Spis treści:
Krukowate
Krukowate (Corvidae) to rodzina ptaków z rzędu wróblowych. Należą do podrzędu śpiewających. Rodzina ta liczy dziś 129 gatunków, z czego w Polsce można spotkać 9 gatunków, w tym 7 lęgowych.
To duże lub bardzo duże ptaki o silnej budowie ciała, mocnych nogach i dziobach, nozdrzami okrytymi szczeciniastymi piórami. W upierzeniu zwykle przeważa czarna kolorystyka, często z białymi lub szarymi obszarami. Sójki są zwykle ubarwione na niebiesko, kasztanowo, zielono lub płowo z jasnym spodem. Obie płci są ubarwione tak samo.
Występowanie i środowisko
Są ptakami kosmopolitycznymi. Są obecne na całym świecie poza Arktyką, Antarktydą, Nową Zelandią i niektórymi wyspami oceanicznymi. Zajmują bardzo różnorodne środowiska, od lasów poprzez obszary rolnicze po pustynie i tundrę. Nierzadko ptaki z tej rodziny zaaklimatyzowały się do życia w miastach.
Tryb życia i zachowanie
To bardzo inteligentne ptaki. Niektórzy uważają, że są to najinteligentniejsze zwierzęta w świecie ptaków. Niektóre gatunki potrafią używać narzędzi do wydobywania pokarmu, niektóre czarnowrony rozłupują orzechy zrzucając je pod koła samochodów na skrzyżowaniach, a zbierają je wówczas gdy jest czerwone światło. Niektóre gatunki mają zdolność naśladowania innych dźwięków, w tym ludzkiej mowy. Większość gatunków przejawia silny terytorializm.
Rozmnażanie
Wyprowadzają jeden lęg w roku. Gniazdo ma kształt czarki i umiejscawiane jest na drzewie. Zbudowane jest z patyków i wyściełane drobniejszym materiałem. Niektóre konstrukcje mają daszek. Czasem gniazdo budowane jest w dziupli. Samica składa 2-8 jaj. Wysiadywanie trwa 16-22 dni. Młode są gniazdownikami. W gnieździe przebywają 18-45 dni.
Niektóre gatunki przejawiają kooperację lęgową, tzn. młodymi opiekują się rodzice i inne osobniki, najczęściej starsze rodzeństwo.
Pożywienie
Są wszystkożerne. Zjadają najczęściej owoce, nasiona, owady, bezkręgowce, małe kręgowce, jaja, pisklęta ptaków, padlina. Większość gatunków magazynuje pożywienie. Już młode osobniki uczą się chować pokarm. Takie zachowanie przejawia się nawet u osobników trzymanych w niewoli.
Ochrona i zagrożenia
Krytycznie zagrożonymi gatunkami są wrona jednobarwna i mariańska, 2 inne gatunki uznano za zagrożone, 8 za narażone. Wrona ogorzała jest gatunkiem wymarłym na wolności. Niektóre gatunki są poważnymi szkodnikami upraw.
Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)
Struktura zagrożenia wymarciem PL
(wszystkie wymienione polskie gatunki rodziny)
Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.
Ciekawostki
Kruki i wrony w kulturze europejskiej zawsze były postrzegane jako zły omen. Te ptaki jako pierwsze pojawiały się w Europie na pobojowiskach. Zaś w Ameryce uważano kruki za stworzycieli bohaterów.
Kruk jest największym ptakiem wróblowym na świecie.
Powszechnie sądzi się, że wrona i kruk (a także inne krukowate) to ptaki długowieczne. Tymczasem od 1/3 do połowy ptaków nie przeżywa 1 roku życia, osobniki 10-letnie na wolności to już rzadkość, a w niewoli najstarszy ze znanych kruków miał 29 lat i padł ze starości.
