Stonkowate

Stonkowate (Chrysomelidae) to rodzina owadów, która liczy dziś około 35 000 gatunków. W Polsce żyje około 480 gatunków z tej rodziny owadów.

Wygląd

To owady o półkolistym kształcie ciała, wydłużonym (podrodzina Donacinae) lub płaskim (podrodzina Cassidinae). Ubarwienie żywe. Z wierzchu ciało może być gładkie, pokryte wyrostkami lub szczecinkami, a także łuseczkami. Głowa może być widoczna lub schowana. Odnóża są kroczne, stopy złożone są z czterech części. Czułki są długie o różnej budowie. Niektóre stonkowate upodabniają się do biedronek.

Gatunki

Wykaz gatunków.

Prasocuris phellandrii PL

Prasocuris phellandrii

Prasocuris phellandrii to gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych. Ma wydłużone ciało, niewielką głowę. Na pokrywach skrzydłowych rysunek w zielonoczarno-żółtawe pasy. Roślinami żywicielkami są baldaszkowate.

Crioceris quatuordecimpunctata PL

Crioceris quatuordecimpunctata

Crioceris quatuordecimpunctata to chrząszcz z rodziny stonkowatych. Ubarwienie ceglaste z ciemnymi plamami. Na przedpleczu znajduje się 5 plam, na pokrywach łącznie 14.

Phyllotreta ochripes

Phyllotreta ochripes

Phyllotreta ochripes to gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych. Ubarwienie ciemne z żółtymi plamami na pokrywach skrzydłowych. Uda tylnych odnóży czarne, reszta żółtawa. Czułki u nasady żółte, wyżej czarne.

Phyllotreta nemorum PL

Phyllotreta nemorum

Phyllotreta nemorum to szkodnik upraw roślin krzyżowych. Ubarwienie ciemne. Nasada czułków, końce odnóży są żółtawe. Przez środek każdej z pokryw biegnie podłużny, żółty pas.

Coptocephala unifasciata PL

Coptocephala unifasciata

Coptocephala unifasciata to gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych. Ma czarną głowę. Przedplecze ma żółtoczerwony kolor. Na pokrywach czarne i żółtoczerwone, poprzeczne plamy, w tym przy samej nasadzie.

Plateumaris braccata PL

Plateumaris braccata

Plateumaris braccata to gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych. Ma zielonkawe lub fioletowe ubarwienie głowy, przedplecza i pokryw skrzydłowych. Czułki oraz odnóża są czerwonawe.

Kałdunica rdestówka PL

Gastrophysa polygoni

Kałdunica rdestówka to niewielki chrząszcz z rodziny stonkowatych. Przedplecze, odnóża i czułki są pomarańczowe, stopy ciemne. Głowa oraz pokrywy skrzydłowe są fioletowe lub zielonkawe z połyskiem.

Moszczenica wierzbówka PL

Clytra laeviuscula

Moszczenica wierzbówka ma czerwonawe pokrywy skrzydłowe z dwoma parami czarnych plamek. Tylna para jest większa i przybiera kształt przepaski. Bywa mylona z biedronką. Zdarzają się formy ze zredukowanymi plamami tylnymi.

Ociernica PL

Hispa atra

Ociernica (Hispa atra) to jedyny nasz przedstawiciel kolczastych stonkowatych. Najbardziej charakterystyczne dla ociernicy są kolczaste wypustki na wierzchniej części całego pancerza, czarny kolor i długie czułki.

Poskrzypka liliowa PL

Lilioceris lilii

Poskrzypka liliowa (Lilioceris lilii) to piękny chrząszcz o czerwonym ubarwieniu pancerza. Występuje tam, gdzie rosną lilie. Głowa, paciorkowate i długie czułki, odnóża i spód ciała są czarne.

Rozdestnica wrotyczówka PL

Galeruca tanaceti

Rozdestnica wrotyczówka to chrząszcz z rodziny stonkowatych. Ciało czarne o jajowatym kształcie, szersze w tylnej części ciała. Na przedpleczu i pokrywach występują liczne drobne dołki.

Rynnica topolowa PL

Melasoma populi

Rynnica topolowa (Melasoma populi) to bardzo pospolity w naszym kraju przedstawiciel stonkowatych o czerwono-czarnym ubarwieniu, żerujący na liściach topoli i wierzby. Larwy są białożółte z ciemnymi brodawkami.

Stonka ziemniaczana PL

Leptinotarsa decemlineata

Stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata) to największy szkodnik upraw ziemniaka na świecie. Do Europy został zawleczony całkiem niedawno z Ameryki Północnej. Kształt ciała owalny z płaskim spodem.

Szarynka grzybieniówka PL

Galerucella nymphaeae

Szarynka grzybieniówka z (Galerucella nymphaeae) to gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych, szkodnika grzybieni. Ciało żółtobrązowe, szarawe, wydłużone. Zasiedla stawy, starorzecza i inne wody stojące.

