Spis treści:
Lelkowate
Lelkowate (Caprimulgidae) to rodzina ptaków z rzędu lelkowych. Rodzina ta liczy dziś 95 gatunków. W Polsce żyje 1 gatunek z tej rodziny ptaków - lelek.
Są to ptaki o miękkim upierzeniu, w ubarwieniu podobne do sów lub ciem. Lelki tak dobrze stapiają się z otoczeniem, że wyjątkowo trudno je zauważyć. Na skrzydłach często białe plamy. Samce mają mniejszą ilość bieli na skrzydłach i ogonie. Mają głęboko wcięty dziób, który otaczają szczecinki ułatwiające chwytanie w locie owadów. Bardzo słabe nogi, nie potrafiące palcami objąć gałęzi. Część gatunków ma wydłużone niektóre lotki lub sterówki, które stanowią piękną ozdobę, często dużo dłuższą od samego ptaka.
Występowanie i środowisko
Zamieszkują wszystkie kontynenty poza Antarktydą. Zajmują jednak wyłącznie strefę tropikalną i umiarkowaną. Nie ma ich na dalekiej północy i na Antarktyce. Zamieszkują rzadkie lasy, brzegi zadrzewień, polany, otwarte przestrzenie, czasem nawet na pustyniach.
Tryb życia i zachowanie
Lelki w dzień odpoczywają, stają się aktywne o zmierzchu aż do ciemnej nocy i przed świtem. Polują wówczas na duże owady, które lokalizują najprawdopodobniej wyłącznie za pomocą wzroku!
Morfologia i anatomia
Lelki mają dość duże oczy. Są one zaopatrzone w warstwę tapetum lucidum, która jest złożona z mikroskopijnej wielkości kropli tłuszczu, usprawniających widzenie w nocy.
Rozmnażanie
Sezon lęgowy skorelowany jest z maksimum liczebności owadów. Gnieżdżą się na ziemi. Nie budują gniazd. Samica składa zwykle 2 jaja, które wysiaduje wraz z samcem na zmianę przez 16-22 dni. Młode potrafią latać już po 16-30 dniach.
Pożywienie
Są owadożerne. Odżywiają się dużymi owadami nocnymi o rozmiarach powyżej 5 mm. Podczas pełni księżyca lelki żerują dłużej. Głęboka noc uniemożliwia ptakom polowanie.
Ochrona i zagrożenia
Krytycznie zagrożony jest lelkowiec malajski, którego nie widziano od 1860 roku. Zagrożony jest lelkowiec czarnogardły i dwa inne gatunki. Narażone są kolejne 3 gatunki.
Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)
Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.
Ciekawostki
Niektóre gatunki odpędzają od gniazda drapieżników udając rannego ptaka.
Gatunki
To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny. Kliknij nazwę gatunkową, aby się dowiedzieć czegoś więcej na temat danego gatunku.
- Lelek (zwyczajny) (Caprimulgus europaeus) PL
- Dziwolotek flagopióry (Caprimulgus longipennis)
- Lelek krótkoskrzydły (Caprimulgus asiaticus)
- Lelek krótkosterny (Caprimulgus affinis)
- Lelkowiec białoszyi (Nyctidromus albicollis)
- Lelkowiec zimowy (Phalaenoptilus nuttallii)
Inne gatunki
- lelkowiec arizoński (Antrostomus arizonae)
- lelkowiec białosterny (Antrostomus badius)
- lelkowiec karoliński (Antrostomus carolinensis)
- lelkowiec kubański (Antrostomus cubanensis)
- lelkowiec czarnogardły (Antrostomus noctitherus)
- lelkowiec brązowoszyi (Antrostomus ridgwayi)
- lelkowiec rdzawy (Antrostomus rufus)
- lelkowiec obrożny (Antrostomus salvini)
- lelkowiec kostarykański (Antrostomus saturatus)
- lelkowiec jedwabisty (Antrostomus sericocaudatus)
- lelkowiec krzykliwy (Antrostomus vociferus)
- lelek egipski (Caprimulgus aegyptius)
- lelek andamański (Caprimulgus andamanicus)
- lelek ozdobny (Caprimulgus atripennis)
- lelek dżunglowy (Caprimulgus batesi)
- lelek celebeski (Caprimulgus celebensis)
- lelek wysmukły (Caprimulgus clarus)
- lelek ostrosterny (Caprimulgus climacurus)
- lelek sumatrzański (Caprimulgus concretus)
- lelek samotny (Caprimulgus donaldsoni)
- lelek złocisty (Caprimulgus eximius)
- lelek klinosterny (Caprimulgus fossii)
