Spis treści:
Żwirowcowate
Żwirowcowate (Glareolidae) to rodzina ptaków z rzędu siewkowatych. Rodzina ta liczy dziś 17 gatunków. W Polsce notowano 2 gatunki z tej rodziny ptaków. Wyróżnia się dwie grupy w ramach tej rodziny: żwirowce i rączaki. Czajkówka i pijawnik są nietypowymi przedstawicielami tej rodziny.
Wygląd
Żwirowce to smukłe ptaki o krótkich nogach, długich skrzydłach i rozwidlonych ogonach. Ich ubarwienie jest zwykle brązowe z wierzchu, kuper i spód jest biały, często występuje jaskrawe podgardle z kontrastującym obrzeżem. Są podobne w locie do rybitw.
Rączaki mają dłuższe nogi, krótkie ogony i wyprostowaną postawę. Mają zwykle piaskowe, maskujące ubarwienie, czasem z czarnymi lub białymi elementami.
Gatunki
To atlas z wykazem gatunków, przynależących do danej rodziny. Aby wyświetlić tylko polskie gatunki, użyj filtra Ukryj obce gatunki, który znajdziesz w panelu bocznym. Możesz także użyć innych ciekawych filtrów, dzięki którym wyświetlisz gatunki z określonego kontynentu, o określonym statusie zagrożenia wyginięciem lub w oparciu jeszcze o inne kryteria. Nasz atlas zawiera karty opisów gatunków wraz ze zdjęciami. Kliknij na nazwę gatunkową lub miniaturę zdjęcia, aby się dowiedzieć czegoś więcej na temat danego gatunku.

Glareola pratincola
Bardzo rzadko w Polsce obserwowany ptak z rodziny żwirowcowatych, mający charakterystyczne jasne podgardle z czarną obwódką. Skrzydła są długie. W locie przypomina rybitwę. Ogon dość długi, wcięty, czarny na końcu.

Glareola nordmanni
Żwirowiec stepowy (Glareola nordmanni) to gatunek ptaka z rodziny żwirowcowatych. Ma szarobrązowy wierzch i pierś, spód biały. Na gardle widoczna płowa plama w czarnej obwódce. Ogon ma rozwidlenie. Jest czarny z biała nasadą. Nasada dzioba jest czerwona.

Rhinoptilus chalcopterus
Nocobieg czerwononogi (Rhinoptilus chalcopterus) to gatunek ptaka z rodziny żwirowcowatych. Upierzenie brązowe z wierzchu, spód biały. Na piersi czarna obroża. Gardło białe z ciemnymi plamkami.

Rhinoptilus africanus
Nocobieg dwuobrożny (Rhinoptilus africanus) to gatunek ptaka z rodziny żwirowcowatych. Upierzenie płowe, ciemniejsze z wierzchu, z ciekawym ornamentem piór. Wierzch głowy kreskowany. Na piersi dwie ciemne obroże.

Cursorius cursor
Rączak zwyczajny, rączak (Cursorius cursor) to gatunek ptaka z rodziny żwirowcowatych. Wierzch płowy i wierzch głowy szarawy. Nad okiem biegnie biała brew, od spodu podkreślona czarną kreską.

Cursorius coromandelicus
Rączak indyjski (Cursorius coromandelicus) to gatunek ptaka z rodziny żwirowcowatych. Wierzch bladobrązowy, pierś, szyja i wierzch głowy rdzawe, reszta biała. Przez oko biegnie czarny pasek.

Cursorius temminckii
Rączak mały (Cursorius temminckii) to gatunek ptaka z rodziny żwirowcowatych. Ptak ma wyraźnie wyodrębnioną głowę dzięki cienkiej szyi i dużym oczom. Nad okiem biegnie jasna brew, a pod nią zaraz za okiem ciemna przepaska.

Cursorius rufus
Rączak rdzawy (Cursorius rufus) to gatunek ptaka z rodziny żwirowcowatych. Wierzch rdzawo-płowy, wierzch głowy szarawy, a na czole rdzawy. Nad okiem biegnie biała brew.

Glareola ocularis
Głowa z wierzchu ciemna, pod okiem biała plama. Poza tym upierzenie szare, spód rdzawy, lotki czarne. Dziób u nasady ma czerwony kolor, zaś jego koniec jest czarny.

