Jaskółki

Jaskółki, jaskółkowate (Hirundinidae) to rodzina ptaków z rzędu wróblowatych. Rodzina ta liczy dziś 14 rodzajów i 89 gatunków. W Polsce żyją 3 gatunki, a w Europie 5 gatunków.

Wygląd

Są to małe ptaki z krótkim dziobem ale szerokiej paszczy, długie, ostro zakończone skrzydła, ogon w kształcie litery "V". Mają słabe nogi. Upierzenie z wierzchu zwykle czarne z niebieskim połyskiem, zielonkawe lub brązowe. Spód ciała zwykle jasny. Czasem występują kontrastujące plamy. W wyglądzie nie występują różnice między samicą i samcem, chociaż samce mogą być trochę większe i mogą mieć dłuższe ogony.

Gatunki

Wykaz gatunków.

Brzegówka PL Lęgowy Średnio liczny

Riparia riparia

Brzegówka to najmniejsza krajowa jaskółka, kopiąca długie norki w piaszczystych skarpach. Ptak ten ma wcięty ogon, zaostrzone długie skrzydła. Ubarwienie brunatne z wierzchu i białe od spodu.

Dymówka PL Lęgowy Liczny

Hirundo rustica

Dymówka to najbardziej pospolita jaskółka w naszym kraju. Ma charakterystyczną czerwoną gardziel. Ogon mocno wcięty w widełki, u samców mocniej. Samiec i samica są podobnej wielkości i są tak samo upierzeni.

Jaskółka abisyńska

Cecropis abyssinica

Jaskółka abisyńska (Cecropis abyssinica) to gatunek pospolitej jaskółki. Upierzenie z wierzchu granatowoczarne. Głowa i kuper mają brązowy kolor z rdzawym odcieniem. Spód jest biały z czarnym kreskowaniem.

Jaskółka rudawa PL Zalatujący

Cecropis daurica

Jaskółka rudawa (Cecropis daurica) to gatunek jaskółki o barwnym upierzeniu. Dymorfizm płciowy nie występuje. Wierzch ciemny, z metalicznym połyskiem, w odcieniu niebieskawym. Szyja i kuper ma czerwonawe plamy.

Jaskółka skalna

Ptyonoprogne rupestris

Jaskółka skalna (Ptyonoprogne rupestris) to gatunek jaskółki. Upierzenie z wierzchu brunatne, spód szarawy. Nie występuje tu ciemna przepaska. Na ogonie znajdują się dwie jasne plamy. Ogon jest równo ścięty.

Oknówka PL Lęgowy Liczny

Delichon urbicum

Oknówka upodobała sobie miasta. Gniazduje na zewnątrz budynków. Jest mniej zwinna od dymówki. Ma wcięty ogon, skrzydła długie, zaostrzone. Upierzenie czarne z granatowym odcieniem z białym kuprem i podgardlem oraz brzuchem.

