Karaczany, hełmce

Karaczany, hełmce (Blattodea) to rząd pierwotnych owadów uskrzydlonych, który liczy dziś około 3500 gatunków. W Polsce żyje 7 gatunków z tego rzędu owadów (obserwuje się kilkanaście, ale nie tworzą stabilnych populacji), w Europie - około 150. W Polsce mamy przedstawicieli rodzin karaczanowatych (Pseudomopidae), prusakowatych (Blattidae) i zadomkowatych (Ectobiidae). To owady znane już sprzed 300-350 milionów lat z okresu karbonu.

Gatunki

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.


Inne gatunki

  • Blaberus giganteus
  • karaczan surynamski (Pycnoscelus surinamensis)

Występowanie i środowisko

Prowadzą skryty tryb życia, zwykle o aktywności nocnej. Zamieszkują środowiska leśne i łąkowe, a także ludzkie budynki. Najwięcej gatunków występuje w wilgotnym i ciepłym klimacie. Są obecne na wszystkich kontynentach świata.

Tryb życia i zachowanie

To sprawni biegacze i bardzo zwinne owady. Bardzo słabo latają.

Morfologia i anatomia

Są to owady o średniej długość ciała do 3 cm o silnie spłaszczonym grzbietowo-brzusznie ciele. Ubarwienie zwykle brązowe. Kształt owalny. Przedplecze jest bardzo szerokie, skrywa głowę. Czułki są segmentowane, długie, sięgają końca odwłoka. Skrzydła przednie są mocniejsze i ciemniejsze, z gęstym użyłkowaniem, z podłużnymi żyłkami. Skrzydła te często są zredukowane bardziej lub mniej. Druga para skrzydeł jest szeroka i błoniasta, nierzadko schowana pod pierwszą parą. Czasem ta para skrzydeł jest również uwsteczniona. Kończyny są typu bieżnego. Są smukłe i pokryte kolcami. Odwłok jest szeroki z charakterystycznymi wypustkami odwłokowymi (cerci), które występują zarówno u samców jak i u samic. Aparat gębowy jest typu gryzącego. Głowa ma duże oczy złożone i 2-3 przyoczka.

Rozmnażanie

Karaczany przechodzą przeobrażenie niezupełne. Samice po kopulacji składają jaja zwykle do kokonów (ootek). Samice niektórych gatunków noszą na odwłoku kokony z jajami. Rozwój larw trwa od kilku miesięcy do jednego roku. Gatunki z rodzaju Diploptera są żyworodne. Niektóre gatunki rozmnażają się partenogenetycznie.

Pożywienie

Karaczany są wszystkożerne.

Ochrona i zagrożenia

Karaczany synantropijne są szkodnikami żywności, stwarzając jednocześnie zagrożenie epidemiologiczne. Owady żyjące w naturalnym środowisku, odżywiając się martwą materią organiczną, przyczyniają się do jej usuwania.

Ciekawostki

Ostatnie doniesienia naukowe każą zaliczać do tego rzędu termity.

Karaczany są łatwe w hodowli.

Zdjęcia - galeria


© Media Nauka, 2014-11-11, ART-RZAD65