Mrówkowate

Mrówkowate (Formicidae), powszechnie zwane mrówkami, to rodzina owadów, która liczy dziś około 11 000 gatunków. W Polsce żyje 101 gatunków z tej rodziny owadów, z czego 5 żyje w pomieszczeniach ogrzewanych przez człowieka.

Wygląd

Wygląd tych błonkówek jest charakterystyczny i dość jednolity. Robotnice nie mają skrzydeł. Skrzydła pojawiają się wyłącznie podczas godów u królowych i samców. Głowa mrówek jest stosunkowo duża w porównaniu z resztą ciała. Tułów jest wąski, a odwłok duży i kulisty. Wygląd poszczególnych osobników różni się w zależności do jakiej kasty w swojej społeczności dana mrówka należy. Krajowe mrówki są rude, czarne lub brunatne. Niektóre gatunki są wyposażone w żądła, wszystkie mają gruczoły jadowe, które produkują zazwyczaj kwas mrówkowy. Czułki są dość krótkie i załamane.

Gatunki

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.

Lasius niger

Hurtnica pospolita (Lasius niger) to najbardziej pospolita mrówka w Europie Środkowej. Mrówka ta hoduje mszyce. To niewielka błonkówka. Ubarwienie ciała zwykle czarne, czasem brunatne.

Formica rufa

Mrówka rudnica (Formica rufa) to jedna z większych naszych rodzimych mrówek, charakterystyczna dla naszych lasów, głównie sosnowych. Brązowo-czarne są górna część głowy, fragment tułowia, odwłok i odnóża, reszta jest ruda.

Nazwa rodziny

Mrówkowate (Formicidae)

Występowanie

Cały świat poza obszarem polarnym

Liczba gatunków na świecie

11000

Liczba gatunków w Polsce

101

Systematyka

Domena: Eukarionty (Eukaryota)
Królestwo: Zwierzęta (Animalia)
Typ: Strunowce (Chordata)
Gromada: Owady (Insecta)
Rząd: Błonkówki, błonkoskrzydłe (Hymenoptera)
Rodzina: Mrówkowate (Formicidae)

Długość ciała

Długość od 1,5 mm do 18 mm.

Inne gatunki

• Gmachówka drzewotoczna (Camponotus ligniperdus)
• Ostrorzytka czerwonogłowa, mrówka czerwonogłowa (Crematogaster scutellaris)
• Pierwomrówka łagodna (Formica fusca)
• Mrówka ćmawa (Formica polyctena)
• Mrówka zbójnica, zbójnica krwista (Formica sanguinea)
• Hurtnica podobna (Lasius alienus)
• Podziemnica zwyczajna (Lasius flavus)
• Kartonówka zwyczajna (Lasius fuliginosus)
• Żniwiarka śródziemnomorska (Messor structor)
• Mrówka faraona (Monomorium pharaonis)
• Wścieklica uszatka (Myrmica scabrinodis)
• Żołnierka bladawa (Pheidole pallidula)
• Amazonka, zabora (Polyergus rufescens)
• Złośnica ukrytka (Ponera coarctata)
• Społecznica lokatorka (Solenopsis fugax)
• Koczowniczka szara (Tapinoma erraticum)
• Wysmuklica darniówka (Temnothorax tuberum)
• Murawka darniowiec (Tetramorium caespitum)

Występowanie i środowisko

Mrówki występują na wszystkich kontynentach świata poza rejonami polarnymi. Największą liczbę gatunków można spotkać w tropikach i rejonach subtropikalnych. Są obecne prawie we wszystkich lądowych środowiskach.

Tryb życia i zachowanie

Mrówki to owady społeczne. Tworzą różne kasty takie jak: robotnice, żołnierze, królowe. Mrówki żyją w koloniach, których gniazda nazywamy mrowiskami. W mrowisku może żyć wiele setek tysięcy osobników. Mrowiska są zwykle wieloletnie. Kolonie nie przemieszczają się. Prowadzą osiadły tryb życia.

Robotnice karmią królową, szukają pokarmu, opiekują się jajami i larwami, odpowiadają za porządek w mrowisku.

Żołnierze odpowiadają za bezpieczeństwo w mrowisku, toczą walki z napastnikami, napadają na inne mrowiska.

Królowa zakłąda gniazdo, początkowo opiekuje się larwami, potem już tylko składa jaja.

Zdarzają się społeczeństwa dwugatunkowe.

Morfologia i anatomia

Brak danych.

Rozmnażanie

Jaja składają jedynie królowe. Podczas rozwoju mamy do czynienia z przeobrażeniem zupełnym. Gdy królowa zginie, niektóre robotnice mogą przejąć jej rolę. Z jaj niezapłodnionych, także tych złożonych przez robotnice, rodzą się tylko samce, czasem jednak samice i królowe. Samce biorą udział w locie godowym, zapładniają królową i giną zaraz potem. Zapłodnione królowe wracają do mrowiska lub zakładają nowe. Ich skrzydła zostają odrzucone.

Larwy są czerwiowate, nie mają odnóży i oczu.

Pożywienie

Mrówki zjadają pokarm zwierzęcy (żywy i martwy) i roślinny (liście, nasiona). Niektóre mrówki uprawiają grzyby i hodują mszyce oraz czerwce.

Ochrona i zagrożenia

Sześć gatunków krajowych z rodzaju Formica jest pod ochroną, a cztery z nich znajdują się pod ścisłą ochroną. Aż 56 gatunków uznano za zagrożone wyginięciem.

Ciekawostki

Mrówki czasem prowadzą wojny między mrowiskami, podkradając sobie jaja i larwy na pokarm lub w celach hodowania niewolników. Niektóre mrówki uprawiają grzyby, hodują mszyce. Do takich hodowców grzybów zaliczamy krajową kartonówkę zwyczajną. Do hodowców mszyc i czerwców zaliczamy krajową podziemnicę zwyczajną.

Zdjęcia - galeria

© medianauka.pl, 2014-11-22, RODZ-232