Szpak
(Sturnus vulgaris)

Szpak (Sturnus vulgaris) to pospolity w Polsce ptak o czarnym metalizującym zielenią i fioletem ubarwieniem pierza. Pióra są nakrapiane białymi plamkami, których u samic jest więcej. Dziób ma żółty kolor, przy nasadzie przechodzący w kolor niebieski. Nie stroni od siedlisk ludzkich. Ze względu na niszczenie szkodników i łatwość rozmnażania, szpak ma duże znaczenie w biologicznej ochronie lasów, pól, sadów i ogrodów. W sadach czereśniowych szpaki czynią szkody, jednak są to ptaki z innej okolicy. Osobniki obu płci są tej samej wielkości.

© medianauka.pl

Nazwa gatunku

Szpak (Sturnus vulgaris)

Nazwy obce

angielska: Common Starling, Starling, European Starling
niemiecka: Star
czeska: Špaček obecný
francuska: Etourneau sansonnet
hiszpańska: Estornino pinto

Pierwsze opisanie gatunku

Linnaeus, 1758

Obszar występowania

Europa - tak; Polska - tak;
Azja - tak;
Afryka - tak;
Ameryka Północna - tak;
Ameryka Południowa - nie;
Ameryka Środkowa - nie;
Australia - tak;
Antarktyda - nie;

Legenda

Obszary całorocznego występowania
Obszary gniazdowania
Obszary zimowania

Wielkość

Długość: 19.5 cm
Rozpiętość skrzydeł: 38 cm.
Ciężar: do 94 g

Systematyka

Domena: Eukarionty (Eukaryota)
Królestwo: Zwierzęta (Animalia)
Typ: Strunowce (Chordata)
Gromada: Ptaki (Aves)
Rząd: Wróblowate, wróblowe (Passeriformes)
Rodzina: Szpaki (Sturnidae)

Głos

Dorosłe szpaki wydają odgłosy "szpet-szpet", "sztar-sztar" i wiele innych różnorodnych głosów, młode: "tszyrr". Charakterystyczny jest śpiew samca, podczas którego stroszy upierzenie, macha lekko uniesionymi skrzydłami.

Jaja

Średnie wymiary: 29,6 mm × 21,1 mm

Występowanie i środowisko

Europa, Azja oraz Ameryka Północna i Australia, gdzie został zaaklimatyzowany. Jest licznym gatunkiem lęgowym i przelotnym w naszym kraju. Obecny w lasach ze starodrzewiem, parkach, ogrodach, często w sąsiedztwie zabudowań ludzkich. Pierwotnym jego środowiskiem były liściaste lasy lub lasy mieszane.

Tryb życia i zachowanie

Ptak bardzo ruchliwy. Gromadzi się w ogromne, liczące do kilku tysięcy osobników stada. Ptak wędrowny. Przylatuje do Polski w marcu, a nawet w lutym, odlatuje od sierpnia do początku listopada. Zimuje w okolicach Morza Śródziemnego, także na zachodzie Polski.

Nie wyróżnia się charakterystycznym lotem. Jest szybki i prostoliniowy. Lot aktywny przerywany jest fazą szybowania. Bardzo dobrze i wytrwale lata.

Pożywienie

Szpaki żywią się małymi bezkręgowcami i owocami (czereśnie, wiśnie, truskawki). Owady zjada wiosną i latem.

Rozmnażanie

To gatunek monogamiczny. Około 3 m nad ziemią samica wybiera miejsce na gniazdo. Może to być dziupla, budynki (dziury, nisze), domki lęgowe. Samica składa od 4 do 6 jaj dwa razy w roku od kwietnia do czerwca, najczęściej w koloniach. Jaja wysiaduje samica i samiec przez dwa tygodnie, a następnie wspólnie karmią pisklęta. Pisklęta są gniazdownikami. Zdarza się, że samiec, do pierwszego wylęgu, współpracuje z kilkoma samicami. Młode tworzą koczujące stada.

Ochrona i zagrożenia

Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych. W Polsce jest to gatunek chroniony.

Ciekawostki

Szpak świetnie naśladuje głosy wielu ptaków, plusku wody, a w niewoli potrafi gwizdać dłuższe melodie i wymawiać pojedyncze słowa. Niegdyś z tego powodu szpaki były trzymane w domach w klatkach.

Osiedlenie szpaka w Ameryce Północnej nastąpiło w latach 1872-73 w Nowym Jorku i 1890 roku w Oregonie. Próba ta zakończyła się niepowodzeniem. W tym samym roku wypuszczono w Nowym Jorku około 80 szpaków. Dziś szpaki w Ameryce Północnej zajmują ogromny obszar, co widać na załączonej mapie występowania (kolor żółty).

Szpaki tworzą największe stada w Europie ze wszystkim ptaków tego regionu świata. Stado może liczyć nawet 100 000 osobników.

Zdjęcia i grafiki - galeria

© medianauka.pl, 2009-06-12, GAT-15