Zdjęcia - galeria

Inne gatunki

• Jaskółeczka rudogłowa (Alopochelidon fucata)
• Jaskółeczka białopręga (Atticora fasciata)
• Jaskółeczka obrożna (Atticora melanoleuca)
• Chera (Cheramoeca leucosterna)
• Oknówka azjatycka (Delichon dasypus)
• Oknówka nepalska (Delichon nipalensis)
• Jaskółka rudoczelna (Hirundo aethiopica)
• Jaskółka białogardła (Hirundo albigularis)
• Jaskółka andyjska (Hirundo andecola)
• Jaskółka angolska (Hirundo angolensis)
• Jaskółka aborygeńska (Hirundo ariel)
• Jaskółka długosterna (Hirundo atrocaerulea)
• Jaskółka kreskowana (Hirundo cucullata)
• Jaskółka przylądkowa (Hirundo dimidiata)
• Jaskółka brązowoskrzydła (Hirundo fluvicola)
• Jaskółka leśna (Hirundo fuliginosa)
• Jaskółka jaskiniowa (Hirundo fulva)
• Szarorzytka (Hirundo griseopyga)
• Jaskółka białoskrzydła (Hirundo leucosoma)
• Jaskółka rdzawogardła (Hirundo lucida)
• Jaskółka białosterna (Hirundo megaensis)
• Jaskółka drzewna (Hirundo nigricans)
• Jaskółka modra (Hirundo nigrita)
• Jaskółka rdzawa (Hirundo nigrorufa)
• Jaskółka czerwonomorska (Hirundo perdita)
• Jaskółka koroniasta (Hirundo preussi)
• Jaskółka rdzawoszyja (Hirundo pyrrhonota)
• Jaskółka rdzaworzytna (Hirundo rufigula)
• Jaskółka rdzawobrzucha (Hirundo semirufa)
• Jaskółka moskitowa (Hirundo senegalensis)
• Jaskółka rdzawogłowa (Hirundo smithii)
• Jaskółka towarzyska (Hirundo spilodera)
• Jaskółka modrogłowa (Hirundo striolata)
• Jaskółka pacyficzna (Hirundo tahitica)
• Jaskółeczka mała (Neochelidon tibialis)
• Jaskółeczka niebiesko-biała (Notiochelidon cyanoleuca)
• Jaskółeczka rdzawogardła (Notiochelidon flavipes)
• Jaskółeczka płowobrzucha (Notiochelidon murina)
• Jaskółeczka czarnogłowa (Notiochelidon pileata)
• Jaskółczak brunatny (Phaeoprogne tapera)
• Smugówka malgaska (Phedina borbonica)
• Smugówka kongijska (Phedina brazzae)
• Jaskółczak szarogardły (Progne chalybea)
• Jaskółczak kubański (Progne cryptoleuca)
• Jaskółczak antylski (Progne dominicensis)
• Jaskółczak widłosterny (Progne modesta)
• Jaskółczak białobrzuchy (Progne sinaloae)
• Jaskółczak modry (Progne subis)
• Żałobniczka białogłowa (Psalidoprocne albiceps)
• Żałobniczka brunatna (Psalidoprocne antinorii)
• Żałobniczka górska (Psalidoprocne fuliginosa)
• Żałobniczka równosterna (Psalidoprocne nitens)
• Żałobniczka widłosterna (Psalidoprocne obscura)
• Żałobniczka oliwkowa (Psalidoprocne oleaginea)
• Żałobniczka lśniąca (Psalidoprocne orientalis)
• Żałobniczka szaroskrzydła (Psalidoprocne petiti)
• Żałobniczka czarna (Psalidoprocne pristoptera)
• Żałobniczka (Psalidoprocne spp.)
• Jaskółka szarorzytna (Pseudhirundo griseopyga)
• Jaskólnik czerwonooki (Pseudochelidon eurystomina)
• Jaskólnik białooki (Pseudochelidon sirintarae)
• Jaskółka brunatna (Ptyonoprogne concolor)
• Jaskółka blada (Ptyonoprogne fuligula)
• Jaskółka płowa (Ptyonoprogne obsoleta)
• Brzegówka obrożna (Riparia cincta)
• Brzegówka malutka (Riparia congica)
• Brzegówka mała (Riparia paludicola)
• Wodówka południowa (Stelgidopteryx ruficollis)
• Wodówka północna (Stelgidopteryx serripennis)
• Nadobniczka namorzynowa (Tachycineta albilinea)
• Nadobniczka zielonobiała (Tachycineta albiventer)
• Nadobniczka drzewna (Tachycineta bicolor)
• Nadobniczka modroskrzydła (Tachycineta cyaneoviridis)
• Nadobniczka złotawa (Tachycineta euchrysea)
• Nadobniczka biało-niebieska (Tachycineta leucopyga)
• Nadobniczka błękitna (Tachycineta leucorrhoa)
• Nadobniczka białoskrzydła (Tachycineta thalassina)

Występowanie i środowisko

Występują na całym świecie poza daleką północą i Antarktydą. Zajmują otwarte przestrzenie nad wodami, polami, górami, pustyniami, zadrzewieniami.

Tryb życia i zachowanie

Gatunki żyjące na północy są ptakami wędrownymi, te z południa prowadzą osiadły tryb życia. Są bardzo sprawnymi lotnikami.

Rozmnażanie

W większości przypadków są monogamiczne. Gniazdują na skałach, budynkach, skarpach. W skład gniazda wchodzi ślina ptaka, służąca za spoiwo. Budowane jest z mułu. Może być otwarte lub zamknięte. Czasem jest to czarka z budulca roślinnego. Wyprowadza 2 legi w roku. W zniesieniu 4-6 jaj. U gatunków tropikalnych liczba jaj w zniesieniu wynosi 2-3. Wysiadywanie trwa 14-15 dni. Pisklęta są gniazdownikami. Przebywają w gnieździe zwykle 16-24, a u większych gatunków do 28 dni. Gdy brakuje pożywienia pisklęta mogą wpadać w odrętwienie.

Pożywienie

Zjadają owady chwytane w locie. Pokarm roślinny jest pobierany bardzo rzadko.

Ochrona i zagrożenia

Krytycznie zagrożony jest jaskólnik białooki, jeden gatunek jest zagrożony, pięć narażonych na wyginięcie.

Ciekawostki

Jaskółki to zwiastun wiosny.

Kiedy odlatują jaskółki?

Jaskółki odlatują z Polski na zimowiska już we wrześniu. Ostatnie osobniki można spotkać jeszcze w październiku.

Kiedy przylatują jaskółki?

Jaskółka wraca do Polski dość wcześnie, bo już marcu (dymówka) lub w kwietniu (pozostałe gatunki). Jaskółka jest uważana za jeden ze zwiastunów wiosny, chociaż znane porzekadło mówi, że "jedna jaskółka wiosny nie czyni",co oznacza, żeby nie wyciągać pochopnych wniosków.

Co oznacza tatuaż jaskółki?

Jaskółka to dość częsty wizerunek na tatuażach. Jest ona symbolem odrodzenia i wolności, szczęścia oraz młodości. W tatuażu najpopularniejsze znaczenie przypisuje się jej w kontekście ochrony i przynoszenia szczęścia wytatuowanemu. Jaskółki miały duże znaczenie dla marynarzy, gdyż ich widok na niebie oznaczał bliskość stałego lądu (ptaki te nie lubią wylatywać daleko w morze).

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

Liczebność

Status

© medianauka.pl, 2014-01-07, RODZ-187