Pajęczaki

Pajęczaki (Archanida) to gromada stawonogów z podtypu szczękoczułkowców, która liczy dziś około 60 000 gatunków. Oto niektóre z rzędów pajęczaków (w tym roztoczy):

Wybrane rzędy pajęczaków

  • zaleszczotki (Pseudoscorpionida) - 2000 gatunków, w Polsce żyje 39;
  • kosarze (Opilionida) - około 2400 gatunków, z czego w Polsce żyje 31 gatunków;
  • pająki (Araneida) - najliczniejszy rząd pajęczaków;
  • żukowce (Gamasida)
  • kleszcze (Ixodida)
  • Tarsonemida
  • Acaridida
  • Actinedida
  • mechowce (Oribatida)
  • skorpiony (Scorpiones)

Pająki

Pająki

Opis rzędu pajaków z przedstawieniem przykładów krakowych gatunków i nie tylko.

Kosarze

Kosarze

Czym się różnią pająki od kosarzy? Jakie gatunki kosarzy występują w Polsce?

Tępoodwłokowce

Tępoodwłokowce

Opis rzędu Amblypygi z wybranymi gatunkami.


 

Wygląd

Ich ciało jest podzielone na dwie części (tagmy): głowotułów i odwłok. Wszystkie mają sześć par odnóży, w tym 4 pary nóg i poprzedzające je szczękoczułki i nogogłaszczki. W przypadku roztoczy odwłok jest zrośnięty z głowotułowiem.

Gatunki

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.

Aphonopelma caniceps

Aphonopelma caniceps to mało agresywny ptasznik z rodziny Theraphosidae. Ubarwienie czarne, grzbiet z wierzchu jest brązowawy. Wraz z odnóżami pająk ten może mierzyć nawet 15 cm.

PL

Steatoda castanea

Steatoda castanea to gatunek pająka z rodziny Theridiidae. Ubarwienie jasnobrązowe, przez środek odwłoka biegnie biaława kreska.

PL

Steatoda grossa 

Steatoda grossa to gatunek pająka z rodziny omatnikowatych (Theridiidae). Ubarwienie jasnobrązowe z ciemnym, pękatym odwłokiem u samicy.

Steatoda nobilis

Steatoda nobilis to gatunek pająka z rodziny omatnikowatych (Theridiidae). Ubarwienie jasnobrązowe z ciemnym głowotułowiem, pękatym odwłokiem z charakterystycznym, marmurkowym rysunkiem.

Steatoda paykulliana

Steatoda paykulliana to gatunek pająka z rodziny omatnikowatych (Theridiidae). Ubarwi

Phoneutria nigriventer

Phoneutria nigriventer to gatunek pająka z rodziny Ctenidae. To jeden z najbardziej jadowitych pająków na świecie. Samice są większe od samców. Ciało brązowe, część szczękoczułek jest czerwonawa. Spód ciemny.

AmblypygaAmblypyga

Damon variegatus

Amblypyga (Damon variegatus) to gatunek pajęczaka z rzędu tępoodwłokowców, spotykany w domowych terrariach. Ma oryginalny pokrój ciała. Jest spłaszczona grzbietowo-brzusznie.

Bagnik nawodnyBagnik nawodny PL

Dolomedes plantarius

Bagnik nadwodny (Dolomedes plantarius) to gatunek pająka z rodziny darownikowatych (Pisauridae). To największy pająk w Polsce.

Bagnik przybrzeżnyBagnik przybrzeżny PL

Dolomedes fimbriatus

Bagnik przybrzeżny (Dolomedes fimbriatus) to duży, aktywnie polujący pająk z rodziny Pisaurida. Ubarwienie jest brązowe. Po obu stronach głowotułowia i odwłoka znajdują się jasne pasy.

Czarna wdowaCzarna wdowa

Latrodectus mactans

Czarna wdowa (Latrodectus mactans) to gatunek pająka z rodziny omatnikowatych. To jeden z najbardziej jadowitych pająków świata. Ubarwienie czarne. Od spodu widoczna charakterystyczna, czerwona plama w kształcie klepsydry.