Glareola lactea
Żwirowiec mały (Glareola lactea) to gatunek ptaka z rodziny żwirowcowatych. Upierzenie brązowawe z wierzchu, białe od spodu. Skrzydła od spodu ciemne. Wokół oka biała obrączka. Dziób u nasady czerwonawy.

Glareola maldivarum
Żwirowiec orientalny (Glareola maldivarum) to ptak z rodziny żwirowcowatych. Upierzenie brązowe z wierzchu, płowe i białe od spodu. Wokół oka biała pół-obrączka. Gardło żółto-białawe z czarnym obrzeżeniem.

Glareola nuchalis
Żwirowiec skalny (Glareola nuchalis) to gatunek ptaka z rodziny żwirowcowatych. Upierzenie brązowe z wierzchu, szarobrązowe na piersi i białe od spodu. Od oka za kark z czerwonawą plamą biegnie biała smuga.
Zdjęcia - galeria
Galeria ta zawiera zdjęcia gatunków opisywanych w tym artykule. Więcej zdjęć można zwykle znaleźć w artykułach, opisujących poszczególne rodzaje i gatunki.












Inne gatunki
- rączak somalijski (Cursorius somalensis)
- żwirowiec popielaty (Glareola cinerea)
- nocobieg rdzawogardły (Rhinoptilus bitorquatus)
- nocobieg ozdobny (Rhinoptilus cinctus)
- żwirowiec australijski (Stiltia isabella)
Występowanie i środowisko
Zamieszkują południową Europę, duże obszary Afryki, południową część Azji i Australię. W Polsce dwa gatunki są bardzo rzadko obserwowane. Żwirowce preferują płaskie i otwarte tereny zarówno suche jak i w pobliżu wody. Rączaki lubią środowisko suche, pustynne lub półpustynne.
Tryb życia i zachowanie
Większość gatunków przejawia aktywność zmierzchową i nocną. Żwirowce świetnie latają. Owady łapią w locie jak jaskółki, ale polują także na ziemi. Rączaki do lotu wzbijają się tylko w obliczu niebezpieczeństwa.
Rozmnażanie
Gniazdo to zwykle niewielki dołek w ziemi skromnie wysłany. W zniesieniu najczęściej 2-3 jaja, choć może być ich więcej (nawet 5) lub tylko jedno.
Żwirowcowate gniazdują w małych koloniach. Każda para ma swój rewir w niewielkiej odległości od gniazda. Pisklęta pozostają w pobliżu gniazda przez 2-3 dni. Karmi je samiec i samica.
W przypadku rączaków samiec i samica długo opiekują się pisklętami.
Pożywienie
Wszystkie ptaki z tej rodziny żywią się bezkręgowcami łapanymi w locie (żwirowce) i/lub zbieranymi na ziemi. Pijawnik czyści z pasożytów skórę krokodyli afrykańskich.
Ochrona i zagrożenia
Tylko rączak rdzawogardły jest zagrożony wymarciem. Był zresztą do niedawna za takiego uznawany. Dziś jest uważany za krytycznie zagrożonego.
Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)
Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.
Ciekawostki
Pijawnik, gatunek należący do tej rodziny, jest czyścicielem afrykańskich krokodyli ze skórnych pasożytów. Wbrew powszechnym sądom nie wyjada resztek pokarmu z paszczy krokodyli.
Dorosłe osobniki udają ranne w celu zmylenia drapieżnika i odwrócenia jego uwagi od gniazda.
Oznaczenia
Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.
Występowanie w Polsce
Liczebność
Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).
Status
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN - Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek - Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/
Które ptaki gniazdują najdalej?

Bieguny to rejony o ekstremalnych warunkach pogodowych. Jak daleko w tych warunkach ptaki mogą się rozmnażać i wysiadywać jaja?
Największe gniazda ptaków

Jak duże może być gniazdo ptaka? Jakie ptaki są rekordzistami pod tym względem? Oto krótki przegląd rekordzistów wśród ptasich budowniczych gniazd na świecie i w Polsce.
Najmniejsze ptaki na świecie

Jaki jest najmniejszy ptak na świecie? Jaki polski ptak jest najmniejszy?
Największe ptaki na świecie

Jaki ptak jest największy na świecie, a jaki w Polsce? Jakie gatunki są najcięższe, które mają największą rozpiętość skrzydeł i które są najwyższe?
© medianauka.pl, 2015-03-15, RODZ-278
Data aktualizacji artykułu: 2021-10-23