Kula

Definicja

Kula o środku P i promieniu r jest to zbiór wszystkich punktów przestrzeni, których odległości od pewnego punktu P przestrzeni są nie większe od r, gdzie r jest długością danego niezerowego odcinka . Oznaczenie sfery jest następujące: K(P,r).

Sfera S(P,r) jest powierzchnią (brzegiem) kuli K(P,r). Promień tej sfery jest promieniem kuli. Średnicą kuli nazywamy odcinek, którego końce należą do sfery kuli i który przechodzi przez środek kuli.

Kula powstaje przy obrocie koła wokół jego średnicy o kąt pełny.

Jeżeli płaszczyzna przechodzi przez środek kuli (patrz rysunek), to przecina ją i w przekroju (pole zakreskowane) otrzymujemy koło o promieniu równym promieniowi kuli. Jest to koło wielkie tej kuli. Każdy inny przekrój kuli (gdy płaszczyzna nie przechodzi przez środek kuli) daje koło o mniejszym promieniu lub punkt, gdy płaszczyzna przechodzi przez punkt sfery. O takiej płaszczyźnie mówimy, że jest styczna do kuli (sfery), a przekrój nazywamy punktem styczności.

Sfera

sfera

Definicja

Sfera (powierzchnia kulista) o środku P i promieniu r jest to zbiór wszystkich punktów przestrzeni, których odległości od pewnego punktu P przestrzeni są równe r, gdzie r jest długością danego niezerowego odcinka $\overline{r}$ . Oznaczenie sfery jest następujące: S(P,r).

Dowolny punkt, który należy do sfery nazywamy zwyczajnie punktem sfery. Środek sfery i promień nie należą do sfery. Odcinek łączący środek sfery z dowolnym punktem sfery jest promieniem tej sfery.

Sfera powstaje przy obrocie okręgu wokół jego średnicy o kąt pełny.

Pole sfery

Twierdzenie

Pole sfery o promieniu R dane jest wzorem:

$S=4\pi R^2$

Objętość kuli

Jak obliczyć objętość kuli?

Twierdzenie

Objętość kuli o promieniu R dana jest wzorem:

$V=\frac{4}{3}\pi R^3$

widać, że istnieje związek między objętością kuli a polem sfery o tym samym promieniu. Wzór na objętość kuli możemy zapisać w następujący sposób:

$V=S\cdot \frac{1}{3}R$

Zadanie

Dana jest kula o promieniu 3. Oblicz jej objętość i pole powierzchni.

$V=\frac{4}{3}\pi R^3=\frac{4}{3}\pi\cdot 3^3=4\pi \cdot 3^2=36\pi\\ S=4\pi R^2=4\pi \cdot 3^2=36\pi$

Zauważ, że otrzymaliśmy ten sam wynik liczbowy. Czy zatem jest to prawidłowy wynik? Oczywiście że tak. Obie liczby są równe. Inne są jednak jednostki, w jakich wyrażona jest objętość i pole powierzchni.

Pytania

Czy kula ziemska jest rzeczywiście kulą?

Nie, kula ziemska to elipsoida. Używając potocznego języka, to nieco spłaszczona kula od strony obu biegunów. Kula ziemska to również wiele nieregularnych kształtów na jej powierzchni w postaci na przykład gór.

Zadania z rozwiązaniami

Zadania związane z tematem:
Kula i sfera

Zadanie - pole powierzchni i objętość kuli
Obliczyć pole powierzchni i objętość kuli o średnicy 18 cm.

Pokaż rozwiązanie zadania

Zadanie - objętość kuli
Z trzech pełnych kul, każdej o promieniu 10 cm, przelano wodę do jednej kuli o promieniu 30 cm. W jakiej części większa kula zapełni się wodą?

Pokaż rozwiązanie zadania

Zadanie maturalne nr 22, matura 2018

Na rysunku przedstawiono bryłę zbudowaną z walca i półkuli. Wysokość walca jest równa r
i jest taka sama jak promień półkuli oraz taka sama jak promień podstawy walca.

rysunek

Objętość tej bryły jest równa

5/3πr³
4/3πr³
2/3πr³
1/3πr³

Pokaż rozwiązanie zadania

Inne zagadnienia z tej lekcji

Walec

Definicja walca, pole powierzchni i objętość walca

Stożek

Stożek jest to bryła, która powstaje przy obrocie trójkątna prostokątnego dookoła jednej z jego przyprostokątnych. Stożek może być prosty lub pochyły.

Test wiedzy

Sprawdź swoje umiejętności z materiału zawartego w tej lekcji.

Powiązane quizy

Bryły

Szkoła podstawowa
Klasa 5
Liczba pytań: 18

Jaka to bryła?