Spis treści:
Jaskółkowate
Jaskółki, jaskółkowate (Hirundinidae) to rodzina ptaków z rzędu wróblowatych. Rodzina ta liczy dziś 85 gatunków. W Polsce żyją 3 gatunki, a w Europie 5 gatunków.
Wygląd
Są to małe ptaki z krótkim dziobem ale szerokiej paszczy, długie, ostro zakończone skrzydła, ogon w kształcie litery "V". Mają słabe nogi. Upierzenie z wierzchu zwykle czarne z niebieskim połyskiem, zielonkawe lub brązowe. Spód ciała zwykle jasny. Czasem występują kontrastujące plamy. W wyglądzie nie występują różnice między samicą i samcem, chociaż samce mogą być trochę większe i mogą mieć dłuższe ogony.
Gatunki
To atlas z wykazem gatunków, przynależących do danej rodziny. Aby wyświetlić tylko polskie gatunki, użyj filtra Ukryj obce gatunki, który znajdziesz w panelu bocznym. Możesz także użyć innych ciekawych filtrów, dzięki którym wyświetlisz gatunki z określonego kontynentu, o określonym statusie zagrożenia wyginięciem lub w oparciu jeszcze o inne kryteria. Nasz atlas zawiera karty opisów gatunków wraz ze zdjęciami. Kliknij na nazwę gatunkową lub miniaturę zdjęcia, aby się dowiedzieć czegoś więcej na temat danego gatunku.

Riparia riparia
Brzegówka to najmniejsza krajowa jaskółka, kopiąca długie norki w piaszczystych skarpach. Ptak ten ma wcięty ogon, zaostrzone długie skrzydła. Ubarwienie brunatne z wierzchu i białe od spodu.

Hirundo rustica
Dymówka to najbardziej pospolita jaskółka w naszym kraju. Ma charakterystyczną czerwoną gardziel. Ogon mocno wcięty w widełki, u samców mocniej. Samiec i samica są podobnej wielkości i są tak samo upierzeni.

Cecropis daurica
Jaskółka rudawa (Cecropis daurica) to gatunek jaskółki o barwnym upierzeniu. Dymorfizm płciowy nie występuje. Wierzch ciemny, z metalicznym połyskiem, w odcieniu niebieskawym. Szyja i kuper ma czerwonawe plamy.

Delichon urbicum
Oknówka upodobała sobie miasta. Gniazduje na zewnątrz budynków. Jest mniej zwinna od dymówki. Ma wcięty ogon, skrzydła długie, zaostrzone. Upierzenie czarne z granatowym odcieniem z białym kuprem i podgardlem oraz brzuchem.

Progne subis
Jakółczak modry (Progne subis) to gatunek ptaka z rodziny jaskółkowatych. Samiec ma ciemnopurpurowe upierzenie, samica bardziej brązowa.

Progne chalybea
Jaskółczak szarogardły (Progne chalybea) to gatunek ptaka z rodziny jaskółkowatych. Ubarwienie z wierzchu ciemnobrązowe, spód jaśniejszy, gardło szarawe.

Cecropis abyssinica
Jaskółka abisyńska (Cecropis abyssinica) to gatunek pospolitej jaskółki. Upierzenie z wierzchu granatowoczarne. Głowa i kuper mają brązowy kolor z rdzawym odcieniem. Spód jest biały z czarnym kreskowaniem.

Hirundo angolensis
Jaskółka angolska (Hirundo angolensis) to gatunek ptaka z rodziny jaskółkowatych. Gardło rudo-brązowe. Na czole rudo-brązowa plama. Upierzenie z wierzchu ciemnoniebieskie.

Hirundo albigularis
Jaskółka białogardła (Hirundo albigularis) to gatunek ptaka z rodziny jaskółkowatych. Na czole rudo-brązowa plama. Upierzenie z wierzchu ciemnoniebieskie z białym gardłem, niebieską obrożą na piersi.

Cecropis cucullata
Jaskółka kreskowana (Cecropis cucullata) to gatunek jaskółki o brązowo-niebieskich skrzydłach, wierzchu, ogonie. Wierzch głowy brązowy, gardło białawe, kreskowane, podobnie jak spód ciała.