Darownik przedziwnyDarownik przedziwny PL

Pisaura mirabilis

Darownik przedziwny (Pisaura mirabilis) to rodzimy pająk o zmiennym ubarwieniu. Występuje na skrajach lasów, w ogrodach, żywopłotach. Najłatwiej go znaleźć na liściach pokrzyw podczas dobrej, słonecznej pogody.

Gryziel stepowyGryziel stepowy PL

Atypus muralis

Gryziel stepowy (Atypus muralis) to gatunek pająka z rodziny gryzielowatych. Ma masywnie zbudowane ciało, ogromne szczękoczułki, zdolne przebijać silne pancerze chitynowe.

Gryziel zachodniGryziel zachodni PL

Atypus affinis

Gryziel zachodni (Atypus affinis) to gatunek pająka z rodziny gryzielowatych. Ma masywnie zbudowane ciało. Uwagę zwracają ogromne szczękoczułki, zdolne przebijać silne pancerze innych bezkręgowców. Jest spokrewniony z ptasznikami.

Kątnik domowyKątnik domowy PL

Tegenaria domestica

Kątnik domowy (Tegenaria domestica) to gatunek pająka z rodziny lejkowcowatych. Ubarwienie szaro-brązowe z ciemnym wzorem plam na owalnym odwłoku. Samiec jest nieco mniejszy od samicy i mają dłuższe odnóża. Jest bardzo podobny do kątnika domowego większego

Kątnk domowy większyKątnk domowy większy PL

Tegenaria atrica

Kątnk domowy większy (Tegenaria atrica) to jeden z najczęściej spotykanych pająków w naszych domostwach. Jest dość dużych rozmiarów. Wraz z odnóżami może mierzyć nawet 8 cm!

Kleszcz łąkowyKleszcz łąkowy PL

Dermacentor reticulatus

Kleszcz łąkowy (Dermacentor reticulatus) to gatunek pajęczaka z rzędu kleszczy. Zalicza się do roztoczy. Ciało jest spłaszczone grzbietowo-brzusznie, brązowe z jasnym wzorem. Kształt owalny. To pasożyt zewnętrzny odżywiający się krwią ssaków.

Kleszcz pastwiskowy, kleszcz pospolityKleszcz pastwiskowy, kleszcz pospolity PL

Ixodes ricinus

Kleszcz pospolity, kleszcz pastwiskowy (Ixodes ricinus) to najbardziej pospolity krajowy kleszcz. Kleszcz ten ma ciało czerwono-brązowe, o owalnym kształcie. To pasożyt zewnętrzny odżywiający się krwią ssaków, w tym człowieka.

Kosarz zwyczajnyKosarz zwyczajny PL

Phalangium opilio

Kosarz zwyczajny (Phalangium opilio) to pajęczak z rzędu kosarzy, powszechnie błędnie zaliczany do pająków. Kosarz zwyczajny ma brązowawe, zwarte, baryłkowate ciało, stanowiące jednolitą całość, długie i cienkie, łamliwe odnóża.

Krzyżak łąkowyKrzyżak łąkowy PL

Araneus quadratus

Krzyżak łąkowy (Araneus quadratus) to pospolity pająk z rodziny krzyżakowatych, zamieszkujący łąki, z charakterystycznym wzorem na odwłoku z czterema jasnymi plamkami, które u samca tworzą znak krzyża.

Krzyżak ogrodowyKrzyżak ogrodowy PL

Araneus diadematus

Krzyżak ogrodowy (Araneus diadematus) to gatunek pająka z rodziny krzyżakowatych. Na ciemnym tle w kształcie liścia dębu widoczne są białe plamy w kształcie krzyża.

Krzyżak zielonyKrzyżak zielony PL

Araniella cucurbitina

Krzyżak zielony (Araniella cucurbitina) to dość pospolity pająk z rodziny krzyżakowatych, o charakterystycznym, zielonym, pękatym odwłoku. Odnóża oraz głowotułów są pomarańczowe.

