Mrówkowate

Mrówkowate (Formicidae), powszechnie zwane mrówkami, to rodzina owadów, która liczy dziś około 11 000 gatunków. W Polsce żyje 101 gatunków z tej rodziny owadów, z czego 5 żyje w pomieszczeniach ogrzewanych przez człowieka.

Wygląd

Wygląd tych błonkówek jest charakterystyczny i dość jednolity. Robotnice nie mają skrzydeł. Skrzydła pojawiają się wyłącznie podczas godów u królowych i samców. Głowa mrówek jest stosunkowo duża w porównaniu z resztą ciała. Tułów jest wąski, a odwłok duży i kulisty. Wygląd poszczególnych osobników różni się w zależności do jakiej kasty w swojej społeczności dana mrówka należy. Krajowe mrówki są rude, czarne lub brunatne. Niektóre gatunki są wyposażone w żądła, wszystkie mają gruczoły jadowe, które produkują zazwyczaj kwas mrówkowy. Czułki są dość krótkie i załamane.

Gatunki

Wykaz gatunków.

Camponotus vagus

Camponotus vagus

Camponotus vagus to gatunek błonkówki z rodziny mrówkowatych, zaliczana do gmachówek. Ubarwienie ciała czarne, głowa duża.

Amazonka, zabora PL

Polyergus rufescens

Amazonka, zabora (Polyergus rufescens) to gatunek błonkówki z rodziny mrówkowatych. Ubarwienie ciała robotnic brązowoczerwone, królowa jest ciemnobrązowa, a samce czarne.

Hurtnica pospolita PL

Lasius niger

Hurtnica pospolita (Lasius niger) to najbardziej pospolita mrówka w Europie Środkowej. Mrówka ta hoduje mszyce. To niewielka błonkówka. Ubarwienie ciała zwykle czarne, czasem brunatne.

Kartonówka zwyczajna PL

Lasius fuliginosus

Kartonówka zwyczajna, hurtnica kartoniarka (Lasius fuliginosus) to gatunek błonkówki z rodziny mrówkowatych. Mrówka ta ma czarne ciało z wyraźnym połyskiem. Odnóża są żółtawe.

Mrówka ćmawa PL

Formica polyctena

Mrówka ćmawa (Formica polyctena) to gatunek błonkówki z rodziny mrówkowatych z rodzaju mrówka (Formica), bardzo podobny do mrówki rudnicy. Mrówka ćmawa nie ma drobnych włosków na odwłoku

Mrówka faraona PL

Monomorium pharaonis

Mrówka faraona, faraonka (Monomorium pharaonis) to błonkówka z rodziny mrówkowatych, gatunek synantropijny. Ubarwienie ciała rude lub żółtawe. Pochodzi z Afryki lub Indonezji. Zasiedla wszystkie kontynenty.

Mrówka rudnica PL

Formica rufa

Mrówka rudnica (Formica rufa) to jedna z większych naszych rodzimych mrówek, charakterystyczna dla naszych lasów, głównie sosnowych. Brązowo-czarne są górna część głowy, fragment tułowia, odwłok i odnóża, reszta jest ruda.

Mrówka zbójnica, zbójnica krwista PL

Formica sanguinea

Mrówka zbójnica, zbójnica krwista (Formica sanguinea) to gatunek błonkówki z rodziny mrówkowatych. Mrówki te mają czerwone odnóża, część głowy i tułów. Odwłok i głowa z wierzchu są brązowe.

Murawka darniowiec PL

Tetramorium caespitum

Murawka darniowiec, murawka darniowa (Tetramorium caespitum) to gatunek mrówki. Ubarwienie ciała brązowe lub czarne z żółtawymi brzegami pierścieni odwłoka, czułków, żuwaczek i nóg.

Ostrorzytka czerwonogłowa, mrówka czerwonogłowa

Crematogaster scutellaris

Ostrorzytka czerwonogłowa, mrówka czerwonogłowa (Crematogaster scutellaris) to gatunek mrówki. Mrówka ta ma dość szeroki odwłok, zaostrzony na końcu. Głowa jest rdzawoczerwona, reszta ciemna.

Pierwomrówka łagodna PL

Formica fusca

Pierwomrówka łagodna, mrówka łagodna (Formica fusca) to gatunek mrówki. Ubarwienie ciała ciemnoszare. Gniazdo budowane jest zwykle pod kamieniami czasem w drewnie.

Podziemnica zwyczajna PL

Lasius flavus

Podziemnica zwyczajna, hurtnica podziemna (Lasius flavus) to gatunek błonkówki z rodziny mrówkowatych. Robotnice mają żółtawe ubarwienie ciała. Samce i królowa mają ciemniejsze ciało.

Żołnierka bladawa

Pheidole pallidula

Żołnierka bladawa (Pheidole pallidula) to gatunek błonkówki z rodziny mrówkowatych, zaliczany do wścieklic. Część mrówek pełni funkcję żołnierzy. Mają one bardzo dużą głowę.

