Dzierzby
Dzierzby (Laniidae) to rodzina ptaków z rzędu wróblowych. Rodzina ta liczy dziś 30 gatunków w 3 rodzajach. W Polsce mamy 5, a w Europie 6 gatunków.
Wygląd
Ptaki z tej rodziny charakteryzuje mocny, zgięty na końcu dziób haczykowato. Na szczęce górnej znajduje się występ ("ząb"). Mają krótkie skrzydła, zaokrąglone, długi, schodkowany ogon. Kolorystyka upierzenia czarno-biała, czasem z rdzawymi plamami.
Gatunki
To atlas z wykazem gatunków, przynależących do danej rodziny. Aby wyświetlić tylko polskie gatunki, użyj filtra Ukryj obce gatunki, który znajdziesz w panelu bocznym. Możesz także użyć innych ciekawych filtrów, dzięki którym wyświetlisz gatunki z określonego kontynentu, o określonym statusie zagrożenia wyginięciem lub w oparciu jeszcze o inne kryteria. Nasz atlas zawiera karty opisów gatunków wraz ze zdjęciami. Kliknij na nazwę gatunkową lub miniaturę zdjęcia, aby się dowiedzieć czegoś więcej na temat danego gatunku.

Lanius minor
Dzierzba czarnoczelna (Lanius minor) to gatunek ptaka z rodziny dzierzb, podobny nieco do srokosza, od którego różni się mniejszymi rozmiarami i czarnym upierzeniem czoła. Na skrzydle widoczne jest białe lusterko, a na ogonie białe obszary.

Lanius isabellinus
Dzierzba pustynna (Lanius isabellinus) to gatunek ptaka z rodziny dzierzb, podobny do gąsiorka. Wierzch jest brązowo-szary, spód płowy, ogon rdzawy.

Lanius senator
Dzierzba rudogłowa, rudogłówka (Lanius senator) to gatunek ptaka z rodziny dzierzb z charakterystyczna rudą plamą na głowie i potylicy. Poluje na większe owady, czasem na małe kręgowce.

Lanius schach
Dzierzba zmienna ma zaokrąglony ogon o dość dużej długości. Przez czoło i oczy biegnie szeroka, czarna maska. Wierzch głowy i tułowia jest szary. Barkówki, spód, cześć brzucha są rdzawe, reszta biaława.

Lanius collurio
Gąsiorek jest najliczniejszym przedstawicielem dzierzb w Polsce. U samca kuper i wierzch głowy są popielate, plecy rdzawe, od dzioba do karku przez oczy biegnie gruba, czarna pręga. Maska ta może być mniej wyraźna.