Szarynka iwówka PL

Lochmaea caprea

Szarynka iwówka (Lochmaea caprea) to gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych o jasnobrązowym, popielatym pancerzu, ciemnej głowie. Czułki paciorkowate. Żeruje na wierzbach i topolach.

Tarczyk omanowiec PL

Cassida murraea

Tarczyk omanowiec to gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych, należący do rodzaju tarczyk (Cassida). Ciało jest spłaszczone grzbietowo-brzusznie. Pokrywy skrzydłowe i przedplecze jest silnie poszerzone, głowa skryta częściowo pod przedpleczem.

Tarczyk ostowy PL

Cassida rubiginosa

Tarczyk ostowy (Cassida rubiginosa) to gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych. Pokrywy i przedplecze są silnie rozszerzone i tworzą swoistą tarczkę. Ubarwienie zielonkawe, powierzchnia pokryta drobnymi kropkami.

Złotka jasnotowa PL

Chrysolina fastuosa

Złotka jasnotowa (Chrysolina fastuosa) to wyglądający jak mały klejnocik, pięknie ubarwony chrząszcz z rodziny stonkowatych o niewielkich rozmiarach. Ubarwienie ciała zielonkawe z elementami złota i czerwieni, z metalicznym połyskiem.

Zdjęcia - galeria

Inne gatunki

Chrysolina graminis
Chrysomela hyperici
Moszenica czterokropkowa (Clytra quadripunctata)
Poskrzypka cebulowa (Crioceris merdigera)
Zmróżka (Cryptocephalus sp.)
Diabrotica virgifera
Rzęsielnica (Donacia sp.)
Skrzypionka zbożonwa (Lema melanopus)
Timarcha tenebricosa

Występowanie i środowisko

Stonkowate są obecne w całym kraju. Występują we wszystkich środowiskach lądowych, gdzie rosną rośliny żywicielki. To owady lądowe, poza rząsielnicami (Donaciidae), które prowadzą wodno-lądowy tryb życia.

Tryb życia i zachowanie

Zimują osobniki dorosłe, zagrzebane w ziemi. Są gatunki, które potrafią pływać i skakać. Większość gatunków jest zdolna do lotu. Same stonkowate są trujące. Zawierają w sobie wiele szkodliwych substancji, które syntetyzują w swoich organizmach lub przyswajają z pokarmem.

Morfologia i anatomia

Brak danych.

Rozmnażanie

W Polsce cykl rozrodczy zamyka się w jednym sezonie, rzadko w dwóch. Samica składa jaja na roślinie żywicielce lub w jej pobliżu w ziemi. Są też gatunki, które rozwijają się w mrowiskach. Larwy kilka razy linieją i przechodzą w stadium poczwarki.

Pożywienie

To owady roślinożerne. Zjadają liście, łodygi, korzenia, kwiaty, nektar. Larwy na ogół zjadają liście. Larwy owadów z podrodziny pchełkowatych odżywiają się korzeniami roślin. Nierzadko stonkowate zjadają toksyczne rośliny.

Ochrona i zagrożenia

Wiele gatunków to szkodniki upraw. Najbardziej znana jest stonka ziemniaczana, która może wyrządzić ogromne szkody w uprawie ziemniaków. Około 70 gatunków uznaje się za zagrożone wymarciem.

Ciekawostki

Niektóre stonkowate mają ciekawą strategię obrony. W razie zagrożenia szybko podkurczają czułki, głowę i odnóża, przez co ześlizgują się z rośliny na glebę.

W latach czterdziestych i pięćdziesiątych w walkę ze stonką zaangażowany był w Polsce Urząd Bezpieczeństwa!

Kalendarz przyrody

Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
				●	●	●	●					Moszczenica wierzbówka: Okres obserwacji postaci dorosłej moszczenicy wierzbówki.
			●	●	●	●	●	●				Rynnica topolowa: Okres obserwacji postaci dorosłych rynnicy topolowej.
				●	●	●	●					Szarynka grzybieniówka: Okres obserwacji szarynki grzybieniówki.

Pokaż tylko bieżące wydarzenia

Jak szybko latają owady?

Owady są jedynymi bezkręgowcami, które potrafią latać. Część owadów porusza się w powietrzu lotem spadochronowym, szybowcowym, pływnym lub stojącym. Rozpiętość prędkości i różnych gatunków jest znaczna i może być zaskakująco duża.

Czy w Polsce można jeszcze odkryć nowe gatunki zwierząt?

Czasem można się spotkać z przekonaniem u ludzi, że w świecie zwierząt w Polsce wszystko już zostało zbadane i powiedziane. Jak bardzo poznaliśmy rodzime gatunki zwierząt? Czy można w Polsce jeszcze coś odkryć?