Hirundo tahitica
Jaskółka pacyficzna (Hirundo tahitica) to gatunek ptaka z rodziny jaskółkowatych. Czoło, boki głowy i gardło brązowawe. Upierzenie z wierzchu niebieskawe. Spód szarawy.

Hirundo lucida
Jaskółka rdzawogardła (Hirundo lucida) to gatunek ptaka z rodziny jaskółkowatych. Gardło rude. Na czole rdzawa plama. Upierzenie z wierzchu ciemnoniebieskie.

Hirundo smithii
Jaskółka rdzawogłowa (Hirundo smithii) to gatunek ptaka z rodziny jaskółkowatych. Wierzch głowy brązowawy. Upierzenie z wierzchu niebieskoczarne. Spód białawy. Dwie sterówki silnie wydłużone i cienkie.

Ptyonoprogne rupestris
Jaskółka skalna (Ptyonoprogne rupestris) to gatunek jaskółki. Upierzenie z wierzchu brunatne, spód szarawy. Nie występuje tu ciemna przepaska. Na ogonie znajdują się dwie jasne plamy. Ogon jest równo ścięty.

Tachycineta thalassina
Nadobniczka białoskrzydła (Tachycineta thalassina) to gatunek ptaka z rodziny jaskółkowatych. Upierzenie z wierzchu zielone, spód i część twarzowa głowy białe, skrzydła w dużej mierze fioletowe.

Tachycineta bicolor
Nadobniczka drzewna (Tachycineta bicolor) to gatunek ptaka z rodziny jaskółkowatych. Upierzenie z wierzchu niebieskozielone z metalicznym połyskiem, spód biały, skrzydła brązowawe.

Tachycineta albilinea
Nadobniczka namorzynowa (Tachycineta albilinea) to gatunek ptaka z rodziny jaskółkowatych. Upierzenie z wierzchu niebieskoszare, spód biały. Lotki ciemniejsze.

Tachycineta albiventer
Nadobniczka zielono-biała (Tachycineta albiventer) to gatunek ptaka z rodziny jaskółkowatych. Upierzenie z wierzchu niebieskozielone, spód biały. Biała też jest nasada skrzydeł. Ogon dość krótki, rozwidlony

Neophedina cincta
Pasmówka (Neophedina cincta) to gatunek ptaka z rodziny jaskółkowatych. Upierzenie z wierzchu brązowe, spód, gardło, brew - białe. Na piersi ciemna obroża. Ogon ścięty z delikatnym klinem.

Phedina borbonica
Smugówka malgaska (Phedina borbonica) to gatunek ptaka z rodziny jaskółkowatych. Upierzenie szare, ciemniejsze na skrzydłach, delikatnie kreskowane na głowie, gardło, pierś i spód kreskowany grubiej.

Stelgidopteryx ruficollis
Wodówka południowa (Stelgidopteryx ruficollis) to gatunek ptaka z rodziny jaskółkowatych. Upierzenie brązowe, spód jasny, gardło rude.
Zdjęcia - galeria
Galeria ta zawiera zdjęcia gatunków opisywanych w tym artykule. Więcej zdjęć można zwykle znaleźć w artykułach, opisujących poszczególne rodzaje i gatunki.





















