Spis treści:
Jeleniowate
Jeleniowate (Cervidae) to rodzina ssaków, która liczy dziś 69 gatunków. W Polsce żyją 4 gatunki z tej rodziny ssaków. Szczątki kopalne pochodzą od oligocenu.
Wygląd
Są to duże zwierzęta o długich kończynach. Na głowie u samców występuje poroże w postaci rozgałęzionych wyrostków na kości czołowej, które zwykle zwierzęta raz w roku zrzucają. Samica renifera również ma poroże, co jest wyjątkiem wśród jeleniowatych. Boczne palce kończyn są szczątkowe. W uzębieniu brak górnych siecznych zębów.
Gatunki
To atlas z wykazem gatunków, przynależących do danej rodziny. Aby wyświetlić tylko polskie gatunki, użyj filtra Ukryj obce gatunki, który znajdziesz w panelu bocznym. Możesz także użyć innych ciekawych filtrów, dzięki którym wyświetlisz gatunki z określonego kontynentu, o określonym statusie zagrożenia wyginięciem lub w oparciu jeszcze o inne kryteria. Nasz atlas zawiera karty opisów gatunków wraz ze zdjęciami. Kliknij na nazwę gatunkową lub miniaturę zdjęcia, aby się dowiedzieć czegoś więcej na temat danego gatunku.

Dama dama
Daniel zwyczajny to rodzimy, piękny ssak z rodziny jeleniowatych, zamieszkujący obszary nizinne, niezbyt gęste lasy liściaste poprzecinane łąkami i polami uprawnymi. Żyje w stadach. Stare samce czasem żyją samotnie. Byki w okresie godowym staczają walki.

Cervus elaphus
Jeleń, zwany też szlachetnym, to piękny ssak łowny, występujący także w naszym kraju. Ciało pokryte brązowym futrem latem, szarym zimą. Kark i brzuch u samców nieco ciemniejszy. Na zadzie znajduje się jasna plama

Cervus nippon
Jeleń wschodni, sika (Cervus nippon) to gatunek parzystokopytnego ssaka z rodziny jeleniowatych, obecny również w Polsce. Jest podobny do jelenia szlachetnego ale ma dużo mniejsze rozmiary. Dymorfizm płciowy jest wyraźny.

Alces alces
Łoś to największy ssak z rodziny jeleniowatych, występujący w Polsce. Ma łopatowate lub konarowate poroże. Jego ulubionym środowiskiem są lasy z torfowiskami i trzęsawiskami, bagnami, jeziorami.

Capreolus capreolus
Sarna to często spotykany w Polsce ssak łowny zamieszkujący nasze pola, łąki i lasy. W Polsce ssak łowny. Samica (koza, siuta) jest mniejsza od samca. Samiec (kozioł) ma niewielkie poroże.

Axis porcinus
Aksis bengalski, dawniej jelonek bengalski (Axis porcinus) to gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych. Ma dość krótkie kończyny. Poroże pokaźne.


Axis axis
Aksis, nazywany także czytalem, to ssak z rodziny jeleniowatych o płowym lub rudym ubarwieniu sierści z Indii i Cejlonu. Na ciele szereg białych cętek wzdłuż grzbietu i boków. Spód ciała i ogon wyraźnie jaśniejszy.

Rucervus duvaucelii
Barasinga to ssak z rodziny jeleniowatych z Indii. Samce mają silnie rozgałęzione poroże, które dochodzi do 1 m długości. Jest cenionym zwierzęciem łownym.

Rucervus eldii
Barasinga tykoczelna, jeleń Elda (Rucervus eldii) to gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych.Sierść brunatna. Poroże tylko u samców i ma długi główny pień główny.

Dama mesopotamica
Daniel mezopotamski, daniel perski (Dama mesopotamica) to gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych, dawniej uważany za podgatunek daniela. Samiec ma masywne poroże.

Hippocamelus antisensis
Huemal peruwiański (Hippocamelus antisensis) to gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych. Sierść szorstka, brązowa, jaśniejsza od spodu. Na głowie niewielkie poroże, które posiada tylko jedno rozwidlenie.


Blastocerus dichotomus
Jeleniak bagienny (Blastocerus dichotomus), dawniej jeleń bagienny, to gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych. Umaszczenie płowe z jasnym spodem i ciemniejszymi nogami w dolnej części.

Przewalskium albirostris
Jeleniec białowargi, jeleń białowargi (Przewalskium albirostris) to gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych. Ma brązową sierść, jaśniejsza od spodu. Obszar wokół pyska biały.

Elaphodus cephalophus
Jelonek czubaty (Elaphodus cephalophus) to gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych, bliski krewniak mundżaka. Szczeciniasta sierść jest brązowa, biaława na brzuchu. Głowa i szyja są ciemno umaszczone. Na głowie charakterystyczny czub z włosia.

Mazama rufina
Mazama karłowata (Mazama rufina) to gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych. Barwa brązowa. Spód jest białawy.

