Orzechówka

Orzechówka (Nucifraga caryocatactes) to ptak krukowaty o dużej głowie, bardzo silnym dziobie, krótkim ogonie. Upierzenie jest brązowe w jasne plamki na prawie całym ciele. Czarne są tylko skrzydła, ogon i czapeczka na głowie. Pióra pod ogonem są białe. Białe są też zakończenia sterówek. Brak dymorfizmu płciowego.

© katpaws - Fotolia.com

Nazwa gatunku

Orzechówka

Nazwa łacińska

Nucifraga caryocatactes

Nazwy obce

angielska: Spotted Nutcracker, Nutcracker
niemiecka: Tannenhäher
czeska: Ořešník kropenatý
francuska: Cassenoix moucheté
hiszpańska: Cascanueces común

Pierwsze opisanie gatunku

(Linnaeus, 1758)

Obszar występowania

Europa - tak; Polska - tak;
Azja - tak;
Afryka - nie;
Ameryka Północna - nie;
Ameryka Południowa - nie;
Australia - nie;
Antarktyda - nie;

Legenda

Obszary całorocznego występowania
Obszary gniazdowania
Obszary zimowania

Wielkość

Długość: od 28 cm do 33 cm
Długość ogona: 12 cm
Rozpiętość skrzydeł: od 52 cm do 58 cm.
Ciężar: od 125 g do 200 g

Podgatunki

N. c. caryocatactes - orzechówka krótkodzioba (podgatunek rodzimy)
N. c. macrorhynchos - orzechówka długodzioba (rzadki u nas podgatunek)

Systematyka

Domena: Eukarionty (Eukaryota)
Królestwo: Zwierzęta (Animalia)
Typ: Strunowce (Chordata)
Gromada: Ptaki (Aves)
Rząd: Wróblowate, wróblowe (Passeriformes)
Rodzina: Krukowate (Corvidae)

Głos

Orzechówka odzywa się twardym, skrzeczącym głosem. Potrafi też cicho śpiewać świergotem.

Występowanie i środowisko

Ptak ten występuje w Europie i Azji. W Polsce jest obecny na północnym-wschodzie i na obszarach górskich, a także wyspowo w centralnej Polsce. Gdy występują naloty osobników syberyjskich orzechówki długodziobej, ptak ten pojawia się na terenie całego kraju. Zamieszkuje lasy świerkowe, sosnowe, jodłowe i mieszane.

Tryb życia i zachowanie

Prowadzi osiadły tryb życia. Gdy ma miejsce nieurodzaj nasion drzew iglastych, ptaki migrują za pokarmem za zachód. Poza okresem lęgowym orzechówki łączą się w stada. Najczęściej można orzechówkę zaobserwować jesienią tam, gdzie występują skupiska leszczyny.

Pożywienie

Ptak ten zjada głównie nasiona drzew iglastych, a także orzechy laskowe. Te ostatnie, jak również nasiona limby, magazynuje w ziemi i dziuplach. W okresie wiosny i lata zjada także bezkręgowce. Zimą ptaki te korzystają ze swoich zapasów.

Rozmnażanie

Orzechówka wyprowadza jeden lęg w roku. Gniazduje wysoko na drzewach iglastych. Samica pod koniec marca lub w pierwszej połowie kwietnia składa (2) 3-4 (5) jaj. Jaja wysiaduje samiec i samica (co jest wyjątkowe w świecie krukowatych). Samiec pomaga też samicy w ogrzewaniu piskląt i ich karmieniu. Inkubacja trwa 18-19 dni. Zdolność do lotu młode uzyskują po 24-25 dniach. Po 2-4 miesiącach młode orzechówki stają się samodzielne.

Ochrona i zagrożenia

Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. W Polsce gatunek ten podlega ścisłej ochronie.

Ciekawostki

Ptak ten przyczynia się do rozprzestrzeniania limby w ekosystemie górskim. Nasiona tego drzewa orzechówka gromadzi w różnych kryjówkach. Jeden ptak może zebrać nawet 100 000 nasion limby na zimę. Część z nich nie odnajduje i dzięki temu nasiona mogą kiełkować.

Zdjęcia - galeria

© medianauka.pl, 2015-06-20, GAT-855