Chruściele

Chruściele (Rallidae) to rodzina ptaków z rzędu żurawiowatych. Rodzina ta liczy dziś 34 rodzajów i 133 gatunków, z czego w Polsce 7 (6 lęgowych).

Chruściele dzielimy na trzy nietaksonomiczne grupy:

chruściele długodziobe,
derkacze i kokoszki,
łyski.

Wygląd

Mają bocznie spłaszczone ciało, krótkie, zaokrąglone skrzydła, krótki ogon, długie nogi i bardzo długie palce. Część z nich ma nagą, płaską, blaszkowatą narośl na czole, zwykle jaskrawo zabarwioną. Upierzenie różnorodne, zwykle brązowe, szare, rude. Zwykle samiec i samica są jednakowo upierzone.

Gatunki

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.

Derkacz

(Crex crex)

To ptak prowadzący bardzo skryty tryb życia. O jego obecności najczęściej przekonujemy się na podstawie charakterystycznego głosu kreks-kreks, jaki wydaje samiec o zmierzchu i w nocy. Ptak ten prowadzi wyjątkowo skryty tryb życia.

Kokoszka, kurka wodna, kokoszka wodna

(Gallinula chloropus)

Kokoszka, albo inaczej kurka wodna to niezbyt liczny ptak wielkości gołębia, podobny nieco do łyski. Skrzydła i wierzch ciała są ciemnobrązowe, prawie cała reszta ma czarny kolor. Po bokach ciała biegną białe kreski, układające się w ukośną linię.

Kropiatka

(Porzana porzana)

Kropiatka (Porzana porzana) to gatunek ptaka z rodziny chruścieli. Ubarwienie oliwkowo-brązowe z jasnymi i ciemnymi plamkami. Głowa po bokach, szyja i pierś są szarobrązowe z białymi plamkami.

Łyska, łyska zwyczajna

(Fulica atra)

To dość pospolity w Polsce ptak lęgowy o czarnym upierzeniu, z charakterystyczną białą płytką na czole. Stopy długie z charakterystycznymi płatkami skórnymi. Ptak ten nie boi się bliskości człowieka. Unosi się na wodzie jak korek.

Modrzyk zwyczajny

(Porphyrio porphyrio)

Modrzyk zwyczajny to przedstawiciel chruścieli o pięknym, błękitnym upierzeniu, z charakterystyczną, czerwoną skórą bez upierzenia na czole i bardzo długimi palcami u nóg. Jest gatunkiem osiadłym i hałaśliwym.

Sułtanka amerykańska

(Porphyrula martinica)

To jeden z najbardziej barwnych gatunków chruścieli. Dziób krótki, mocny, czerwony u nasady i żółty na końcu. Czoło z niebieską plamą. Nogi długie, żółte. Palce bardzo długie. Sułtanka amerykańska potrafi wspinać się na drzewa.

Wodnik

(Rallus aquaticus)

To rzadki w naszym kraju chruściel, o niebieskawym spodzie, dość długim, nieco zagiętym w dół, czerwonym dziobie. Wydaje odgłos kwiczenia. To ptak trudny w obserwacji, ze względu na prowadzenie życia pośród gęstej roślinności wodnej.

Zielonka

(Porzana parva)

To rzadki w naszym kraju chruściel, jedyny krajowy przedstawiciel tej rodziny z dymorfizmem płciowym. Ma zielonkawy dziób z czerwoną plamą u nasady. Zielonkawe są też nogi. Podbrzusze jest czarno-białe.

Nazwa rodziny

Chruściele (Rallidae)

Występowanie

Cały świat poza Antarktydą.

Liczba gatunków na świecie

133

Liczba gatunków w Polsce

Systematyka

Domena: Eukarionty (Eukaryota)
Królestwo: Zwierzęta (Animalia)
Typ: Strunowce (Chordata)
Gromada: Ptaki (Aves)
Rząd: Żurawiowe (Gruiformes)
Rodzina: Chruściele (Rallidae)

Długość ciała

Długość: 10-62 cm.
Masa ciała: 20 g - 3,2 kg.

Głos

Gwizdy, piski, pochrząkiwania.

Największy gatunek

Takahe (Porphyrio mantelli)

Inne gatunki

Bagiewnik czarny (Amaurornis flavirostris)
Chruścielak rdzawoskrzydły (Aramides calopterus)
Chruścielak chrapliwy (Aramidopsis plateni)
Łyska amerykańska (Fulica americana)
Łyska rogata (Fulica cornuta)
Łyska czubata (Fulica cristata)
Łyska wielka (Fulica gigantea)
Kokosznik (Gallicrex cinerea)
Kokoszka żółtodzioba (Gallinula pacifica)
Weka (Gallirallus australis)
Wodnokur nowokaledoński (Gallirallus lafresnayanus)
Wodnokur molucki (Habroptila wallacii)
Wodnik luzoński (Lewinia mirificus)
Takahe (Porphyrio mantelli)
Wodnik błotny (Rallus limicola)
Wodnik guamski (Rallus owstoni)
Kusokurka białoskrzydła (Sarothrura ayresi)

Występowanie i środowisko

Występują na całym świecie za wyjątkiem bardzo chłodnych obszarów. Preferują wilgotne środowiska z gęstą roślinnością, czyli lasy tropikalne, mokradła, zarośla, łąki.

Tryb życia i zachowanie

Słabo latają, choć wiele gatunków podejmuje dalekie wędrówki. Przejawiają zachowania terytorialne.

Morfologia i anatomia

Brak danych.

Rozmnażanie

Gniazda budują na ziemi w krzakach lub na roślinności wodnej, czasem w norach. U gatunków wodnych gniazdo ma stożkowaty kształt i jest budowane w płytkiej wodzie. Może też być budowane w kępie traw, trzcinie., czasami z daszkiem. Rzadko gniazdo budowane jest na drzewie lub krzewie. Budulec stanowią wyłącznie rośliny. W zniesieniu 2-12 jaj o masie 10-80 g, które wysiaduje samiec i samica przez 20-30 dni.

Pożywienie

Żywią się zarówno pokarmem roślinnym jak i zwierzęcym. Zjadają średnie i duże bezkręgowce, drobne kręgowce, nasiona, owoce, pędy roślin. Kilka gatunków całkowicie roślinożernych.

Ochrona i zagrożenia

Krytycznie zagrożone są kokoszka żółtodzioba, wodnik nowokaledoński, 11 kolejnych gatunków jest zagrożonych, 17 narażonych, 22 uznano za wymarłe, wodnika guamskiego uznano za wymarłego na wolności.