Stonkowate

Stonkowate (Chrysomelidae) to rodzina owadów, która liczy dziś około 35 000 gatunków. W Polsce żyje około 480 gatunków z tej rodziny owadów.

Wygląd

To owady o półkolistym kształcie ciała, wydłużonym (podrodzina Donacinae) lub płaskim (podrodzina Cassidinae). Ubarwienie żywe. Z wierzchu ciało może być gładkie, pokryte wyrostkami lub szczecinkami, a także łuseczkami. Głowa może być widoczna lub schowana. Odnóża są kroczne, stopy złożone są z czterech części. Czułki są długie o różnej budowie. Niektóre stonkowate upodabniają się do biedronek.

Gatunki

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.

Clytra laeviuscula

Moszczenica wierzbówka ma czerwonawe pokrywy skrzydłowe z dwoma parami czarnych plamek. Tylna para jest większa i przybiera kształt przepaski. Bywa mylona z biedronką. Zdarzają się formy ze zredukowanymi plamami tylnymi.

Hispa atra

Ociernica (Hispa atra) to jedyny nasz przedstawiciel kolczastych stonkowatych. Najbardziej charakterystyczne dla ociernicy są kolczaste wypustki na wierzchniej części całego pancerza, czarny kolor i długie czułki.

Lilioceris lilii

Poskrzypka liliowa (Lilioceris lilii) to piękny chrząszcz o czerwonym ubarwieniu pancerza. Występuje tam, gdzie rosną lilie. Głowa, paciorkowate i długie czułki, odnóża i spód ciała są czarne.

Melasoma populi

Rynnica topolowa (Melasoma populi) to bardzo pospolity w naszym kraju przedstawiciel stonkowatych o czerwono-czarnym ubarwieniu, żerujący na liściach topoli i wierzby. Larwy są białożółte z ciemnymi brodawkami.

Leptinotarsa decemlineata

Stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata) to największy szkodnik upraw ziemniaka na świecie. Do Europy został zawleczony całkiem niedawno z Ameryki Północnej. Kształt ciała owalny z płaskim spodem.

Chrysolina fastuosa

Złotka jasnotowa (Chrysolina fastuosa) to wyglądający jak mały klejnocik, pięknie ubarwony chrząszcz z rodziny stonkowatych o niewielkich rozmiarach. Ubarwienie ciała zielonkawe z elementami złota i czerwieni, z metalicznym połyskiem.

Nazwa rodziny

Stonkowate (Chrysomelidae)

Występowanie

Liczba gatunków na świecie

35000

Liczba gatunków w Polsce

480

Systematyka

Domena: Eukarionty (Eukaryota)
Królestwo: Zwierzęta (Animalia)
Typ: Strunowce (Chordata)
Gromada: Owady (Insecta)
Rząd: Chrząszcze (Coleoptera)
Rodzina: Stonkowate (Chrysomelidae)

Długość ciała

W Polsce od 1 do 12 mm.

Inne gatunki

• Tarczyk kostowy (Cassida rubiginosa)
• Chrysolina graminis
• Chrysomela hyperici
• Moszenica czterokropkowa (Clytra quadripunctata)
• Poskrzypka cebulowa (Crioceris merdigera)
• Zmróżka (Cryptocephalus sp.)
• Diabrotica virgifera
• Rzęsielnica (Donacia sp.)
• Szarynka grzybieniówka (Galerucella nymphaeae)
• Skrzypionka zbożonwa (Lema melanopus)
• Timarcha tenebricosa

Występowanie i środowisko

Stonkowate są obecne w całym kraju. Występują we wszystkich środowiskach lądowych, gdzie rosną rośliny żywicielki. To owady lądowe, poza rząsielnicami (Donaciidae), które prowadzą wodno-lądowy tryb życia.

Tryb życia i zachowanie

Zimują osobniki dorosłe, zagrzebane w ziemi. Są gatunki, które potrafią pływać i skakać. Większość gatunków jest zdolna do lotu. Same stonkowate są trujące. Zawierają w sobie wiele szkodliwych substancji, które syntetyzują w swoich organizmach lub przyswajają z pokarmem.

Morfologia i anatomia

Brak danych.

Rozmnażanie

W Polsce cykl rozrodczy zamyka się w jednym sezonie, rzadko w dwóch. Samica składa jaja na roślinie żywicielce lub w jej pobliżu w ziemi. Są też gatunki, które rozwijają się w mrowiskach. Larwy kilka razy linieją i przechodzą w stadium poczwarki.

Pożywienie

To owady roślinożerne. Zjadają liście, łodygi, korzenia, kwiaty, nektar. Larwy na ogół zjadają liście. Larwy owadów z podrodziny pchełkowatych odżywiają się korzeniami roślin. Nierzadko stonkowate zjadają toksyczne rośliny.

Ochrona i zagrożenia

Wiele gatunków to szkodniki upraw. Najbardziej znana jest stonka ziemniaczana, która może wyrządzić ogromne szkody w uprawie ziemniaków. Około 70 gatunków uznaje się za zagrożone wymarciem.

Ciekawostki

Niektóre stonkowate mają ciekawą strategię obrony. W razie zagrożenia szybko podkurczają czułki, głowę i odnóża, przez co ześlizgują się z rośliny na glebę.

W latach czterdziestych i pięćdziesiątych w walkę ze stonką zaangażowany był w Polsce Urząd Bezpieczeństwa!

Zdjęcia - galeria

© medianauka.pl, 2015-02-15, RODZ-247