KwietnikKwietnik PL

Misumena vatia

Kwietnik (Misumena vatia) to wspaniale kamuflujący się rodzimy pająk. Smukły odwłok ma żółtawy lub białawy kolor z dwoma pasami, biegnącymi wzdłuż odwłoka. Pająk ten czatuje na kwiatach. Nie buduje sieci łownych.

LądzieńLądzień PL

Trombidium spp.

Lądzień (Trombidium spp.) to niewielki pajęczak zaliczany do roztoczy o czerwonym ciele. Można tu wyróżnić wiele gatunków, które dość trudno jest od siebie odróżnić. Wśród nich najbardziej znany jest lądzień czerwonatka (Trombidium holosericeum).

Nasosznik trzęśNasosznik trzęś PL

Pholcus phalangioides

Nasosznik trzęś (Pholcus phalangioides) to pająk z rodziny nasosznikowatych, bardzo często spotykany w naszych domostwach. Ma charakterystyczne, bardzo długie i cienkie odnóża. Głowotułów i odwłok są niewielkich rozmiarów.

Nużeniec ludzkiNużeniec ludzki PL

Demodex folliculorum

Nużeniec ludzki (Demodex folliculorum) to gatunek małego stawonoga z rodziny Demodicidae. To pasożyt ludzkich włosów. Jest bardzo powszechny, jednak często nie jest zauważany przez swojego żywiciela.

Poskocz krasnyPoskocz krasny PL

Eresus niger

Poskocz krasny (Eresus niger) to jeden z piękniejszych naszych pająków, dość rzadko spotykany, o wyraźnym dymorfizmie płciowym. Samiec jest pięknie ubarwiony. Ma czerwony odwłok z czterema dużymi, czarnymi plamami z jasną obwódką.

Przędziorek chmielowiecPrzędziorek chmielowiec PL

Tetranychus urticae

Przędziorek chmielowiec to powszechny, zaliczany do roztoczy szkodnik roślin, w tym użytkowych. To pajęczak z rodziny przędziorkowatych. Ubarwienie zwykle czerwonawe z widocznymi jaśniejszymi włoskami.

Ptasznik białokolanowyPtasznik białokolanowy

Acanthoscurria geniculata

Ptasznik białokolanowy (Acanthoscurria geniculata) to jeden z większych gatunków ptasznika o atrakcyjnym ubarwieniu. Wszystkie golenie odnóży są białe. Odwłok porośnięty jest włoskami pokrytymi drażniącą substancją.

Ptasznik czarnyPtasznik czarny

Aphonopelma caniceps

Ptasznik czarny (Aphonopelma caniceps) to aktywny wieczorem i w nocy duży pająk o czarnym ubarwieniu. Odwłok porośnięty jest włoskami pokrytymi drażniącą substancją. Kopie głębokie nory o długości powyżej 30 cm. Nie jest agresywny.

Ptasznik czerwonokolanowyPtasznik czerwonokolanowy

Brachypelma smithi

Ptasznik czerwonokolanowy (Brachypelma smithi) to gatunek dużego pająka z rodziny ptasznikowatych. To pięknie ubarwiony pająk. To łagodny pająk, ma dość spokojne usposobienie, a jego jad nie jest groźny dla człowieka.

Ptasznik czerwonoodwłokowyPtasznik czerwonoodwłokowy

Brachypelma vagans

Ptasznik czerwonoodwłokowy (Brachypelma vagans) to jeden z piękniejszych gatunków ptasznika. Dojrzały samiec ma na przedniej parze odnóży haczyki, a na nogogłaszczkach - narządy bulbusy

Ptasznik goliatPtasznik goliat

Theraphosa blondi

Ptasznik goliat (Theraphosa blondi) to gatunek pająka z rodziny ptaszników. To największy pająk świata. Samica jest większa od samca. Występują dwie formy barwne: brązowa i czarna.

