Kolibry

Kolibrowate, kolibry (Trochilidae) to jedna z największych rodzin ptaków. Są to ptaki z rzędu krótkonogich. Rodzina ta liczy dziś 356 gatunków w 112 rodzajach. W Polsce nie żyją żadne gatunki z tej rodziny ptaków.

Wygląd

Kolibry są najmniejszymi ptakami na Ziemi. Ich wielkość waha się od 5 do 22 cm, a ciężar od 1,9 do 21 g. Upierzenie kolorowe, mające metaliczny połysk, opalizujące. Na grzbiecie najczęściej kolor zielony. Występuje zwykle dymorfizm płciowy. Samce są nieco większe i mogą mieć pióra ozdobne. Nogi bardzo krótkie, z czterema palcami zakończonymi ostrym pazurkami. Dziób bardzo długi prosty, zagięty w dół lub zadarty. Skrzydła długie, lotki pierwszorzędowe długie, w ogonie 10 sterówek.

Podrodziny

Kolibry dzieli się na dwie podrodziny

• topaziki (Florisuginae),
• pustelniki (Phaethornithinae),
• kolibrzyki (Polytminae),
• paziaki (Lesbiinae),
• giganciki (Pitagoninae),
• kolibry (Trochilinae).

Gatunki

To atlas z wykazem gatunków, przynależących do danej rodziny. Aby wyświetlić tylko polskie gatunki, użyj filtra Ukryj obce gatunki, który znajdziesz w panelu bocznym. Możesz także użyć innych ciekawych filtrów. Kliknij na nazwę gatunkową, aby się dowiedzieć czegoś więcej na temat danego gatunku.