Lanius excubitor
Srokosz jest największym przedstawicielem dzierzb w Polsce. Przez oczy biegnie czarna maska. Czarny jest też ogon z białym obrzeżem i skrzydła. Na skrzydle znajduje się białe lusterko.
Inne gatunki
- Dzierzbal kreskowany (Corvinella corvina)
- Dzierzbal srokaty (Corvinella melanoleuca)
- Białoczub maskowy (Eurocephalus anguitimens)
- Białoczub białorzytny (Eurocephalus ruppelli)
- Dzierzbokos (Lanioturdus torquatus)
- Dzierzba wschodnia (Lanius bucephalus)
- Dzierzba sawannowa (Lanius cabanisi)
- Dzierzba białobarkowa (Lanius collaris)
- Dzierzba birmańska (Lanius collurioides)
- Dzierzba brązowa (Lanius cristatus)
- Dzierzba żałobna (Lanius dorsalis)
- Dzierzba srokoszowata (Lanius excubitorius)
- Dzierzba rdzawa (Lanius gubernator)
- Dzierzba siwa (Lanius ludovicianus)
- Dzierzba białoskrzydła (Lanius mackinnoni)
- Dzierzba śródziemnomorska (Lanius meridionalis)
- Dzierzba zatokowa (Lanius newtoni)
- Dzierzba białoczelna (Lanius nubicus)
- Dzierzba białorzytna (Lanius somalicus)
- Dzierzba rdzawogrzbieta (Lanius souzae)
- Dzierzba klinosterna (Lanius sphenocercus)
- Dzierzba tygrysia (Lanius tigrinus)
- Dzierzba rdzawoboczna (Lanius validirostris)
- Dzierzba maskowa (Lanius vittatus)
- Nikator żółtorzytny (Nicator gularis)
- Nikator żółtogardły (Nicator vireo)
- Gołogłów (Pityriasis gymnocephala)
- Czołoczub żółtogłowy (Prionops alberti)
- Czołoczub płowobrzuchy (Prionops caniceps)
- Czołoczub czerwonodzioby (Prionops gabela)
- Czołoczub żółtooki (Prionops plumata)
- Czołoczub duży (Prionops poliolopha)
- Czołoczub czerwonooki (Prionops retzii)
- Czołoczub modrooki (Prionops scopifrons)
- Dzierzbik białobrewy (Telephorus bocagei)
- Dzierzbik zmienny (Telephorus dohertyi)
- Dzierzbik czarnouchy (Telephorus kupeensis)
- Dzierzbik różnobarwny (Telephorus multicolor)
- Dzierzbik czarnoczelny (Telephorus nigrifrons)
- Dzierzbik oliwkowy (Telephorus olivaceus)
- Dzierzbik czterobarwny (Telephorus quadricolor)
- Dzierzbik zielony (Telephorus viridis)
- Dzierzbik żółtogardły (Telephorus zeylonus)
Występowanie i środowisko
Zamieszkują Afrykę (tu są najbardziej pospolite), Eurazję, Amerykę Północną. Zamieszkują otwarte tereny. Są to sawanny, tereny rolnicze, rzadkie zadrzewienia, sady, łąki.
Tryb życia i zachowanie
Dzierzby zdobycz nabijają na kolce, gałązki, druty, gromadząc w ten sposób zapasy.
Rozmnażanie
Gniazda są otwarte, budowane na drzewie. Samica raz w roku składa 3-7 jaj, które zwykle wysiaduje przez 12-16 dni. Młode pozostają w gnieździe przez 12-20 dni.
Pożywienie
Zjadają owady, niektóre gatunki odżywiają się także małymi ssakami, ptakami i gadami.
Ochrona i zagrożenia
Dzierzba zatokowa jest krytycznie zagrożona wyginięciem.
Ciekawostki
Dzierzby mają zwyczaj nabijania zdobyczy na kolec i rozrywania jej. Dotyczy to owadów i kręgowców. W en sposób dzierzby tworzą też swoiste spiżarnie do których wracają regularnie.
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
● | Dzierzba czarnoczelna: Na wschodzie kraju pojawia się dzierzba czarnoczelna. | |||||||||||
● | ● | Dzierzba czarnoczelna: Dzierzba czarnoczelna odlatuje do Afryki. | ||||||||||
● | ● | Dzierzba rudogłowa: W naszym kraju pojawia się dzierzba rudogłowa. | ||||||||||
● | ● | Dzierzba rudogłowa: Dzierzba rudogłowa odlatuje z Polski. | ||||||||||
◂ | ▸ | Gąsiorek: Do kraju zaczynają zlatywać dzierzby gąsiorki. | ||||||||||
◂ | ● | Gąsiorek: Dzierzby gąsiorki wyprowadzają jedyny lęg w roku. | ||||||||||
◂ | ▸ | Gąsiorek: Dzierzby gąsiorki odlatują do Afryki. | ||||||||||
● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Srokosz: W naszym kraju w tym okresie można obserwować srokosza. |
● | Srokosz: Samica srokosza składa jaja. |
Oznaczenia
Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.
Występowanie w Polsce
Liczebność
Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).
Status
© medianauka.pl, 2014-01-07, RODZ-188