Inne gatunki
- jaskółeczka rudogłowa (Alopochelidon fucata)
- jaskółeczka białopręga (Atticora fasciata)
- jaskółeczka czarnogłowa (Atticora pileata)
- jaskółeczka mała (Atticora tibialis)
- jaskółka malajska (Cecropis badia)
- jaskółka rdzawobrzucha (Cecropis semirufa)
- jaskółka moskitowa (Cecropis senegalensis)
- jaskółka modrogłowa (Cecropis striolata)
- chera (Cheramoeca leucosterna)
- oknówka wschodnia (Delichon dasypus)
- oknówka syberyjska (Delichon lagopodum)
- oknówka nepalska (Delichon nipalense)
- jaskółka rudoczelna (Hirundo aethiopica)
- jaskółka długosterna (Hirundo atrocaerulea)
- jaskółka przylądkowa (Hirundo dimidiata)
- jaskółka białoskrzydła (Hirundo leucosoma)
- jaskółka białosterna (Hirundo megaensis)
- jaskółka australijska (Hirundo neoxena)
- jaskółka modra (Hirundo nigrita)
- jaskółka rdzawa (Hirundo nigrorufa)
- jaskółeczka lśniąca (Orochelidon andecola)
- jaskółeczka rdzawogardła (Orochelidon flavipes)
- jaskółeczka płowobrzucha (Orochelidon murina)
- jaskółka aborygeńska (Petrochelidon ariel)
- jaskółka brązowoskrzydła (Petrochelidon fluvicola)
- jaskółka leśna (Petrochelidon fuliginosa)
- jaskółka jaskiniowa (Petrochelidon fulva)
- jaskółka drzewna (Petrochelidon nigricans)
- jaskółka czerwonomorska (Petrochelidon perdita)
- jaskółka koroniasta (Petrochelidon preussi)
- jaskółka rdzawoszyja (Petrochelidon pyrrhonota)
- jaskółka rdzaworzytna (Petrochelidon rufigula)
- jaskółka obrożna (Petrochelidon rufocollaris)
- jaskółka towarzyska (Petrochelidon spilodera)
- smugówka kongijska (Phedinopsis brazzae)
- jaskółczak kubański (Progne cryptoleuca)
- jaskółczak antylski (Progne dominicensis)
- jaskółczak południowy (Progne elegans)
- jaskółczak widłosterny (Progne modesta)
- jaskółczak klifowy (Progne murphyi)
- jaskółczak białobrzuchy (Progne sinaloae)
- jaskółczak brunatny (Progne tapera)
- żałobniczka białogłowa (Psalidoprocne albiceps)
- żałobniczka górska (Psalidoprocne fuliginosa)
- żałobniczka równosterna (Psalidoprocne nitens)
- żałobniczka widłosterna (Psalidoprocne obscura)
- żałobniczka sawannowa (Psalidoprocne pristoptera)
- szarorzytka (Pseudhirundo griseopyga)
- jaskólnik czerwonooki (Pseudochelidon eurystomina)
- jaskólnik białooki (Pseudochelidon sirintarae)
- jaskółka brunatna (Ptyonoprogne concolor)
- jaskółka blada (Ptyonoprogne fuligula)
- jaskółka płowa (Ptyonoprogne obsoleta)
- jaskółeczka niebiesko-biała (Pygochelidon cyanoleuca)
- jaskółeczka obrożna (Pygochelidon melanoleuca)
- brzegówka malutka (Riparia congica)
- brzegówka azjatycka (Riparia diluta)
- brzegówka mała (Riparia paludicola)
- wodówka północna (Stelgidopteryx serripennis)
- nadobniczka modroskrzydła (Tachycineta cyaneoviridis)
- nadobniczka złotawa (Tachycineta euchrysea)
- nadobniczka biało-niebieska (Tachycineta leucopyga)
- nadobniczka błękitna (Tachycineta leucorrhoa)
- nadobniczka białorzytna (Tachycineta stolzmanni)
Występowanie i środowisko
Występują na całym świecie poza daleką północą i Antarktydą. Zajmują otwarte przestrzenie nad wodami, polami, górami, pustyniami, zadrzewieniami.
Tryb życia i zachowanie
Gatunki żyjące na północy są ptakami wędrownymi, te z południa prowadzą osiadły tryb życia. Są bardzo sprawnymi lotnikami.
Rozmnażanie
W większości przypadków są monogamiczne. Gniazdują na skałach, budynkach, skarpach. W skład gniazda wchodzi ślina ptaka, służąca za spoiwo. Budowane jest z mułu. Może być otwarte lub zamknięte. Czasem jest to czarka z budulca roślinnego. Wyprowadza 2 legi w roku. W zniesieniu 4-6 jaj. U gatunków tropikalnych liczba jaj w zniesieniu wynosi 2-3. Wysiadywanie trwa 14-15 dni. Pisklęta są gniazdownikami. Przebywają w gnieździe zwykle 16-24, a u większych gatunków do 28 dni. Gdy brakuje pożywienia pisklęta mogą wpadać w odrętwienie.
Pożywienie
Zjadają owady chwytane w locie. Pokarm roślinny jest pobierany bardzo rzadko.
Ochrona i zagrożenia
Krytycznie zagrożony jest jaskólnik białooki, jeden gatunek jest zagrożony, pięć narażonych na wyginięcie.
Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)
Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.
Ciekawostki
Jaskółki to zwiastun wiosny.
Kiedy odlatują jaskółki?
Jaskółki odlatują z Polski na zimowiska już we wrześniu. Ostatnie osobniki można spotkać jeszcze w październiku.
Kiedy przylatują jaskółki?
Jaskółka wraca do Polski dość wcześnie, bo już marcu (dymówka) lub w kwietniu (pozostałe gatunki). Jaskółka jest uważana za jeden ze zwiastunów wiosny, chociaż znane porzekadło mówi, że "jedna jaskółka wiosny nie czyni",co oznacza, żeby nie wyciągać pochopnych wniosków.
Co oznacza tatuaż jaskółki?
Jaskółka to dość częsty wizerunek na tatuażach. Jest ona symbolem odrodzenia i wolności, szczęścia oraz młodości. W tatuażu najpopularniejsze znaczenie przypisuje się jej w kontekście ochrony i przynoszenia szczęścia wytatuowanemu. Jaskółki miały duże znaczenie dla marynarzy, gdyż ich widok na niebie oznaczał bliskość stałego lądu (ptaki te nie lubią wylatywać daleko w morze).
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
● | ● | ● | ● | ● | ● | ▸ | Brzegówka (zwyczajna): Okres występowania w Polsce brzegówki. | |||||
◂ | ▸ | Dymówka: Jaskółka dymówka przylatuje do Polsci z zimowisk. | ||||||||||
● | ● | Dymówka: Trwa okres lęgowy dymówki. | ||||||||||
● | ● | Dymówka: Jaskółki dymówki odlatują do Afryki. | ||||||||||
● | ● | ● | ● | Jaskółka rudawa: Możliwość obserwacji w Polsce jaskółki rudawej. | ||||||||
● | ● | ● | ● | Jaskółka rudawa: Możliwość obserwacji w Polsce jaskółki rudawej. | ||||||||
● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Oknówka (zwyczajna): Okres występowania w Polsce oknówki. |
Oznaczenia
Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.
Występowanie w Polsce
Liczebność
Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).
Status
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN - Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek - Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/
Ptaki online na żywo