Inne gatunki

• zielaczek (Abeillia abeillei)
• iskrzyk purpurowy (Aglaeactis aliciae)
• iskrzyk białoplamy (Aglaeactis castelnaudii)
• iskrzyk czarnogłowy (Aglaeactis pamela)
• komecik wenezuelski (Aglaiocercus berlepschi)
• komecik fioletowosterny (Aglaiocercus coelestis)
• komecik długosterny (Aglaiocercus kingii)
• szmaragdzik namorzynowy (Amazilia boucardi)
• szmaragdzik honduraski (Amazilia luciae)
• szmaragdzik cynamonowy (Amazilia rutila)
• szmaragdzik jukatański (Amazilia yucatanensis)
• szmaragdzik zielony (Amazilis amazilia)
• zębodziobek (Androdon aequatorialis)
• pustelnik białosterny (Anopetia gounellei)
• kolumbijczyk białosterny (Anthocephala berlepschi)
• kolumbijczyk płowosterny (Anthocephala floriceps)
• węglik antylski (Anthracothorax dominicus)
• antylak szmaragdowy (Anthracothorax holosericeus)
• węglik purpurowy (Anthracothorax mango)
• węglik czarnogardły (Anthracothorax nigricollis)
• węglik krawatowy (Anthracothorax prevostii)
• węglik panamski (Anthracothorax veraguensis)
• węglik zielonogardły (Anthracothorax viridigula)
• węglik szmaragdowy (Anthracothorax viridis)
• koliberek czarnobrody (Archilochus alexandri)
• zalotnik czarnołbisty (Augastes lumachella)
• zalotnik hiacyntowy (Augastes scutatus)
• szafirczyk białouchy (Basilinna leucotis)
• szafirczyk rudobrzuchy (Basilinna xantusii)
• koliberek wspaniały (Calothorax pulcher)
• zapylak zaroślowy (Campylopterus calcirupicola)
• zapylak skalny (Campylopterus diamantinensis)
• zapylak wenezuelski (Campylopterus duidae)
• zapylak lazurowy (Campylopterus falcatus)
• zapylak rdzawosterny (Campylopterus hyperythrus)
• zapylak szary (Campylopterus largipennis)
• zapylak kolumbijski (Campylopterus phainopeplus)
• zapylak ekwadorski (Campylopterus villaviscensio)
• brzęczek kolumbijski (Chaetocercus astreans)
• brzęczek oliwkowy (Chaetocercus berlepschi)
• brzęczek trzmieli (Chaetocercus bombus)
• brzęczek kryzowany (Chaetocercus heliodor)
• brzęczek rdzawosterny (Chaetocercus jourdanii)
• brzęczek białobrzuchy (Chaetocercus mulsant)
• brodaczek tęczowy (Chalcostigma herrani)
• brodaczek miedziany (Chalcostigma heteropogon)
• brodaczek oliwkowy (Chalcostigma olivaceum)
• brodaczek rdzawołbisty (Chalcostigma ruficeps)
• brodaczek niebieskawy (Chalcostigma stanleyi)
• kwiaciarek niebieskosterny (Chalybura buffonii)
• kwiaciarek rudosterny (Chalybura urochrysia)
• szafirek mleczny (Chionomesa lactea)
• szafirek zielonosterny (Chlorestes candida)
• szafirek białobrody (Chlorestes cyanus)
• szafirek złotosterny (Chlorestes eliciae)
• szafirek modrogardły (Chlorestes notata)
• złocik wenezuelski (Chlorostilbon alice)
• złocik ogrodowy (Chlorostilbon assimilis)
• złocik czerwonodzioby (Chlorostilbon gibsoni)
• złocik złotobrzuchy (Chlorostilbon lucidus)
• złocik czarnodzioby (Chlorostilbon melanorhynchus)
• złocik szmaragdowy (Chlorostilbon mellisugus)
• złocik zielony (Chlorostilbon olivaresi)
• złocik krótkosterny (Chlorostilbon poortmani)
• złocik miedziany (Chlorostilbon russatus)
• złocik wąskosterny (Chlorostilbon stenurus)
• miłek białogardły (Chrysuronia brevirostris)
• miłek niebieskogardły (Chrysuronia coeruleogularis)
• miłek zielony (Chrysuronia goudoti)
• szafirek niebieskogłowy (Chrysuronia grayi)
• szafirek kolumbijski (Chrysuronia humboldtii)
• miłek nadbrzeżny (Chrysuronia leucogaster)
• miłek namorzynowy (Chrysuronia lilliae)
• elfik złotobrzuchy (Coeligena bonapartei)
• elfik brązowy (Coeligena coeligena)
• elfik różowobrzuchy (Coeligena helianthea)
• elfik tęczowy (Coeligena iris)
• elfik zielony (Coeligena orina)
• elfik białosterny (Coeligena phalerata)
• elfik czarny (Coeligena prunellei)
• elfik płowy (Coeligena violifer)
• elfik szarawy (Coeligena wilsoni)
• uszatek szmaragdowy (Colibri cyanotus)
• uszatek zielonobrzuchy (Colibri serrirostris)
• złocik złotogłowy (Cynanthus auriceps)
• złocik turkusowy (Cynanthus doubledayi)
• złocik wyspowy (Cynanthus forficatus)
• złocik północny (Cynanthus latirostris)
• kolcosterek zielony (Discosura conversii)
• kolcosterek czarnobrzuchy (Discosura langsdorffi)
• kolcosterek miedziany (Discosura letitiae)
• rakietnik (Discosura longicaudus)
• kolcosterek czubaty (Discosura popelairii)
• koliberek widłosterny (Doricha eliza)
• koliberek brzytwosterny (Doricha enicura)
• włócznik modroczelny (Doryfera johannae)
• włócznik zielonoczelny (Doryfera ludovicae)
• szafirek białobrzuchy (Elliotomyia chionogaster)
• szafirek zielonosterny (Elliotomyia viridicauda)
• mieczodziobek (Ensifera ensifera)
• puchatek zielony (Eriocnemis aline)
