Szpak (zwyczajny)

Zobacz dodatkowe zdjęcia i filmy (9).

Szpak (Sturnus vulgaris) to pospolity w Polsce ptak o czarnym metalizującym zielenią i fioletem ubarwieniem pierza. Pióra są nakrapiane białymi plamkami, których u samic jest więcej. Dziób ma żółty kolor, przy nasadzie przechodzący w kolor niebieski. Nie stroni od siedlisk ludzkich. Ze względu na niszczenie szkodników i łatwość rozmnażania, szpak ma duże znaczenie w biologicznej ochronie lasów, pól, sadów i ogrodów. W sadach czereśniowych szpaki czynią szkody, jednak są to ptaki z innej okolicy. Osobniki obu płci są tej samej wielkości.

Występowanie i środowisko PL

Europa, Azja oraz Ameryka Północna i Australia, gdzie został zaaklimatyzowany. Jest licznym gatunkiem lęgowym i przelotnym w naszym kraju. Obecny w lasach ze starodrzewiem, parkach, ogrodach, często w sąsiedztwie zabudowań ludzkich. Pierwotnym jego środowiskiem były liściaste lasy lub lasy mieszane.

Tryb życia i zachowanie

Ptak bardzo ruchliwy. Gromadzi się w ogromne, liczące do kilku tysięcy osobników stada. Ptak wędrowny. Przylatuje do Polski w marcu, a nawet w lutym, odlatuje od sierpnia do początku listopada. Zimuje w okolicach Morza Śródziemnego, także na zachodzie Polski.

Nie wyróżnia się charakterystycznym lotem. Jest szybki i prostoliniowy. Lot aktywny przerywany jest fazą szybowania. Bardzo dobrze i wytrwale lata.

Dorosłe szpaki wydają odgłosy "szpet-szpet", "sztar-sztar" i wiele innych różnorodnych głosów, młode: "tszyrr". Charakterystyczny jest śpiew samca, podczas którego stroszy upierzenie, macha lekko uniesionymi skrzydłami.

Morfologia i anatomia

Jajo szpaka ilustruje poniższy rysunek. Średnie wymiary: 29,6 mm × 21,1 mm.

jajo szpaka

Pożywienie

Szpaki żywią się małymi bezkręgowcami i owocami (czereśnie, wiśnie, truskawki). Owady zjada wiosną i latem.

Rozmnażanie

To gatunek monogamiczny. Około 3 m nad ziemią samica wybiera miejsce na gniazdo. Może to być dziupla, budynki (dziury, nisze), domki lęgowe. Samica składa od 4 do 6 jaj dwa razy w roku od kwietnia do czerwca, najczęściej w koloniach. Jaja wysiaduje samica i samiec przez dwa tygodnie, a następnie wspólnie karmią pisklęta. Pisklęta są gniazdownikami. Zdarza się, że samiec, do pierwszego wylęgu, współpracuje z kilkoma samicami. Młode tworzą koczujące stada.

Ochrona i zagrożenia LC

Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. W Polsce szpak jest gatunkiem chronionym.

Ciekawostki

Szpak świetnie naśladuje głosy wielu ptaków, plusku wody, a w niewoli potrafi gwizdać dłuższe melodie i wymawiać pojedyncze słowa. Niegdyś z tego powodu szpaki były trzymane w domach w klatkach.

Osiedlenie szpaka w Ameryce Północnej nastąpiło w latach 1872-73 w Nowym Jorku i 1890 roku w Oregonie. Próba ta zakończyła się niepowodzeniem. W tym samym roku wypuszczono w Nowym Jorku około 80 szpaków. Dziś szpaki w Ameryce Północnej zajmują ogromny obszar, co widać na załączonej mapie występowania (kolor żółty).

Szpaki tworzą największe stada w Europie ze wszystkim ptaków tego regionu świata. Stado może liczyć nawet 100 000 osobników.

Kalendarz przyrody

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
	◂	●										Przylatują do nas szpaki z południa Europy oraz z zachodniej części naszego kontynentu.
			●	●	●							Trwa okres lęgowy szpaków.
							◂	●	●	▸		Odlatują od nas niektóre szpaki. Ptaki gnieżdżące na zachodzie kraju często zimują w Polsce.