W Internecie jest wiele stron z możliwością podglądania ptaków na żywo online, za pośrednictwem kamer. Najczęściej podgląda się ptaki w ich gniazdach oraz przy karmnikach.
Jaki ptak znosi najwięcej jaj?

Wszystkie ptaki znoszą jaja i wysiadują je, aby zachować ciągłość gatunku. Które ptaki znoszą ich najwięcej? Czy są to nasze zwykłe kury domowe, czy też inne ptaki?
Ile jest ptaków na świecie?

Czy ptaków jest więcej niż ludzi na świecie? Ile jest gatunków ptaków na świecie a ile w Polsce? Które gatunki są najliczniejsze, a które rzadkie?
Czy tylko kukułki podrzucają swoje jaja?

To, co robi kukułka nosi nazwę pasożytnictwa lęgowego. Czy w świecie przyrody kukułka jest wyjątkiem, czy też jest to zjawisko spotykane także u innych gatunków?
Największe gniazda ptaków

Jak duże może być gniazdo ptaka? Jakie ptaki są rekordzistami pod tym względem? Oto krótki przegląd rekordzistów wśród ptasich budowniczych gniazd na świecie i w Polsce.
Najmniejsze ptaki na świecie

Jaki jest najmniejszy ptak na świecie? Jaki polski ptak jest najmniejszy?
Największe ptaki na świecie

Jaki ptak jest największy na świecie, a jaki w Polsce? Jakie gatunki są najcięższe, które mają największą rozpiętość skrzydeł i które są najwyższe?
© medianauka.pl, 2014-01-07, RODZ-187
Data aktualizacji artykułu: 2021-09-22