Mazama americana
Mazama ruda (Mazama americana) to gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych. Poroże kozła nie są rozgałęzione. Składają się z pary szpiców. Barwa żółtobrązowa z jasnym spodem

Elaphurus davidianus
Milu to nie występujący już w dzikim stanie piękny gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych. Pochodzi z Chin. Cechą charakterystyczną milu jest bardzo długi ogon, wydłużona głowa, niewielkie uszy, cienkie kończyny, szerokie kopyta.


Odocoileus virginianus
Mulak białoogonowy, jeleń wirginijski, jeleń wirgiński (Odocoileus virginianus) to gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych. Latem sierść jest ruda, zimą szarawa. Cechą charakterystyczną jest biały spód ogona.

Odocoileus hemionus
Mulak to piękny ssak z rodziny jeleniowatych, pochodzący z Ameryki Północnej. Poroże ma taką cechę, że jego każdy pień jest rozgałęziony na prawie dwie równe części.

Muntiacus reevesi
Mundżak chiński to podgatunek mundżaka - ssaka z rodziny jeleniowatych o krótkich nogach. Jest jednym z najmniejszych przedstawicieli jeleniowatych. Jest jednym z najmniejszych przedstawicieli jeleniowatych.

Muntiacus muntjak
Mundżak indyjski (Muntiacus muntjak) to gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych. Ubarwienie brązowawe, szarobrązowe, zmienne. Na czole jasna plama. Spód jasny. Krótkie nie rozgałęzione poroże jest osadzone na dość długim, owłosionym wyrostku kostnym.

Muntiacus rooseveltorum
Mundżak laotański (Muntiacus rooseveltorum) nazywany też mundżakiem Roosvelta, to bardzo rzadki przedstawiciel rodziny jeleniowatych, którego niedawno odnaleziono po ponad 100 latach od ostatnich obserwacji.

Pudu puda
Pudu jest najmniejszym przedstawicielem jeleniowatych. Żyje w Ameryce Południowej. Cechą charakterystyczną jest bardzo krótkie poroże, nierozgałęzione, ledwo wystające ponad sierść.

Rangifer tarandus
Renifer, zwany też renem albo karibu, to gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych. Jest zwierzęciem łownym oraz domowym. Umożliwia byt Lapończykom i innych ludów północy. Dostarcza mleka, skóry, mięsa i siły pociągowej.

Cervus canadensis
Wapiti to nazwa amerykańskich podgatunków jelenia. Poroże może ważyć nawet 25 kg. Żyje w małych stadach po kilkanaście osobników. Jest płochliwy i bojaźliwy.
Zdjęcia - galeria
Galeria ta zawiera zdjęcia gatunków opisywanych w tym artykule. Więcej zdjęć można zwykle znaleźć w artykułach, opisujących poszczególne rodzaje i gatunki.

