Gatunki
To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:
- czarnowron (Corvus corone corone) PL
- gawron (Corvus frugilegus) PL
- kawka (zwyczajna) (Corvus monedula) PL
- kruk (zwyczajny) (Corvus corax) PL
- orzechówka (zwyczajna) (Nucifraga caryocatactes) PL
- sójka (zwyczajna) (Garrulus glandarius) PL
- sójka syberyjska (Perisoreus infaustus) PL
- sroka (zwyczajna) (Pica pica) PL
- wieszczek (Pyrrhocorax graculus) PL
- wrona siwa (Corvus corone) PL
- brązowronka (Cyanocorax morio)
- cierniogon (Temnurus temnurus)
- kitta czerwonodzioba (Urocissa erythroryncha)
- kitta ozdobna (Urocissa ornata)
- kitta szmaragdowa (Cissa chinensis)
- kruczek (Ptilostomus afer)
- kruk australijski (Corvus coronoides)
- kruk grubodzioby (Corvus crassirostris)
- kruk mały (Corvus mellori)
- kruk srokaty (Corvus albus)
- kruk tasmański (Corvus tasmanicus)
- kruk wielkodzioby (Corvus albicollis)
- modrosójka błękitna (Cyanocitta cristata)
- modrosójka czarnogłowa (Cyanocitta stelleri)
- modrowronka kalifornijska (Aphelocoma californica)
- modrowronka pluszogłowa (Cyanocorax chrysops)
- modrowronka purpurowa (Cyanocorax cyanomelas)
- modrowronka turkusowa (Cyanolyca turcosa)
- modrowronka zaroślowa (Aphelocoma coerulescens)
- modrowronka zielona (Cyanocorax yncas)
- orzechówka popielata (Nucifraga columbiana)
- płaskogonka czarna (Crypsirina temia)
- sójka błękitna (Cyanopica cyanus)
- sójka czarnogłowa (Garrulus lanceolatus)
- sójka wspaniała (Garrulus lidthi)
- sroka żółtodzioba (Pica nutalli)
- srokal białogardły (Cyanocorax formosus)
- srokal czarnogardły (Cyanocorax colliei)
- srokówka białobrzucha (Dendrocitta leucogastra)
- srokówka jasnoskrzydła (Dendrocitta vagabunda)
- srokówka maskowa (Dendrocitta formosae)
- wrona alaskańska (Corvus caurinus)
- wrona amerykańska (Corvus brachyrhynchos)
- wrona orientalna (Corvus splendens)
- wrona papuaska (Corvus orru)
- wrona przylądkowa (Corvus capensis)
- wrończyk (Pyrrhocorax pyrrhocorax)
Inne gatunki
- modrowronka wyspowa (Aphelocoma insularis)
- modrowronka meksykańska (Aphelocoma ultramarina)
- modrowronka jednobarwna (Aphelocoma unicolor)
- modrowronka dębowa (Aphelocoma wollweberi)
- modrowronka leśna (Aphelocoma woodhouseii)
- kitta zielona (Cissa hypoleuca)
- kitta białooka (Cissa jefferyi)
- kitta krótkosterna (Cissa thalassina)
- wrona mała (Corvus bennetti)
- wrona sundajska (Corvus compilator)
- kruk meksykański (Corvus cryptoleucus)
- kawka srokata (Corvus dauuricus)
- kruk somalijski (Corvus edithae)
- wrona cienkodzioba (Corvus enca)
- wrona floreska (Corvus florensis)
- wrona brązowogłowa (Corvus fuscicapillus)
- wrona ogorzała (Corvus hawaiiensis)
- wrona meksykańska (Corvus imparatus)
- wrona krzywodzioba (Corvus insularis)
- wrona jamajska (Corvus jamaicensis)
- wrona mariańska (Corvus kubaryi)
- wrona antylska (Corvus leucognaphalus)
- wrona wielkodzioba (Corvus macrorhynchos)
- wrona melanezyjska (Corvus meeki)
- wrona palmowa (Corvus minutus)
- wrona brodata (Corvus moneduloides)
- wrona kubańska (Corvus nasicus)
- wrona rybożerna (Corvus ossifragus)
- wrona haitańska (Corvus palmarum)
- wrona obrożna (Corvus pectoralis)
- wrona filipińska (Corvus philippinus)
- kruk kusy (Corvus rhipidurus)
- kruk pustynny (Corvus ruficollis)
- wrona lśniąca (Corvus sinaloae)
- wrona szara (Corvus tristis)
- wrona białoszyja (Corvus typicus)
- wrona jednobarwna (Corvus unicolor)
- wrona długodzioba (Corvus validus)