• puchatek miedzianobrzuchy (Eriocnemis cupreoventris)
• puchatek czarnonogi (Eriocnemis derbyi)
• puchatek modrogłowy (Eriocnemis glaucopoides)
• puchatek turkusowy (Eriocnemis godini)
• puchatek modrogardły (Eriocnemis isabellae)
• puchatek szafirowy (Eriocnemis luciani)
• puchatek barwny (Eriocnemis mirabilis)
• puchatek złotawy (Eriocnemis mosquera)
• puchatek czarnopierśny (Eriocnemis nigrivestis)
• puchatek szmaragdowy (Eriocnemis vestita)
• ametyścik cienkodzioby (Eugenes fulgens)
• ametyścik wspaniały (Eugenes spectabilis)
• brzęczek chilijski (Eulidia yarrellii)
• miedziaczek (dawn. Aphantochroa) (Eupetomena cirrochloris)
• diamencik niebieskogłowy (Eupherusa cyanophrys)
• diamencik pręgosterny (Eupherusa eximia)
• diamencik czarnobrzuchy (Eupherusa nigriventris)
• diamencik białosterny (Eupherusa poliocerca)
• diamencik meksykański (Eupherusa ridgwayi)
• orłodziobek ciemnosterny (Eutoxeres aquila)
• orłodziobek białosterny (Eutoxeres condamini)
• nektareczek czarny (Florisuga fusca)
• pustelnik spiżowy (Glaucis aeneus)
• pustelnik hakodzioby (Glaucis dohrnii)
• pustelnik rdzawogardły (Glaucis hirsutus)
• diamencik rudosterny (Goldmania bella)
• diamencik modrogłowy (Goldmania violiceps)
• puchatek peruwiański (Haplophaedia assimilis)
• puchatek andyjski (Haplophaedia aureliae)
• puchatek łuskowany (Haplophaedia lugens)
• rogatek (Heliactin bilophus)
• lordzik purpurowogardły (Heliangelus amethysticollis)
• lordzik pomarańczowogardły (Heliangelus mavors)
• lordzik mały (Heliangelus micraster)
• lordzik królewski (Heliangelus regalis)
• lordzik różowogardły (Heliangelus spencei)
• lordzik ekwadorski (Heliangelus strophianus)
• lordzik widłosterny (Heliangelus viola)
• lordzik czarny (Heliangelus zusii)
• brylancik złotawy (Heliodoxa aurescens)
• brylancik rdzawoskrzydły (Heliodoxa branickii)
• brylancik różowogardły (Heliodoxa gularis)
• brylancik niebieskogardły (Heliodoxa jacula)
• brylancik modroczelny (Heliodoxa leadbeateri)
• brylancik rubinowy (Heliodoxa rubinoides)
• brylancik czarnolicy (Heliodoxa schreibersii)
• brylancik zielonoczelny (Heliodoxa xanthogonys)
• aksamitek białowąsy (Heliomaster constantii)
• aksamitek brodaty (Heliomaster furcifer)
• aksamitek łuskowany (Heliomaster squamosus)
• skrzacik czarnouchy (Heliothryx auritus)
• skrzacik czapkowy (Heliothryx barroti)
• szafirek złotawy (Hylocharis chrysura)
• szafirek rdzawobrody (Hylocharis sapphirina)
• nożycosterek (Hylonympha macrocerca)
• fioletek (Klais guimeti)
• nimfik (Lafresnaya lafresnayi)
• malachicik ametystowy (Lampornis amethystinus)
• malachicik purpurowogardły (Lampornis calolaemus)
• malachicik ciemny (Lampornis clemenciae)
• malachicik białobrzuchy (Lampornis hemileucus)
• malachicik zielony (Lampornis sybillae)
• malachicik zielonogardły (Lampornis viridipallens)
• tęczownik (Lamprolaima rhami)
• paziak zielonosterny (Lesbia nuna)
• płowiaczek (Leucippus fallax)
• szmaragdzik fioletowy (Leucolia violiceps)
• szmaragdzik zielonoczelny (Leucolia viridifrons)
• lodigezja (Loddigesia mirabilis)
• sylfik białoczuby (Lophornis adorabilis)
• sylfik krótkoczuby (Lophornis brachylophus)
• sylfik zielonokryzy (Lophornis chalybeus)
• sylfik rdzawoczuby (Lophornis delattrei)
• sylfik plamkouchy (Lophornis gouldii)
• sylfik czarnoczuby (Lophornis helenae)
• sylfik wspaniały (Lophornis magnificus)
• sylfik pawi (Lophornis pavoninus)
• sylfik lśniący (Lophornis stictolophus)
• sylfik zielonoczelny (Lophornis verreauxii)
• koliberek miodowy (Mellisuga minima)
• metalik łuskowany (Metallura aeneocauda)
• metalik fioletowogardły (Metallura baroni)
• metalik czerwonogardły (Metallura eupogon)
• metalik złotawy (Metallura iracunda)
• metalik purpurowogardły (Metallura odomae)
• metalik czarniawy (Metallura phoebe)
• metalik miedziany (Metallura theresiae)
• metalik krasnosterny (Metallura tyrianthina)
• metalik zielonawy (Metallura williami)
• diamencik zielony (Microchera chionura)
• diamencik kostarykański (Microchera cupreiceps)
• brzęczek cienkosterny (Microstilbon burmeisteri)
• lilipucik (Myrmia micrura)
• cęgosterek (Myrtis fanny)
• koliberek bahamski (Nesophlox evelynae)
• koliberek lilioczelny (Nesophlox lyrura)
• szablodziobek (Opisthoprora euryptera)
• góralik (Oreonympha nobilis)
• górzak klinosterny (Oreotrochilus adela)
• górzak fioletowogłowy (Oreotrochilus chimborazo)
• górzak modrogardły (Oreotrochilus cyanolaemus)
• górzak andyjski (Oreotrochilus estella)
• górzak białoboczny (Oreotrochilus leucopleurus)
• górzak czarnobrzuchy (Oreotrochilus melanogaster)
• górzak zielonogłowy (Oreotrochilus stolzmanni)