Ptasznik indyjskiPtasznik indyjski

Poecilotheria fasciata

Ptasznik indyjski (Poecilotheria fasciata) to gatunek dużego pająka z rodziny ptaszników. o brązowym ubarwieniu ciała z charakterystycznym rysunkiem na odwłoku i głowotułowiu. Przednie odnóża żółtawe u nasady.

Ptasznik metalicznyPtasznik metaliczny

Avicularia metallica

Ptasznik metaliczny (Avicularia metallica) to gatunek dużego pająka z rodziny ptaszników, często spotykany w hodowli. Ma łagodne usposobienie.

Ptasznik olbrzymiPtasznik olbrzymi

Lasiodora parahybana

Ptasznik olbrzymi (Lasiodora parahybana) to gatunek dużego pająka z rodziny ptasznikowatych. To jeden z największych pająków na świecie. Ptasznik ten żyje w Brazylii w Ameryce Południowej. Zamieszkuje suche tereny w lasach i na stepach.

Ptasznik wielobarwnyPtasznik wielobarwny

Avicularia versicolor

Ptasznik wielobarwny (Avicularia versicolor) to gatunek dużego pająka z rodziny ptaszników, jeden z najbardziej kolorowych ptaszników, często spotykany w hodowli. Głowotułów ma niebiesko-zielonkawe ubarwienie. Reszta jest czarna.

Sidlisz piwnicznySidlisz piwniczny PL

Amaurobius ferox

Sidlisz piwniczny (Amaurobius ferox) to gatunek pająka z rodziny Amaurobiidae. To jeden z największych polskich pająków. Ubarwienie brązowe z ciemnym, owłosionym odwłokiem.

Sieciarz jaskiniowySieciarz jaskiniowy PL

Meta menardi

Sieciarz jaskiniowy (Meta menardi) to gatunek pająka z rodziny kwadratnikowatych. To jeden z największych naszych pająków. Samiec i samica mają brązowe ubarwienie.

Skakun arlekinowySkakun arlekinowy PL

Salticus scenicus

Skakun arlekinowy (Salticus scenicus) to bardzo charakterystyczny pająk z rodziny skakunowatych, o biało-czarnym ubarwieniu. Paski na odwłoku są ukośne, składają się w jodełkę.

Skorpion cesarski, strasznik wielkiSkorpion cesarski, strasznik wielki

Pandinus imperator

Skorpion cesarski, strasznik wielki (Pandinus imperator) to największy ze skorpionów. Zamieszkuje środkową część Afryki, głównie strefę wilgotnego lasu równikowego. Jego użądlenie nie jest groźniejsze od użądlenia pszczoły.

Tarantula ukraińskaTarantula ukraińska

Lycosa singoriensis

Tarantula ukraińska, tarantula wschodnia (Lycosa singoriensis) to gatunek dużego pająka z rodziny pogońcowatych. Ubarwienie brązowawe, z jaśniejszymi i ciemniejszymi plamami.

Tarantula włoskaTarantula włoska

Lycosa tarantula

Tarantula włoska, tarantula apulijska (Lycosa tarantula) to gatunek dużego pająka z rodziny pogońcowatych. Pająk ten jest spotykany w terrariach domowych.

TopikTopik PL

Argyroneta aquatica

Topik, pająk wodny, wodnik (Argyroneta aquatica) to gatunek pająka z rodziny topikowatych. To nasz jedyny pająk spędzający życie pod wodą, choć oddycha powietrzem atmosferycznym.

Tygrzyk paskowanyTygrzyk paskowany PL

Argiope bruennichi

Tygrzyk paskowany (Argiope bruennichi) to jeden z naszych największych i najpiękniej ubarwionych pająków, trudny do pomylenia z innymi gatunkami. Głowotułów jest jasny, srebrzysty, niewielkich rozmiarów, odwłok jest duży, paskowany.

Wymyk szarawyWymyk szarawy PL

Arctosa cinerea

Wymyk szarawy (Arctosa cinerea) to gatunek rodzimego pająka z rodziny pogońcowatych o dużej zmienności ubarwienia, od szarości poprzez brązy do bardzo ciemnych kolorów. Zwykle ubarwienie ma kryptyczny charakter.