- lelek białowąsy (Caprimulgus fraenatus)
- lelek indyjski (Caprimulgus indicus)
- lelek jasny (Caprimulgus inornatus)
- lelek mandżurski (Caprimulgus jotaka)
- lelek paskogłowy (Caprimulgus macrurus)
- lelek malgaski (Caprimulgus madagascariensis)
- lelek piaskowy (Caprimulgus mahrattensis)
- lelek filipiński (Caprimulgus manillensis)
- lelek sundajski (Caprimulgus meesi)
- lelek bagienny (Caprimulgus natalensis)
- lelek pustynny (Caprimulgus nubicus)
- lelek śniady (Caprimulgus pectoralis)
- lelek koralowy (Caprimulgus phalaena)
- lelek górski (Caprimulgus poliocephalus)
- lelek kongijski (Caprimulgus prigoginei)
- lelek jawajski (Caprimulgus pulchellus)
- lelek rdzawoszyi (Caprimulgus ruficollis)
- lelek akacjowy (Caprimulgus rufigena)
- lelek etiopski (Caprimulgus solala)
- lelek cętkowany (Caprimulgus stellatus)
- lelek skalny (Caprimulgus tristigma)
- dziwolotek wstęgopióry (Caprimulgus vexillarius)
- lelczyk ostroskrzydły (Chordeiles acutipennis)
- lelczyk antylski (Chordeiles gundlachii)
- lelczyk mały (Chordeiles minor)
- lelczyk duży (Chordeiles nacunda)
- lelczyk malutki (Chordeiles pusillus)
- lelczyk blady (Chordeiles rupestris)
- rogatnik ciemnoskrzydły (Eurostopodus archboldi)
- rogatnik kropkowany (Eurostopodus argus)
- rogatnik diaboliczny (Eurostopodus diabolicus)
- rogatnik popielaty (Eurostopodus exul)
- rogatnik białogardły (Eurostopodus mystacalis)
- rogatnik papuaski (Eurostopodus papuensis)
- lelkowiec rdzawokarkowy (Gactornis enarratus)
- lelkowiec sierposkrzydły (Hydropsalis anomala)
- lelkowiec białoskrzydły (Hydropsalis candicans)
- lelkowiec białopręgi (Hydropsalis cayennensis)
- hydropsalis climacocerca (Hydropsalis climacocerca)
- lelkowiec ubogi (Hydropsalis decussata)
- lelkowiec trenowy (Hydropsalis forcipata)
- lelkowiec płowy (Hydropsalis heterura)
- lelkowiec długodzioby (Hydropsalis longirostris)
- lelkowiec lirosterny (Hydropsalis lyra)
- lelkowiec białobrewy (Hydropsalis maculicaudus)
- lelkowiec gujański (Hydropsalis maculosa)
- lelkowiec szarawy (Hydropsalis parvula)
- lelkowiec wstęgosterny (Hydropsalis segmentata)
- lelkowiec długosterny (Hydropsalis torquata)
- lelkowiec wenezuelski (Hydropsalis whitelyi)
- lelkowiec andyjski (Lurocalis rufiventris)
- lelkowiec krótkosterny (Lurocalis semitorquatus)
- rogatnik duży (Lyncornis macrotis)
- rogatnik uszaty (Lyncornis temminckii)
- lelkowiec ekwadorski (Nyctidromus anthonyi)
- lelkowiec meksykański (Nyctiphrynus mcleodii)
- lelkowiec oczkowany (Nyctiphrynus ocellatus)
- lelkowiec kolumbijski (Nyctiphrynus rosenbergi)
- lelkowiec jukatański (Nyctiphrynus yucatanicus)
- lelkowiec brazylijski (Nyctipolus hirundinaceus)
- lelkowiec żałobny (Nyctipolus nigrescens)
- lelkowiec brunatny (Nyctiprogne latifascia)
- lelkowiec amazoński (Nyctiprogne leucopyga)
- lelkowiec kasztanowaty (Nyctiprogne vielliardi)
- lelkowiec jamajski (Siphonorhis americana)
- lelkowiec mniejszy (Siphonorhis brewsteri)
- lelek dwuplamy (Veles binotatus)
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ● | ▸ | Do Polski przylatują lelki kozodoje. | ||||||||||
| ◂ | ● | ● | Trwa okres lęgowy lelków. Wyprowadzają 1-2 lęgi w roku. | |||||||||
| ● | ▸ | Lelki kozodoje odlatują do Afryki |
Oznaczenia
Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.
Występowanie w Polsce
Liczebność
Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).
Status
Powiązane quizy
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek — Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/
© medianauka.pl, 2014-01-07, RODZ-196
Data aktualizacji artykułu: 2021-10-09