Psiankowate
Psiankowate (Solanaceae) to rodzina roślin naczyniowych z rzędu jasnotowców. Zaliczamy do niej w Polsce 28 gatunków, w tym takie rośliny jak ziemniak, pomidor, tytoń i wiele innych. Na świecie znanych jest około 900-2900 gatunków. Psiankowate są często uprawiane jako warzywa o dużym znaczeniu gospodarczym (na przykład ziemniak, pomidor, tytoń), także jako rośliny ozdobne (petunia, miechunka).
To rośliny zielne, krzewy, półkrzewy, pnącza, a nawet małe drzewa.
Rodzaje
Wykaz wszystkich opublikowanych rodzajów z tej rodziny.
Gatunki
Wykaz pozostałych gatunków.
- Pokrzyk wilcza-jagoda (Atropa bella-donna) PL
- Bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium) PL - obcy
- Kolcowój chiński (Lycium chinense) PL - obcy
- Kolcowój szkarłatny, kolcowój pospolity (Lycium barbarum) PL - obcy
- Nikandra miechunkowata (Nicandra physalodes) PL - obcy
- Tytoń bakun, machorka (Nicotiana rustica) PL - obcy
- Tytoń szlachetny (Nicotiana tabacum) PL - obcy
- Papryka roczna (Capsicum annuum) PL - ogród
- Petunia ogrodowa (Petunia ×atkinsiana) PL - ogród
- Pomidor zwyczajny (Lycopersicon esculentum) PL - ogród
- Tytoń pachnący, tytoń skrzydlaty (Nicotiana alata) PL - ogród
Inne gatunki
- Acnistus arborescens
- Anthocercis intricata
- Athenaea cuspidata
- Athenaea pogogena
- Athenaea sellowiana
- Athenaea tomentosa
- Athenaea velutina
- Athenaea wettsteiniana
- Atropa acuminata
- Aureliana fasciculata
- Brachistus nelsonii
- Brachistus stramoniifolius
- Brugmansia arborea
- Brugmansia aurea
- Brugmansia insignis
- Brugmansia sanguinea
- Brugmansia suaveolens
- Brugmansia versicolor
- Brugmansia vulcanicola
- Brunfelsia australis
- Brunfelsia clandestina
- Brunfelsia dwyeri
- Brunfelsia grandiflora
- Brunfelsia imatacana
- Brunfelsia jamaicensis
- Brunfelsia macrocarpa
- Brunfelsia membranacea
- Brunfelsia pauciflora
- Brunfelsia plowmaniana
- Brunfelsia portoricensis
- Brunfelsia splendida
- Brunfelsia uniflora
- Capsicum caatingae
- Capsicum caballeroi
- Capsicum eshbaughii
- Capsicum eximium
- Capsicum frutescens
- Capsicum lanceolatum
- Capsicum rhomboideum
- Capsicum tovarii
- Cestrum acuminatissimum
- Cestrum acuminatum
- Cestrum alternifolium
- Cestrum anagyris
- Cestrum aurantiacum
- Cestrum axillare
- Cestrum bahamense
- Cestrum bigibbosum
- Cestrum bracteatum
- Cestrum brunneopurpureum
- Cestrum cahosianum
- Cestrum chimborazinum
- Cestrum colombianum
- Cestrum conglomeratum
- Cestrum corcovadense
- Cestrum cuneifolium
- Cestrum darcyanum
- Cestrum dielsii
- Cestrum diurnum
- Cestrum elegans
- Cestrum elegantissimum
- Cestrum fasciculatum
- Cestrum flavescens
- Cestrum flavinervium
- Cestrum fulvescens
- Cestrum glabrescens
- Cestrum glanduliferum
- Cestrum guatemalense
- Cestrum hirtellum
- Cestrum humboldtii
- Cestrum imbricatum
- Cestrum intermedium
- Cestrum johnniegentryanum
- Cestrum killipii
- Cestrum laevigatum
- Cestrum latifolium
- Cestrum laxum
- Cestrum lindenii
- Cestrum luteovirescens
- Cestrum macrophyllum
- Cestrum mariquitense
- Cestrum micans
- Cestrum microcalyx
- Cestrum miradorense
- Cestrum montanum
- Cestrum morae
- Cestrum mortonianum
- Cestrum nitidum
- Cestrum nocturnum
- Cestrum oblongifolium
- Cestrum ochraceum
- Cestrum pacayense
- Cestrum parqui
- Cestrum poasanum
- Cestrum potaliifolium
- Cestrum pulverulentum
- Cestrum quitense
- Cestrum racemosum
- Cestrum roseum
- Cestrum rugulosum
- Cestrum ruizteranianum
- Cestrum salicifolium
- Cestrum salzmannii
- Cestrum scandens
- Cestrum schlechtendalii
- Cestrum sotonunezii
- Cestrum strigilatum
- Cestrum subpulverulentum
- Cestrum tillettii
- Cestrum tipocochense
- Cestrum tomentosum
- Cuatresia colombiana
- Cuatresia foreroi
- Cuatresia harlingiana
- Cuatresia plowmanii
- Cuatresia riparia
- Cuatresia trianae
- Cyphomandra diploconos
- Deprea ecuatoriana
- Discopodium penninervium
- Duboisia leichhardtii
- Duboisia myoporoides
- Duckeodendron cestroides
- Dunalia brachyacantha
- Dunalia trianaei
- Eriolarynx iochromoides
- Eriolarynx lorentzii
- Exodeconus miersii
- Fabiana squamata
- Goetzea elegans
- Grabowskia sodiroi
- Iochroma brevistamineum
- Iochroma gesnerioides
- Iochroma lehmannii
- Iochroma longipes