• igłodziobek (Orthorhyncus cristatus)
• hełmik purpurowobrody (Oxypogon cyanolaemus)
• hełmik wenezuelski (Oxypogon lindenii)
• hełmik modrobrody (Oxypogon stuebelii)
• klinosterek krzywodzioby (Pampa curvipennis)
• klinosterek okazały (Pampa excellens)
• klinosterek rdzawy (Pampa rufa)
• złotniczek (Panterpe insignis)
• gigancik (Patagona gigas)
• łuskowiaczek (Phaeochroa cuvierii)
• pląśnik ciemny (Phaeoptila sordida)
• pustelnik rzeczny (Phaethornis aethopygus)
• pustelnik jasnobrzuchy (Phaethornis anthophilus)
• pustelnik andyjski (Phaethornis atrimentalis)
• pustelnik rdzaworzytny (Phaethornis augusti)
• pustelnik prostodzioby (Phaethornis bourcieri)
• pustelnik łuskogardły (Phaethornis eurynome)
• pustelnik szarogardły (Phaethornis griseogularis)
• pustelnik zielony (Phaethornis guy)
• pustelnik białobrody (Phaethornis hispidus)
• pustelnik peruwiański (Phaethornis koepckeae)
• pustelnik długodzioby (Phaethornis longirostris)
• pustelnik rdzawy (Phaethornis longuemareus)
• pustelnik wielkodzioby (Phaethornis malaris)
• pustelnik meksykański (Phaethornis mexicanus)
• pustelnik płowosterny (Phaethornis nattereri)
• pustelnik cienkodzioby (Phaethornis philippii)
• pustelnik ubogi (Phaethornis pretrei)
• pustelnik rdzawobrzuchy (Phaethornis ruber)
• pustelnik ciemnogardły (Phaethornis rupurumii)
• pustelnik skromny (Phaethornis squalidus)
• pustelnik kolumbijski (Phaethornis striigularis)
• pustelnik białobrewy (Phaethornis stuarti)
• pustelnik ochrowy (Phaethornis subochraceus)
• pustelnik długosterny (Phaethornis superciliosus)
• pustelnik płowy (Phaethornis syrmatophorus)
• pustelnik białowąsy (Phaethornis yaruqui)
• koliberek kostarykański (Philodice bryantae)
• koliberek andyjski (Philodice mitchellii)
• srokaczek płowy (Phlogophilus harterti)
• srokaczek białopierśny (Phlogophilus hemileucurus)
• szafirek modrowstęgi (Polyerata amabilis)
• szafirek strojny (Polyerata decora)
• szafirek zdobny (Polyerata rosenbergi)
• górokomecik (Polyonymus caroli)
• kolibrzyk białobrewy (Polytmus guainumbi)
• kolibrzyk wenezuelski (Polytmus milleri)
• kolibrzyk zielonosterny (Polytmus theresiae)
• szafirolotek (Pterophanes cyanopterus)
• piłodziobek (Ramphodon naevius)
• kolcodziobek czarnogrzbiety (Ramphomicron dorsale)
• kolcodziobek fioletowy (Ramphomicron microrhynchum)
• pląśnik hiacyntowy (Riccordia bicolor)
• pląśnik bahamski (Riccordia bracei)
• pląśnik karaibski (Riccordia elegans)
• złocik portorykański (Riccordia maugaeus)
• pląśnik kubański (Riccordia ricordii)
• pląśnik czarnopierśny (Riccordia swainsonii)
• safo (Sappho sparganurus)
• szmaragdzik berylowy (Saucerottia beryllina)
• szmaragdzik rudobrzuchy (Saucerottia castaneiventris)
• szmaragdzik lazurowy (Saucerottia cyanocephala)
• szmaragdzik modrosterny (Saucerottia cyanura)
• szmaragdzik złotogrzbiety (Saucerottia edward)
• szmaragdzik stalowy (Saucerottia hoffmanni)
• szmaragdzik plantacjowy (Saucerottia saucerottei)
• szmaragdzik zielonobrzuchy (Saucerottia viridigaster)
• zalotnik białogardły (Schistes albogularis)
• zalotnik klinodzioby (Schistes geoffroyi)
• rudaczek panamski (Selasphorus ardens)
• rudaczek liliobrody (Selasphorus calliope)
• rudaczek lśniący (Selasphorus ellioti)
• rudaczek kryzowany (Selasphorus flammula)
• rudaczek szarouchy (Selasphorus heloisa)
• rudaczek kalifornijski (Selasphorus sasin)
• fernandezik wyspowy (Sephanoides fernandensis)
• fernandezik chilijski (Sephanoides sephaniodes)
• strojniś czubaty (Stephanoxis lalandi)
• strojniś fioletowy (Stephanoxis loddigesii)
• fiołkowik (Sternoclyta cyanopectus)
• oliwiarczyk (Talaphorus chlorocercus)
• komecik szarobrzuchy (Taphrolesbia griseiventris)
• kwiatowczyk (Taphrospilus hypostictus)
• widłogonek modrobrzuchy (Thalurania colombica)
• widłogonek zielonogardły (Thalurania furcata)
• widłogonek fioletowoczelny (Thalurania glaucopis)
• widłogonek długosterny (Thalurania watertonii)
• agawowczyk płowy (Thaumasius baeri)
• agawowczyk plamisty (Thaumasius taczanowskii)
• pustelnik jasnosterny (Threnetes leucurus)
• pustelnik czarny (Threnetes niger)
• pustelnik pręgosterny (Threnetes ruckeri)
• koliberek jaskółczy (Tilmatura dupontii)
• topazik szkarłatny (Topaza pella)
• topazik ognisty (Topaza pyra)
• koliber czarnogłowy (Trochilus polytmus)
• koliber czarnodzioby (Trochilus scitulus)
• szmaragdzik andyjski (Uranomitra franciae)
• andokoliberek rudolicy (Urochroa bougueri)
• andokoliberek modrolicy (Urochroa leucura)
• białosterek zielony (Urosticte benjamini)
• białosterek rdzaworzytny (Urosticte ruficrissa)

