani
- Takydromus kuehnei
- Takydromus madaensis
- Takydromus tachydromoides
- Timon princeps
- Timon tangitanus
- Tropidosaura cottrelli
- Tropidosaura essexi
- Tropidosaura gularis
- Tropidosaura montana
- Vhembelacerta rupicola
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ● | ● | ● | ◂ | ● | ● | Trwa okres zimowania jaszczurki zielonej | ||||||
| ◂ | ▸ | Jaszczurka zielona odbywa gody | ||||||||||
| ● | To okres składania jaj przez jaszczurkę zieloną | |||||||||||
| ◂ | ▸ | Młode jaszczurki zielonej wylęgają się z jaj. | ||||||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ▸ | Trwa okres aktywności życiowej jaszczurki zielonej. | |||||
| ◂ | ● | ▸ | Samica jaszczurki zwinki składa jaja do norki w wilgotnej glebie | |||||||||
| ◂ | ● | ▸ | Z jaj wylęgają się małe jaszczurki zwinki. | |||||||||
| ● | ▸ | ◂ | ● | ● | Trwa sen zimowy jaszczurki żyworodnej | |||||||
| ● | ▸ | Gody odbywa jaszczurka żyworodna | ||||||||||
| ◂ | ▸ | Samica jaszczurki żyworodnej rodzi młode. | ||||||||||
| ◂ | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ▸ | Trwa okres aktywności życiowej jaszczurki żyworodnej. |
Gady Polski — quizFilmy
© medianauka.pl, 2014-01-05, RODZ-24