Kukułkowate

Kukułkowate (Cuculidae) to rodzina ptaków z rzędu kukułkowych. Gatunki żyjące w tropikach są słabo poznane. Rodzina ta liczy dziś 141 gatunków, z czego w Europie lęgną się trzy gatunki, a w Polsce jeden. Jeden zalatuje do nas wyjątkowo.

Wyróżniamy 3 podrodziny:

Upierzenie w barwach szarych, popielatych, brunatnych. Dwa palce zwrócone w tył. Dymorfizm słabo zaznaczony. U samic wielu gatunków występują dwa typy upierzenia. Kolorystyka zwykle w odcieniach szarości lub brązu. Od spodu występuje często prążkowanie lub kreskowanie. Zwykle samiec i samica wyglądają tak samo, czasem samce są nieco większe. Ogon często długi. Ciekawostką jest to, iż w ramach jednej płci ptaki mogą się między sobą różnić pod względem rozmiaru.

Gatunki

To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny. Kliknij nazwę gatunkową, aby się dowiedzieć czegoś więcej na temat danego gatunku.


Inne gatunki

Występowanie i środowisko

Żyją na całym świecie poza obszarami dalekiej północy i Antarktydą. Kukułkowate preferują tereny leśne, ale są obecne także na obszarach suchych.

Tryb życia i zachowanie

Gatunki chłodniejszych stref są ptakami wędrownymi, pozostałe (większość gatunków) prowadzą osiadły tryb życia. Część gatunków podrzuca swoje jaja do gniazd innych ptaków.

Rozmnażanie

54 gatunki to pasożyty lęgowe lub gniazdowe. Samice tych gatunków w sezonie składają 8-15 jaj wyglądem przypominające jaja gospodarzy. W przypadku kukułki zwyczajnej ofiarami są ptaki śpiewające. Kukułka podlatuje do gniazda, w którym już są złożone jaja, wyrzuca jedno lub dwa i składa swoje (potem zjada ukradzione jaja). Cała operacja trwa 10 s. Kukułkowate charakteryzują się dużą płodnością i przyspieszonym rozwojem embrionalnym i postembrionalnym. Pisklę kukułki wykluwa się jako pierwsze i instynktownie wypycha pozostałe jaja nawet, jeżeli rodzice patrzą, jak kukułka zabija ich własne młode. Odruchu wypychania wszystkiego z gniazda nie mają wszystkie gatunki kukułek. Wówczas pisklę często tratuje pozostałe pisklęta lub nie pozwala na ich karmienie.

Gatunki niepasożytnicze budują gniazdo z patyków na drzewie lub na ziemi. Samice tych gatunków składają 2-5 dość ciężkich jaj. Pisklęta przebywają w gnieździe 1 miesiąc.

Pożywienie

Są to ptaki prawie wyłącznie owadożerne. Niektóre gatunki zjadają owady, których nie zjadają inne ptaki. Gatunki większych rozmiarów polują także na kręgowce. Jeden rodzaj ptaków dietę uzupełnia roślinami.

Ochrona i zagrożenia

Kukielnik zielony i kukal czarnogłowy są krytycznie zagrożone. Dwa kolejne gatunki są zagrożone, 5 jest narażonych.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)

Struktura zagrożenia wymarciem PL
(wszystkie wymienione polskie gatunki rodziny)


Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Kalendarz przyrody

Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.

123456789101112

Opis

          Kukułka zwyczajna wraca z zimowisk do Polsci
         Kukułka zwyczajna składa jaja.
        Kukułka zwyczajna odlatuje do Afryki.

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

PL
- gatunek zaobserwowany w Polsce w stanie dzikim po 1950 r.
PL - wtórnie
- gatunek introdukowany w Polsce rozmyślnie lub przypadkowo, tworzący stałe populacje.
PL - obserwacje dawne
- gatunek obserwowany ostatnio w Polsce w latach 1801-1950.
PL - hodowla
- gatunek hodowlany.

Liczebność

Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).

Bardzo liczny
- 3 000 001 - 30 000 000
Liczny
- 300 001 - 3 000 000
Średnio liczny
- 30 001 - 300 000
Nieliczny
- 3001 - 30 000
Bardzo nieliczny
- 301 - 3 000
Skrajnie nieliczny
- 1 - 300

Status

Lęgowy
- gniazduje regularnie na dyżym obszarze kraju.
Lęgowy sporadycznie
- gniazduje sporadycznie w kraju lub tylko lokalnie.
Przelotny/przylatujący
- gatunek regularnie stacjonuje w kraju podczas swoich przelotów lub przylatuje na zimowiska.
Zalatujący
- gatunek pojawiający się w Polsce nieregularnie.
Zalatujący wyjątkowo
- gatunek pojawiający się wyjątkowo w kraju (poniżej 5 obserwacji).

 ! 
- gatunek ujęty w Załączniku i Dyrektywie Ptasiej (2009/147/WE z 30-11-2009 w sprawie ochrony dzikiego ptactwa), wskazującej na gatunki podlegające wraz z siedliskami szczególnej ochronie.


Powiązane quizy

Ptaki Polski — quiz

Liczba pytań: 30
Quiz szkolny
Średni wynik:
20.71 / 69.03%
2024-01-18



Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

  • IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
  • Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek — Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/

Czy tylko kukułki podrzucają swoje jaja?
To, co robi kukułka nosi nazwę pasożytnictwa lęgowego. Czy w świecie przyrody kukułka jest wyjątkiem, czy też jest to zjawisko spotykane także u innych gatunków?
Największe gniazda ptaków
Jak duże może być gniazdo ptaka? Jakie ptaki są rekordzistami pod tym względem? Oto krótki przegląd rekordzistów wśród ptasich budowniczych gniazd na świecie i w Polsce.
Jak dokarmiać ptaki?
Czym i jak mądrze dokarmiać ptaki, aby im nie zaszkodzić?
Najmniejsze ptaki na świecie
Jaki jest najmniejszy ptak na świecie? Jaki polski ptak jest najmniejszy?
Największe ptaki na świecie
Jaki ptak jest największy na świecie, a jaki w Polsce? Jakie gatunki są najcięższe, które mają największą rozpiętość skrzydeł i które są najwyższe?

© medianauka.pl, 2014-01-07, RODZ-184
Data aktualizacji artykułu: 2021-10-09



©® Media Nauka 2008-2023 r.