- wrona fioletowa (Corvus violaceus)
- wrona jasnodzioba (Corvus woodfordi)
- płaskogonka kapturowa (Crypsirina cucullata)
- modrowronka liliowoskrzydła (Cyanocorax affinis)
- modrowronka duża (Cyanocorax beecheii)
- modrowronka lazurowa (Cyanocorax caeruleus)
- modrowronka białogłowa (Cyanocorax cayanus)
- modrowronka czołoczuba (Cyanocorax cristatellus)
- modrowronka białokarkowa (Cyanocorax cyanopogon)
- modrowronka hełmiasta (Cyanocorax dickeyi)
- modrowronka amazońska (Cyanocorax heilprini)
- modrowronka kędzierzawa (Cyanocorax melanocyaneus)
- modrowronka białosterna (Cyanocorax mystacalis)
- modrowronka stokowa (Cyanocorax sanblasianus)
- modrowronka hiacyntowa (Cyanocorax violaceus)
- modrowronka jukatańska (Cyanocorax yucatanicus)
- modrowronka diademowa (Cyanolyca argentigula)
- modrowronka obrożna (Cyanolyca armillata)
- modrowronka czarnolica (Cyanolyca cucullata)
- modrowronka białogardła (Cyanolyca mirabilis)
- modrowronka mała (Cyanolyca nanus)
- modrowronka wspaniała (Cyanolyca pulchra)
- modrowronka czarnogardła (Cyanolyca pumilo)
- modrowronka maskowa (Cyanolyca viridicyanus)
- srokówka czarnoczelna (Dendrocitta bayleii)
- srokówka szara (Dendrocitta cinerascens)
- srokówka czarnolica (Dendrocitta frontalis)
- srokówka brązowa (Dendrocitta occipitalis)
- modrowroniec (Gymnorhinus cyanocephalus)
- sójka kanadyjska (Perisoreus canadensis)
- sójka okopcona (Perisoreus internigrans)
- sroka arabska (Pica asirensis)
- sroka tybetańska (Pica bottanensis)
- sroka czarnodzioba (Pica hudsonia)
- sroka gołooka (Pica mauritanica)
- sroka chińska (Pica serica)
- kruczak (Platylophus galericulatus)
- srokowiec (Platysmurus leucopterus)
- sójeczka białosterna (Podoces biddulphi)
- sójeczka mongolska (Podoces hendersoni)
- sójeczka pustynna (Podoces panderi)
- sójeczka perska (Podoces pleskei)
- kitta modra (Urocissa caerulea)
- kitta żółtodzioba (Urocissa flavirostris)
- kitta białoskrzydła (Urocissa whiteheadi)
- abisyniak (Zavattariornis stresemanni)
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Okres występowania w Polsce gawrona. W okresie jesienno-zimowym jest liczniejszy, gdyż zimują u nas osobniki ze wschodu i północy kontynentu. |
| ● | Samica gawrona składa jaja. | |||||||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Okres występowania w Polsce kawki. |
| ◂ | ▸ | Samica kawki składa jaja w liczbie 2-6(8). | ||||||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Okres występowania w Polsce kruka zwyczajnego. |
| ● | Samica kruka składa jaja. | |||||||||||
| ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Okres występowania w Polsce orzechówki zwyczajnej. |
| ◂ | ▸ | Okres składania jaj przez samicę orzechówki zwyczajnej. | ||||||||||
| ◂ | ● | Trwa okres lęgowy sójki. | ||||||||||
| ● | ● | Okres lęgowy sójki syberyjskiej. | ||||||||||
| ◂ | ● | ● | Trwa okres lęgowy sroki | |||||||||
| ● | ▸ | Do kraju przylatują wrony siwe z zimowisk. | ||||||||||
| ◂ | ● | Trwa okres lęgowy wrony siwej. | ||||||||||
| ● | ● | Wrony siwe odlatują na zimowiska |
Oznaczenia
Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.
Występowanie w Polsce
Liczebność
Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).
Status
Powiązane quizy
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek — Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/
© medianauka.pl, 2014-01-07, RODZ-13
Data aktualizacji artykułu: 2021-09-23