Występowanie i środowisko

Gdzie żyją kolibry? Występują wyłącznie w Ameryce Południowej i Północnej. Najwięcej gatunków życie w subtropikalnej strefie Andów. Są obecne wszędzie, gdzie rosną kwiaty wytwarzające nektar. Pionowy zasięg występowania: od poziomu morza po granicę śniegu w Andach, czyli 4500 m n.p.m.

Tryb życia i zachowanie

Kolibry charakteryzuje specyficzny lot. Zwykle ptak wykonuje 50 uderzeń skrzydłami na sekundę. Koliberek rubinobrody osiąga 200 uderzeń skrzydłami na sekundę. Gigancik uderza skrzydłami 10-15 razy na sekundę. Ludzkie oko odbiera ten ruch jako mgiełkę. Tak szybkie uderzenia powodują wydawanie brzęku podczas lotu. Potrafią zawisać w miejscu, są też bardzo szybkie. Mogą lecieć z prędkością 120 km/h. Potrafią też lecieć z miejsca prostopadle do góry. Mogą latać bokiem i do tyłu. Muszą brać kąpiele wodne, aby utrzymać skrzydła w czystości oraz dla ochłody w gorące dni. Samce są terytorialne.

Morfologia i anatomia

Metabolizm kolibrów jest bardzo intensywny. Potrafią zjeść pokarm o ciężarze dwa razy większym niż one same. Niektóre gatunki na noc wpadają w odrętwienie, podczas którego zwalnia przemiana materii. Częstotliwość oddechów na minutę w spoczynku wynosi 300, w locie wzrasta do 500. Umożliwia to specjalna budowa układu oddechowego. Płuca są zwarte i symetryczne, dodatkowo 9 cienkościennych worków powietrznych tłoczy powietrze do płuc.

Rozmnażanie

W pary łączy się podczas lęgów. Gniazdo buduje samica. Jest ono zwykle misterną konstrukcją z mchu, porostów, puchu, pajęczych nici. Samica składa 2 białe jaja. Wysiadywanie trwa 14-19 dni. Pisklęta wykluwają się ślepe i nagie. Gniazdo opuszczają po 22-24 dniach.

Pożywienie

Co jedzą kolibry? Żywią się drobnymi bezkręgowcami i nektarem kwiatowym (90% diety), zawisając nieruchomo nad kwiatem. Jeden koliber może odwiedzić od 1000 do 2000 kwiatów dziennie. Spełniają ważną rolę w ich zapylaniu.

Ochrona i zagrożenia

8 gatunków uznano za krytycznie zagrożone, 15 jest zagrożonych, 6 - narażonych.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Ciekawostki

Kolibry to najmniejsze ptaki na świecie. Są też jednocześnie najmniejszymi zwierzętami stałocieplnymi na świecie. Ich zdolność lotu pionowego lub do tyłu, zawisania w powietrzu oraz prędkość lotu są zdumiewające.

© medianauka.pl, 2014-01-07, RODZ-192
Data aktualizacji artykułu: 2021-11-27