Zdjęcia - galeria

Inne gatunki

Gmachówka drzewotoczna (Camponotus ligniperdus)
Hurtnica podobna (Lasius alienus)
Żniwiarka śródziemnomorska (Messor structor)
Wścieklica uszatka (Myrmica scabrinodis)
Złośnica ukrytka (Ponera coarctata)
Społecznica lokatorka (Solenopsis fugax)
Koczowniczka szara (Tapinoma erraticum)
Wysmuklica darniówka (Temnothorax tuberum)

Występowanie i środowisko

Mrówki występują na wszystkich kontynentach świata poza rejonami polarnymi. Największą liczbę gatunków można spotkać w tropikach i rejonach subtropikalnych. Są obecne prawie we wszystkich lądowych środowiskach.

Tryb życia i zachowanie

Mrówki to owady społeczne. Tworzą różne kasty takie jak: robotnice, żołnierze, królowe. Mrówki żyją w koloniach, których gniazda nazywamy mrowiskami. W mrowisku może żyć wiele setek tysięcy osobników. Mrowiska są zwykle wieloletnie. Kolonie nie przemieszczają się. Prowadzą osiadły tryb życia.

Robotnice karmią królową, szukają pokarmu, opiekują się jajami i larwami, odpowiadają za porządek w mrowisku.

Żołnierze odpowiadają za bezpieczeństwo w mrowisku, toczą walki z napastnikami, napadają na inne mrowiska.

Królowa zakłąda gniazdo, początkowo opiekuje się larwami, potem już tylko składa jaja.

Zdarzają się społeczeństwa dwugatunkowe.

Morfologia i anatomia

Brak danych.

Rozmnażanie

Jaja składają jedynie królowe. Podczas rozwoju mamy do czynienia z przeobrażeniem zupełnym. Gdy królowa zginie, niektóre robotnice mogą przejąć jej rolę. Z jaj niezapłodnionych, także tych złożonych przez robotnice, rodzą się tylko samce, czasem jednak samice i królowe. Samce biorą udział w locie godowym, zapładniają królową i giną zaraz potem. Zapłodnione królowe wracają do mrowiska lub zakładają nowe. Ich skrzydła zostają odrzucone.

Larwy są czerwiowate, nie mają odnóży i oczu.

Pożywienie

Mrówki zjadają pokarm zwierzęcy (żywy i martwy) i roślinny (liście, nasiona). Niektóre mrówki uprawiają grzyby i hodują mszyce oraz czerwce.

Ochrona i zagrożenia

Sześć gatunków krajowych z rodzaju Formica jest pod ochroną, a cztery z nich znajdują się pod ścisłą ochroną. Aż 56 gatunków uznano za zagrożone wyginięciem.

Ciekawostki

Mrówki czasem prowadzą wojny między mrowiskami, podkradając sobie jaja i larwy na pokarm lub w celach hodowania niewolników. Niektóre mrówki uprawiają grzyby, hodują mszyce. Do takich hodowców grzybów zaliczamy krajową kartonówkę zwyczajną. Do hodowców mszyc i czerwców zaliczamy krajową podziemnicę zwyczajną.

Kalendarz przyrody

Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.

Opis

●

Hurtnica pospolita: Okres pojawu hurtnicy zwyczajnej. Resztę roku spędza głównie w mrowisku.

●

Hurtnica pospolita: Okres rójki u hurtnicy zwyczajnej.

●

Mrówka faraona: Okres występowania faraonki.

●

Mrówka rudnica: Okres pojawu mrówki rudnicy. Resztę roku spędza w mrowisku.

●

Mrówka rudnica: Okres godowy mrówki rudnicy w Polsce.

●

Murawka darniowiec: Rójka murawki darniowej.

Pokaż tylko bieżące wydarzenia

Ćwiczenia

Ćwiczenia interakcyjne pomogą przygotować się na sprawdzian, test, egzamin, a ponadto usystematyzują wiedzę z danej dziedziny. To także świetny trening do matury.

Ćwiczenia

Wykonaj ćwiczenia związane z tym tematem

Jak mrówki nawigują i co mają z tym wspólnego wektory?

Istnieje pewien rodzaj mrówek, który posługuje się specyficznym sposobem orientowania się w przestrzeni. Czy ma to coś wspólnego z wektorami? Otóż okazuje się, że tak!

Jak szybko latają owady?

Owady są jedynymi bezkręgowcami, które potrafią latać. Część owadów porusza się w powietrzu lotem spadochronowym, szybowcowym, pływnym lub stojącym. Rozpiętość prędkości i różnych gatunków jest znaczna i może być zaskakująco duża.

Czy w Polsce można jeszcze odkryć nowe gatunki zwierząt?

Czasem można się spotkać z przekonaniem u ludzi, że w świecie zwierząt w Polsce wszystko już zostało zbadane i powiedziane. Jak bardzo poznaliśmy rodzime gatunki zwierząt? Czy można w Polsce jeszcze coś odkryć?