Zaleszczotek książkowyZaleszczotek książkowy PL

Chelifer cancroides

Zaleszczotek książkowy (Chelifer cancroides) to drobny pajęczak z rzędu zaleszczotków, przypominający skorpiona. Szczękoczułki są małe i wyposażone w szczypce. Nogogłaszczki są bardzo duże i również zakończone szczypcami.

Zyzuś tłuściochZyzuś tłuścioch PL

Steatoda bipunctata

Zyzuś tłuścioch (Steatoda bipunctata) to rodzimy pająk z rodziny omatnikowatych. Jego potoczna nazwa to fałszywa czarna wdowa. Pająk ten ma pękaty odwłok, większy i bardziej nabrzmiały u samicy.


Inne gatunki

  • Świdraczek pszczeli (Acarapsis woodi)
  • Rozkruszek mączny (Acarus siro)
  • Anelosimus eximus
  • Tapetnik (Atypus piceus)
  • Eulaelaps stabularis
  • Fuscuropoda agitans
  • Roztoczek owłosiony (Glycyphagus destructor)
  • Swędzik jesienny (Neotrombicula autumnalis)
  • Roztocz szczurzy (Ornithonyssus bacoti)
  • Świerzbowiec naskórny króliczy (Psoroptes cuniculi)
  • Świerzbowiec naskórny koński (Psoroptes equi)
  • Świerzbowiec naskórny owczy (Psoroptes ovis)
  • Świerzbowiec drążący ludzki (Sarcoptes scabiei (hominis))
  • Roztocz truskawkowiec (Stenotarsonemus fragariae)

Występowanie i środowisko

Są obecne na wszystkich kontynentach świata. Prowadzą zwykle lądowy tryb życia. W Polsce można spotkać przedstawicieli kosarzy, pająków, roztoczy, zaleszczotek.

Tryb życia i zachowanie

Wiele z pajęczaków jest pasożytami zwierząt i roślin. Pająki polują na owady używając często do tego sieci, którą same tkają.

Morfologia i anatomia

Charakterystyczne dla pajęczaków są gruczoły jadowe i przędne.

Układ nerwowy jest mocno scentralizowany. Zwój nadprzełykowy połączony jest obrączką okołoprzełykową z masą podprzełykową, od której odchodzą nerwy boczne i dwa odwłokowe pnie nerwowe.

Na przewód pokarmowy składa się jelito przednie, złożone z gardzieli i żołądka, mocno rozbudowane jelito środkowe z odgałęzieniami ślepo zakończonymi, otwierają się tez do niego przewody gruczołu wątrobowego. Jelito tylne i odbyt kończą przewód pokarmowy.

Układ wydalniczy stanowią dwie pary cewek Malpighiego, które mają ujście do jelita tylnego (zaraz za jelitem środkowym). Cewki te zbierają z organizmu zbędne produkty przemiany materii i wydalają do jelita.

Układ oddechowy stanowią płucotchawki, znajdujące się w odwłoku. Płucotchawki są dobrze ukrwione. Krew roznosi tlen po organizmie. U roztoczy układ oddechowy jest zredukowany.

Układ krwionośny jest dobrze rozwinięty. Serce wyraźnie wyodrębnione umieszczone jest w odwłoku. Krew jest rozprowadzana po ciele systemem zatok. U roztoczy układ krwionośny jest zredukowany.

Rozmnażanie

Pajęczaki są rozdzielnopłciowe. Rozwój jest bezpośredni. Jaja składane są w kokonach. Niektóre gatunki są jajożyworodne.

Pożywienie

Wiele z pajęczaków poluje na owady.

Ochrona i zagrożenia

Brak danych.

Ciekawostki

Toksyczność polskich pajęczaków jest mocno przesadzona w stosunku do tego jak się powszechnie uważa. W rzeczywistości szczękoczułki krajowych pajęczaków są na tyle słabe, że nie są w stanie przebić skóry człowieka.

Galeria zdjęć


© Media Nauka, ART-GROM8





©® Media Nauka 2008-2023 r.