Workowce

Workowce, grzyby workowe (Ascomycota) to typ, gromada lub klasa grzybów, w zależności od przyjętej klasyfikacji, ta zaś jest sporna i nieustalona. Do workowców zaliczamy ponad połowę wszystkich gatunków grzybów.

Wygląd

Są tu organizmy jednokomórkowe jak i grzyby z owocnikami o długości kilkunastu centymetrów.

Wybrane rzędy

Drożdżowce pączkujące
Saccharomycetales

Gwiazdoszowce
Geastrales

Kropidlakowce
Eurotiales

Kustrzebkowce
Pezizales

Patyczkowce
Leotiomycetes

Próchnilcowce
Xylariales

Inne rzędy

Helotiales

Występowanie i środowisko

To grzyby lądowe, niewielka część gatunków żyje także w morzach.

Tryb życia i zachowanie

Wiele gatunków to pasożyty roślin, zwierząt, w tym człowieka.

Morfologia i anatomia

Wielkość owocnika sięga kilkunastu centymetrów. Grzybnia złożona jest najczęściej z wielojądrowych komórek. Między komórkami znajduje się przegroda z dużym otworem.

Cechą charakterystyczną workowców, która odróżnia je od podstawczaków jest wytwarzanie haploidalnych zarodników (mejospory) w zarodni w kształcie worka. Worek (ascus) wytwarzany jest w dość skomplikowanym procesie.

Typy owocników:

klejstotecjum - kuliste, niewielkie twory pozbawione otworów. Worki z owocnikami uwalniają się dopiero wówczas, gdy owocnik pęknie;
perytecjum (otocznia) - podkładka z butelkowatym zagłębieniem i kanałem lub otworem, przez które worki i zarodniki mogą się wydostawać;
apotecjum (miseczka) - płaska struktura, na powierzchni której powstają worki;
aksotroma - worki wytwarzane są wewnątrz podkładki (stromy).

Najczęściej worki tworzą warstwę, którą nazywamy hymenium.

Rozmnażanie

Cykl rozwojowy workowców jest w skrócie następujący. Grzybnia wytwarza gametangia, czyli struktury, w których powstają gamety żeńskie i męskie.

Grzybnia żeńska wytwarza lęgnie (aksogony) z wyrostkiem w górnej części (włostek). Grzybnia męska wytwarza plemnię. Tu gamety męskie nie powstają, ale zawartość plemni wlewa się przez włostek do lęgni. Wtedy jądra w lęgni układają się w pary (powstają jądra sprzężone) i przedostają się do tak zwanych strzępków workotwórczych (worki aksogeniczne). W ten sposób grzyb wchodzi w etap dikariofazy. Później jądra sprzężone łączą się, w wyniku czego powstają diploidalne jądra. Następuje podział redukcyjny, w efekcie którego powstają cztery haploidalne jądra. Zwykle podział się powtarza i powstaje osiem zarodników (aksospory).

Czasem cykl rozwojowy workowców przebiega nieco odmiennie, a nawet całkowicie zanika rozmnażanie płciowe. Rozmnażanie płciowe odbywa się zwykle raz w roku.

Mamy więc do czynienia z dwoma stadiami rozmnażania:

stadium niedoskonałe (anamorfy) - rozmnażające się wegetatywnie za pomocą konidiów (organów rozmnażania wegetatywnego);
stadium doskonałe (teleomorfy) - rozmnażające się płciowo (nie występuje u wszystkich workowców).

Ciekawostki

Do workowców zaliczamy drożdżaki, mączniaki, ale i jadalne smardze, czy trufle.

Jak postępować przy zatruciu grzybami?

Co to jest huba? Czy jest jadalna?

Grzyby pod ochroną

Grzyby marynowane w occie

Jak suszyć grzyby?

Jak zbierać grzyby?

Mikoryza

Gdzie na grzyby? Występowanie i mapa grzybów

Grzyby trujące

Grzyby jadalne

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

Solomon, Berg, Martin, Villee - Biologia, ISBN 83-7073-090-6, MULTICO Oficyna wydawnicza 1996
Markus Fluck - Atlas grzybów - oznaczanie zbiór użytkowanie, 978-83-7175-858-4, Delta 2015
Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski - Botanika. Systematyka, ISBN 978-83-01-13953-7, PWN 2013
Pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich - Słownik botaniczny, ISBN 83-214-1305-6, Wiedza Powszechna 2003