Koń zwyczajny
© Krzysztof Trawiński - medianauka.pl
Koń zwyczajny (Equus caballus), którego podgatunkiem jest koń domowy to ssak z rodziny koniowatych o wydłużonej głowie, długich, cienkich kończynach, długim ogonie z włosia, grzywą na karku i czole. Istnieje wiele ras koni. Najmniejsze z nich to kuce. Konie występują w różnych odmianach barwnych: mlecznosiwej, siwej szpakowatej, gniadej (brązy i czarne włosie), karej (czarnej), karogniadej, kasztanowatej (od złocistej poprzez rudą po ciemnobrązową ), cisawej (kasztanowatej z jaśniejszymi włosami), izabelowatej (płowej z białą grzywą i ogonem), bułanej (żółtawo-kawowej z czarnym ogonem i grzywą), myszawej (z popielatym ciałem oraz czarną głową, nogami, grzywą i ogonem, z pręgą na grzbiecie), dereszowatej (gniadej, karej lub kasztanowatej z domieszką siwych włosów), srokatej (białej w duże barwne plamy), tarantowatej (białej z niewielkimi plamami w innych kolorach). Samica konia to klacz, samiec to ogier.
Najszlachetniejszą rasą konia domowego jest koń arabski (czystej krwi). Jest to koń drobny, wytrzymały, pełen temperamentu.
Folblut (koń pełnej krwi), to angielski koń wyścigowy. Tylko nieliczne konie obecnie są pełnej krwi. Folblut wraz z koniem arabskim służą do wyprowadzania i uszlachetniania różnych ras sportowych takie jak:
- huntery
- hanowery
- trakeny
- noniusy
- gidrany
- konie dońskie
- kłusaki
- angloaraby (krzyżówka araba z folblutem)
Koń ciężki wywodzi się od konia nizinnego lub kuca leśnego. Ma masywną budowę, grube nogi, wysoki wzrost, pęciny porośnięte długim włosiem, otłuszczony kark, bruzdę biegnącą od ogona po krzyż, dużą głowę. Są to największe z koni. Niektóre rasy mają 2 m wysokości w kłębie i 1000 kg ciężaru ciała. Oto niektóre rasy:
- szajry
- klejsdele
- brabansony
- ardeny
- konie sztumskie
Najmniejsze konie to rasy karłowate, tak zwane kuce. Są to konie niewybredne, wytrzymałe, zwykle łagodne. Oto niektóre rasy:
- kuce szetlandzkie (na zdjęciu)
- fiordingi
Występowanie i środowisko PL
Cały świat.
Morfologia i anatomia
Koń ma bardzo dobrze rozwinięty zmysł węchu. Oddycha wyłącznie przez nozdrza. Wysokość konia w kłębie wynosi do 180 cm. Ciężar wynosi średnio od 300 do 800 kg, ale zdarzają się znacznie cięższe i lżejsze rasy.
Pożywienie
Pokarm roślinny, głównie trawy.
Rozmnażanie
Płodność samic trwa 20 lat, samców do 30 lat. Ciąża trwa 11 miesięcy. Samica rodzi zwykle jedno źrebię, które po dwóch latach jest dojrzałe płciowo.
Ochrona i zagrożenia NE
Gatunek ten nie został jeszcze przypisany do żadnej kategorii ryzyka według kryteriów IUCN.
Ciekawostki
Koń domowy pochodzi od tarpana. Został udomowiony około 5000 lat temu w Azji. Konie wykorzystujemy jako zwierzęta wierzchowe, juczne oraz pociągowe. Z koni pozyskujemy także skórę, włosie, mleko oraz mięso. Zdziczałe konie w Ameryce (przywiezione przez Europejczyków) to nieliczne obecnie mustangi.
Jedynym żyjącym obecnie gatunkiem konia dzikiego jest koń Przewalskiego.
Maści koni
Najczęstsze maści koni to:
- siwa, w tym jabłkowita;
- myszata - umaszczenie szare z ciemniejszą głową i szyją;
- kasztanowata - żółtoruda, brązoworuda;
- gniada - kolor sierści brązowy, zaś ogon, grzywa, i dolne części kończyn są czarne;
- kara - ogon, grzywa i sierść są czarne;
- srokata - sierść biała z dużymi, ciemnymi plamami;
- dereszowata - na tułowiu i szyi oprócz kolorowych włosów są także białe;
Rzadkie maści koni:
- biała;
- izabelowata - jasnożółte ubarwienie;
- bułana - sierść żółtawa, płowa, na grzbiecie często ciemna pręga, grzywa i ogon są czarne;
- tarantowata - sierść biała z ciemnymi plamkami.
Rasy koni
Znanych jest wiele ras koni, tylko nieliczne z nich mają cechy przodków. Rasy dzielimy na trzy podstawowe grupy:
- konie gorącokrwiste (szlachetne, lekkie) - to konie suche, smukłe, zaprzęgowe i wierzchowe;
- konie zimnokrwiste (konie ciężkie, stępaki) - to konie bardziej otłuszczone, stosowane jako zwierzęta zaprzęgowe;
- kuce - konie mniejszych rozmiarów, o krępej sylwetce.