Inne gatunki
- łoś amerykański (Alces americanus)
- aksis kalamiański (Axis calamianensis)
- aksis baweański (Axis kuhlii)
- sarna syberyjska (Capreolus pygargus)
- jeleń berberyjski (Cervus barbarus)
- jeleń karłowaty (Cervus corsicanus)
- jeleń kaszmirski (Cervus hanglu)
- jeleń kaspijski (Cervus maral)
- jeleń panoński (Cervus pannoniensis)
- jeleń wietnamski (Cervus pseudaxis)
- jeleń wyspowy (Cervus pulchellus)
- jeleń tajwański (Cervus taiouanus)
- jeleń tybetański (Cervus wallichii)
- jeleń mandżurski (Cervus xanthopygus)
- jeleń bucharski (Cervus yarkandensis)
- huemal chilijski (Hippocamelus bisulcus)
- jelonkowiec błotny (Hydropotes inermis)
- mazama parańska (Mazama bororo)
- mazama rdzawa (Mazama bricenii)
- mazama lilipucia (Mazama chunyi)
- mazama szara (Mazama gouazoubira)
- mazama mała (Mazama nana)
- mazama amazońska (Mazama nemorivaga)
- mazama blada (Mazama ochroleuca)
- mazama jukatańska (Mazama pandora)
- mazama środkowoamerykańska (Mazama temama)
- jeleń olbrzymi (Megaloceros giganteus †)
- mundżak żółty (Muntiacus atherodes)
- mundżak czarny (Muntiacus crinifrons)
- mundżak samotny (Muntiacus feae)
- mundżak czuboczelny (Muntiacus gongshanensis)
- mundżak sumatrzański (Muntiacus montanus)
- mundżak stokowy (Muntiacus puhoatensis)
- mundżak liściowy (Muntiacus putaoensis)
- mundżak annamski (Muntiacus truongsonensis)
- mundżak szczekliwy (Muntiacus vaginalis)
- mundżak olbrzymi (Muntiacus vuquangensis)
- sarniak pampasowy (Ozotoceros bezoarticus)
- pudu północny (Pudu mephistophiles)
- barasinga tajska (Rucervus schomburgki)
- barasinga birmańska (Rucervus siamensis)
- sambar kropkowany (Rusa alfredi)
- sambar filipiński (Rusa marianna)
- sambar sundajski (Rusa timorensis)
- sambar jednobarwny (Rusa unicolor)
Występowanie i środowisko
Jeleniowate nie występują jedynie w Australii i na Antarktydzie. Zajmują środowiska leśne (większość) i tereny otwarte.
Tryb życia i zachowanie
Gromadzą się w stada. Renifery odbywają dalekie wędrówki.
Morfologia i anatomia
Wysokość w kłębie wynosi od 40 cm do 2,5 m. Masa ciała waha się od 7 do 825 kg.
Rozmnażanie
Są zazwyczaj poligamiczne. Samce gromadzą kilka samic w haremy. W ciepłym klimacie rozmnażanie przebiega przez cały rok, w klimacie umiarkowanym okres rui przypada na jesień. Młode są często cętkowane.
Pożywienie
Ich pokarm to liście drzew i krzewów.
Ochrona i zagrożenia
Wszystkie gatunki są łowne. Renifer ma duże znaczenie w gospodarce człowieka.
Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)
Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)
Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
● | ● | ● | ● | Aksis czytal: Okres godowy jelenia aksis. | ||||||||
◂ | ▸ | Daniel zwyczajny: Trwa okres godowy danieli | ||||||||||
● | Daniel zwyczajny: Na świat przychodzą młode daniele | |||||||||||
● | Daniel zwyczajny: Daniel zrzuca poroże | |||||||||||
● | Jeleń szlachetny: Jelenie zmieniają szatę na letnią | |||||||||||
▸ | Jeleń szlachetny: Na świat przychodzą młode jelenie | |||||||||||
● | ▸ | Jeleń szlachetny: Rozpoczyna się rykowisko jeleni | ||||||||||
● | ▸ | Jeleń szlachetny: Samiec jelenia zrzuca poroże | ||||||||||
◂ | ● | ● | ● | ● | ● | Jeleń szlachetny: Rośnie poroże samców jelenia | ||||||
◂ | ● | ● | Jeleń wschodni: Trwa ruja u jelenia wschodniego. | |||||||||
● | ● | Jeleń wschodni: Sika rodzi młode. | ||||||||||
◂ | ● | ▸ | Łoś euroazjatycki: Trwa ruja łosia | |||||||||
◂ | ● | Łoś euroazjatycki: Na świat przychodzą młode łosie | ||||||||||
● | ● | Łoś euroazjatycki: Łosie zrzucają poroże | ||||||||||
● | Sarna europejska: Sarna zmienia szatę z zimowej (bardziej szarej) na letnią (rudobrązową) | |||||||||||
● | Sarna europejska: Rodzą się młode sarenki | |||||||||||
● | Sarna europejska: Kończy się wzrost nowego poroża sarny | |||||||||||
● | Sarna europejska: Samce saren zrzucają poroże | |||||||||||
◂ | ▸ | Sarna europejska: Trwa okres rui u sarny |
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN - Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska-Jurgiel, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz - Polskie nazewnictwo ssaków świata, 978-83-88147-15-9, Muzeum i Instytut Zoologii PAN 2015
- Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska-Jurgiel, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz - Polskie nazewnictwo ssaków świata, 978-83-88147-15-9, Muzeum i Instytut Zoologii PAN 2015
- Jiří Gaisler, Jan Zejda - Ssaki świata, ISBN 83-7079-773-3, MUZA SA 1995
- Praca zbiorowa - Encyklopedia zwierząt Ssaki, ISBN 83-85-85152-05-9, Elipsa 1991
- pod red. Kazimierza Kowalskiego - Mały słownik zoologiczny - ssaki, Wiedza Powszechna 1975
- Alfred Brehm - Życie zwierząt. Ssaki, PWN 1963
- Praca zbiorowa - Wielka Encyklopedia Przyrody. Ssaki, ISBN 83-7079-784-9, MUZA SA 1997
Ile śpią ssaki?

Ssaki potrafią przesypiać w głębokim śnie naprawdę długi okres czasu. Jakie ssaki śpią najdłużej, a które nie potrzebują zbyt wiele snu?
Najmniejszy ssak

Jakie ssaki osiągają najmniejsze rozmiary na świecie, a jakie w Polsce? Gdzie można je spotkać?
Największy ssak

Który z saków jest największy na świecie, a który w Polsce? Czy w historii żyły większe ssaki niż obecnie? Czy są to ssaki wodne czy lądowe?
Jak dużo jedzą zwierzęta?

Czy tylko człowiek bywa obżartuchem? Czy w świecie zwierząt również można znaleźć łakomczuchów? Ile pokarmu zjadają różne zwierzęta?
© medianauka.pl, 2014-01-09, RODZ-22
Data aktualizacji artykułu: 2022-09-08