Parzystokopytne

Parzystokopytne (Artiodactyla) to rząd ssaków, który liczy dziś około 170 gatunków w 10 rodzinach. Wyróżniamy pośród nich świniokształtne (świniowate, pekari i hipopotamy) oraz przeżuwacze (wielbłądowate, jeleniowate, kanczyle, piżmowce, żyrafowate, widłorogie, krętorogie). W Polsce żyje 12 gatunków.

Rodziny

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.

Hipopotamy
Hippopotamidae

Jeleniowate
Cervidae

Kanczyle
Tragulidae

Krętorogie, pustorożce, wołowate
Bovidae

Pekari
Tayassuidae

Świniowate
Suidae

Widłorogie
Antilocapridae

Wielbłądowate
Camelidae

Żyrafowate
Giraffidae

Inne rodziny

Lithobius
Piżmowce (Moschidae)

Występowanie i środowisko

Dzikie gatunki nie występują tylko w Australii i na Antarktydzie. Zajmują różnorodne środowiska, od terenów otwartych po gęste lasy i tereny górskie.

Tryb życia i zachowanie

Ssaki parzystokopytne żyją dość długo (kilkadziesiąt lat). Najczęściej tworzą stada, często bardzo duże. Czasem odbywają dalekie wędrówki (renifery). Prawie wszystkie są przystosowane do szybkiego i wytrwałego biegu.

Morfologia i anatomia

Parzystokopytne charakteryzują się dużą różnorodnością w zakresie rozmiarów i ciężaru. Wszystkie mają 2 lub 4 palce na każdej z kończyn. Na kości czołowej często występują wyrostki, stanowiące między innymi poroże.

W obu parach kończyn najsilniej są rozwinięte III i IV palec zakończone racicami, palce boczne zredukowane. W śródstopiu palce te są zwykle zrośnięte. Mózg jest dobrze rozwinięty. Najlepiej rozwinięte zmysły to wzrok i słuch. Żołądek złożony z wielu komór. U przeżuwaczy pokarm fermentuje w pierwszej komorze z udziałem bakterii i orzęsków, następnie wraca do jamy gębowej, zostaje przeżuty i trafia do dalszych odcinków układu pokarmowego, gdzie zostaje strawiony. Występują zwykle 1 lub 2 pary sutek (za wyjątkiem świń), które są usytuowane w pachwinie, czasem tworzą wymię.

Rozmnażanie

Są poligamiczne. Zwykle w miocie 1 lub 2 młode, a u świniowatych mioty są liczniejsze. Rozród zwykle ma miejsce raz w roku. U sarny występuje ciąża przedłużona.

Pożywienie

Zwierzęta te są zwykle roślinożerne. Świniowate i pekari zjadają też pokarm zwierzęcy.

Ochrona i zagrożenia

Wiele gatunków parzystokopytnych jest zagrożonych wyginięciem. Nalezą do nich: Sus salvanius, Cervus eli, Cervus duvauceli, Hippocamelus bisulcus, Muntiacus feai, Bos grunniens, Bos sauveli, Bubalus depressicornis, Bubalus mindorensis, Bubalus quarlesi, Cephalopus jentinki, Gazella cuvieri, Gazella leptoceros, Hemitragus jayakari, Oryx leucoryx, Ovis musimon.

Ciekawostki

Najwięcej zwierząt domowych pochodzi z tego rzędu ssaków (bydło, świnia, owca, koza, renifer, wielbłądy, inne). Wiele dzikich gatunków to zwierzęta łowne.