- Iochroma umbellatum
- Juanulloa ochracea
- Larnax andersonii
- Larnax psilophyta
- Larnax steyermarkii
- Lycianthes anomala
- Lycianthes armentalis
- Lycianthes arrazolensis
- Lycianthes beckneriana
- Lycianthes ceratocalycia
- Lycianthes connata
- Lycianthes geminiflora
- Lycianthes hawkesiana
- Lycianthes heteroclita
- Lycianthes howardiana
- Lycianthes hypochrysea
- Lycianthes hypoleuca
- Lycianthes manantlanensis
- Lycianthes orogenes
- Lycianthes pilifera
- Lycianthes quichensis
- Lycianthes radiata
- Lycianthes rimbachii
- Lycianthes sanctae-marthae
- Lycianthes stenoloba
- Lycianthes surotatensis
- Lycianthes synanthera
- Lycianthes tricolor
- Lycium acutifolium
- Lycium armatum
- Lycium bosciifolium
- Lycium elliotii
- Lycium minimum
- Lycium morongii
- Lycium oxycarpum
- Lycium shawii
- Lycium sokotranum
- Mandragora autumnalis
- Markea epifita
- Markea fosbergii
- Markea spruceana
- Metternichia princeps
- Metternichia principis
- tytoń Sandera (Nicotiana ×sanderae)
- Nicotiana africana
- Nicotiana cutleri
- Nicotiana fatuhivensis
- Nicotiana kawakamii
- Nicotiana tomentosa
- Nierembergia espinosae
- Nothocestrum breviflorum
- Nothocestrum latifolium
- Nothocestrum longifolium
- Nothocestrum peltatum
- Salpichroa hirsuta
- Saracha nigribaccata
- Saracha punctata
- Saracha quitensis
- motylek pierzasty (Schizanthus pinnatus)
- Schraderanthus viscosus
- Schultesianthus coriaceus
- Schultesianthus uniflorus
- Schwenckia trujilloi
- lulecznica kraińska (Scopolia carniolica)
- lulecznica żółtawa (Scopolia lurida)
- Sessea brasiliensis
- Sessea colombiana
- Sessea corymbiflora
- Sessea crassivenosa
- Sessea elliptica
- Sessea sodiroi
- Sessea vestita
- Solandra nizandensis
- Trianaea naeka
- Trompettia cardenasiana
- Trozelia grandiflora
- Tsoala tubiflora
- Vassobia breviflora
- Vassobia dichotoma
- Withania adunensis
- Withania begoniifolia
- Withania chevalieri
- Withania riebeckii
- Witheringia coccoloboides
- Witheringia meiantha
- Witheringia mexicana
- Witheringia solanacea
- Witheringia stellata
Występowanie i środowisko
Najwięcej gatunków występuje w tropikach i rejonach subtropikalnych, najczęściej w Ameryce Południowej. Rośliny psiankowate wymagają stanowisk dobrze nasłonecznionych.
Morfologia i anatomia
Liście są najczęściej osadzone na ogonkach. Ulistnienie skrętoległe lub naprzeciwległe. Kwiaty zebrane w grona, wiechy lub baldachogrona, rzadko pojedyncze. Najczęściej są pięciokrotne i promieniste, kielich dzwonkowaty. Pręciki ukryte w rurce korony. Owocem jest najczęściej soczysta jagoda.
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
● | ● | ● | ● | ▸ | Kwitnie bieluń dziędzierzawa. | |||||||
● | ● | ● | ● | Kwitnie kolcowój chiński. | ||||||||
● | ● | ● | ● | Kwitnie kolcowój szkarłatny. | ||||||||
● | ● | ● | ● | Kwitnie nikandra miechunkowata. | ||||||||
● | ● | ● | ● | ● | Kwitnie papryka roczna. | |||||||
● | Wysiew nasion papryki rocznej pod szkło. | |||||||||||
● | ● | ● | ● | ● | Kwitnie petunia ogrodowa. | |||||||
● | ● | ● | Kwitnie pokrzyk wilcza jagoda. | |||||||||
● | ● | ● | Kwitnie pomidor zwyczajny. | |||||||||
◂ | ▸ | Wysiew nasion pomidora na uprawę w szklarni. | ||||||||||
◂ | ▸ | Wysadzanie do gruntu siewek pomidora w uprawach szklarniowych. | ||||||||||
◂ | ▸ | Wysiew nasion pomidora na uprawę otwartą. | ||||||||||
◂ | ▸ | Wysadzanie do gruntu siewek pomidora w uprawach otwartych - po Zimnej Zośce i Ogrodnikach, gdy gleba ma temperaturę powyżej 14 °C. | ||||||||||
◂ | ● | ● | ● | ▸ | Zbiory plonów pomidora. | |||||||
◂ | ● | ● | ● | Kwitnie machorka. | ||||||||
● | ● | ● | ● | Kwitnie tytoń skrzydlaty. | ||||||||
◂ | ● | ● | ● | Kwitnie tytoń szlachetny. |
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- Pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich — Słownik botaniczny, ISBN 83-214-1305-6, Wiedza Powszechna 2003
- Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski — Botanika. Systematyka, ISBN 978-83-01-13953-7, PWN 2013
- IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Lucjan Rutkowski — Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004
© medianauka.pl, 2018-08-25, RODZ-1331
Data aktualizacji artykułu: 2024-01-13