Oto wybrane rasy koni.
Nazwa | Ciężar | Wysokość w kłębie | Wygląd | Umaszczenie | Zdjęcie | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|
Konie gorącokrwiste | ||||||
Koń czystej krwi arabskiej, koń arabski, arab | 400-500 kg | 153-160 cm | Szlachetna sylwetka, szczupaczy lub prosty pysk, szyja smukła i długa, krótki grzbiet, wysoko osadzony ogon. Najważniejsze typy: saklavi, kuhailan, munighi. | siwe, kasztanowate, gniade | Konie arabskie są synonimem piękna. Polska jest znana z hodowli tych koni w Janowie Podlaskim. To łagodne konie, wykorzystywane w wyścigach i na długie trasy do jazdy wierzchem. Stadnina w Janowie Podlaskim znajduje się w miejscowości Wygoda. Za polskie araby uzyskuje się ceny ponad miliona euro. | |
Arab shagua, koń półkrwi arabskiej | 500 kg | 158-162 cm | Małe uszy, ogon wysoko osadzony, | siwe | ||
Koń achałtekiński | 450-550 kg | 150-168 cm | Długi grzbiet, prosty profil łba, brak grzywy lub rzadkie włosy | gniade, kasztanowate, bułane | ||
Koń marwari | 450 kg | 150 cm | Uszy wygięte w sierp, głowa o prostym profilu. | Konie te poruszają się inochodem. | ||
Koń pełnej krwi angielskiej, koń angielski | 500-600 kg | 160-167 | Mała głowa | gniade, kasztanowate (rzadko siwe, kare). | To konie szybkie, o silnym temperamencie. | |
Appaloosa | 430-570 kg | 165 cm | Szeroka głowa | tarantowate | To konie uzyskane przez Indian. | |
Kłusak francuski | 500 kg | 165 cm | Spadzisty zad, grzbiet długi, prosty. | To konie używane w gonitwach w zaprzęgach. | ||
Konie zimnokrwiste | ||||||
Koń belgijski | 700-1200 kg | 168-173 cm | Silnie umięśniony, duży zad, głowa mała, szyja krótka, obfite szczotki pęcinowe. | |||
Koń włodzimierski | 700 kg | 165 cm | Długa szyja, profil nosa z garbem, obfite szczotki pęcinowe, duże kopyta. | To konie pociągowe. | ||
Polski koń zimnokrwisty | 600-900 kg | 148-165 cm | Szyja silnie umięśniona, szeroki zad. | Najczęściej używane w rolnictwie. | ||
Kuce | ||||||
Falabella | 20-40 kg | 76 cm | Prosty grzbiet, obfite szczotki pęcinowe. | To miniaturowe konie do towarzystwa. Dosiadać ich mogą tylko małe dzieci. | ||
Koń jakucki | 300-400 kg | 130-140 cm | Kuc o ciężkiej głowie bujnym włosiu w grzywie i ogonie. | Zwierzęta juczne i wierzchowe. |
Pytania
Ile lat żyje koń?
Koń żyje zwykle od 25 do 35 lat.
Ile waży koń?
Ciężar konia może być bardzo różny. Kuce mogą ważyć zaledwie 20 kg, zaś ogiery ras zimnokrwistych mogą osiągać masę nawet 1200 kg i więcej.
Gdzie koń ma kolana?
Tuż przy brzuchu.
Czym są kopyta?
To zakończenia trzeciego palca w kończynach.
Pokrewne gatunki ssaków
- tarpan (Equus gmelini)
- kiang tybetański (Equus kiang)
- koń Przewalskiego (Equus przewalskii)
- kułan azjatycki (Equus hemionus)
- onager (Equus hemionus onager)
- osioł nibijski (Equus africanus)
- osioł zwyczajny (Equus asinus)
- zebra górska (Equus zebra)
- zebra pręgowana (Equus grevyi)
- zebra stepowa (Equus quagga)
Ile koni mechanicznych ma koń?
Co oznacza pojęcie konia mechanicznego? Czy między koniem zwyczajnym a mechanicznym zachodzi jakaś zależność? Dlaczego moc silnika podajemy w koniach mechanicznych?
Powiązane quizy
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- pod red. Kazimierza Kowalskiego – Mały słownik zoologiczny - ssaki, Wiedza Powszechna 1975
- Olga Gajda, Paweł Zaleski i inni – Atlas koni. Rasy i ich charakterystyka., ISBN 978-83-8091-594-4, Ringier Axel Springer Polska Sp. z o.o. 2018
- Alfred Brehm – Życie zwierząt. Ssaki, PWN 1963
© medianauka.pl, 2012-04-16, GAT-116
Data aktualizacji artykułu: 2022-03-06