Arnika górska
© Wiert – stock.adobe.com
Arnika górska, kupalnik górski (Arnica montana) to roślina wieloletnia z rodziny astrowatych. To roślina trująca i lecznicza, bardzo trudna w uprawie.
Występowanie i środowisko PL
Arnika górska występuje w Europie Środkowej i Skandynawii. W Polsce spotykana tylko w Sudetach z Dolnym Śląskiem, Karpatach i na pojedynczych stanowiskach w innych rejonach. Pionowy zasięg występowania to 2850 m n.p.m. Rośnie w lasach, głównie iglastych i mieszanych, zaroślach i na łąkach oraz w górach. Preferuje kwaśne gleby. Preferuje półcień lub umiarkowane światło.
Tryb życia i zachowanie
Kwitnie w okresie od czerwca do sierpnia.
Morfologia i anatomia
Osiąga wysokość 20-60 cm.
Łodyga jest pokryta gruczołami.
Liście są typu odziomkowego, tworzą rozesłaną rozetę. Liście łodygowe występuje w parach, im wyżej tym są mniejsze. Lisćie są odwrotnie jajowate lub eliptyczne, zielone z 3-7 wyraźnymi nerwami, nagie.
Kwiaty są zebrane w koszyczek o średnicy do 7 cm, żółte, pomarańczowożółte. Kwiaty rurkowate są obupłciowe. Jest ich około 50-100. Kwiaty języczkowate są żeńskie i jest ich 15-20.
Owoc ma 5 mm długości, to niełupka z puchem kielichowym.
Kłącze jest krótkie i dość grube, czołgające się.
Ochrona i zagrożenia
Kupalnik górski znajduje się pod ścisłą ochroną.
Ciekawostki
Inne nazwy pospolite to pomurnik, pomornik, tranek górski.
Biologia i ekologia
- Kolor kwiatów:
- Grupa roślin: bylina.
- Stanowisko: nasłonecznione, półcień.
- Środowsko: górskie, leśne, łąkowe.
- Użytek: zioła, roślina lecznicza, skalniak.
- Strefy mrozoodporności: 4-9. Uprawa w Polsce na zewnątrz jest możliwa na terenie całego kraju.
- Forma życiowa według klasyfikacji Raunkiaera: hemikryptofit.
- Kategoria przybysza: .
- Częstość występowania gatunku:
- Diploidalna liczba chromosomów: 2n=38.
- Status popularności rośliny: gatunek znany, roślina popularna, znajduje się pośród 500 najbardziej znanych wśród Polaków roślin.
- Ochrona: Gatunek objęty ochroną ścisłą.
Gatunek wymagający ochrony czynnej. Więcej w artykule: Rośliny chronione w Polsce.
Kalendarz przyrody
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ● | ● | ● | Kwitnie arnika górska. | |||||||||
| ● | ● | ● | Zbiór arniki górskiej. |
Uprawa
| Czynności i właściwości | Opis |
|---|---|
| Odczyn gleby | Odczyn kwaśny. |
| Właściwości gleby | Gleba uboga, przepuszczalna, próchnicza, z zawartością żwirku. |
| Trudność uprawy | Uprawa i pielęgnacja trudna i wymagająca. |
| Stanowisko | Dobrze nasłonecznione. |
| Wysiew do gruntu | Tak. |
| Terminy siewu / zbioru plonów / pielęgnacji | Zobacz w kalendarzu. |
| Rozmnażanie | Przez podział kłączy wiosną lub wysiew nasion. |
| Zbiór i przechowywanie | Kwiaty wymagają zaraz po zebraniu suszenia. |
| Dodatkowe informacje | Pozyskiwanie z natury jest zabronione. |
Zbiory i zastosowanie w zielarstwie
| Zastosowanie | Opis |
|---|---|
| Zastosowanie ogólne | Roślina o leczniczych właściwościach. |
| Zastosowanie terapeutyczne |
|
| Sposób działania, właściwości lecznicze | Arnika jest stosowana na zasinienia, obrażenia układu mięśniowo-szkieletowego, obrzęki pourazowe, w tym po operacjach, w bólach stawów. |
| Przyjmowana postać |
|
| Przeciwwskazania | Nie wolno stosować arniki na rany otwarte, szczególnie w okolicy twarzowej. Zastosowanie wewnętrzne arniki możne spowodować niewydolność oddechową, zaburzenia rytmu serca. Może wywoływać wysypkę. |
| Surowiec | Surowcem zielarskim jest kwiat i koszyczek kwiatowy. |
Pokrewne gatunki roślin
- słonecznik bulwiasty, topinambur (Helianthus tuberosus)
- ostropest plamisty (Silybum marianum)
- mniszek pospolity, mniszek lekarski (Taraxacum officinale)
- chryzantema, chryzantema wielkokwiatowa (Chrysanthemum grandiflorum)
- stewia (Stevia rebaudiana)
- wrotycz zwyczajny, wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare)
- krwawnik pospolity (Achillea millefolium)
- liatra kłosowa (Liatris spicata)
- wężymord hiszpański, czarny korzeń, skorzonera (Scorzonera hispanica)
- karczoch hiszpański, kard (Cynara cardunculus)
- rudbekia owłosiona (Rudbeckia hirta)
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- Lucjan Rutkowski – Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004
- Leokadia Witkowska-Żuk – Rośliny leśne, ISBN 978-83-7073-359-9, Multico Oficyna Wydawnicza 2013
- Franz-Xaver Treml – Zioła z ogrodu i balkonu - 500 ziół przyprawowych i leczniczych, ISBN 978-83-7175-702-0, Delta
- Rebecca L. Johnson, Steven Foster, Tieraona Low Dog, David Kiefer – Przewodnik po ziołach leczniczych, ISBN 978-83-274-8955-5, wydawnictwo Olesiejuk 2019
- Praca zbiorowa – Botanica ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, ISBN 3-8331-1916-0, Könemann 2005
© medianauka.pl, 2018-09-15, GAT-13718
Data aktualizacji artykułu: 2024-09-11