Spis treści:

Pelikany

Pelikany (Pelecanidae) to rodzina ptaków z rzędu pelikanowych. Rodzina ta liczy dziś 8 gatunków w jednym rodzaju. W Polsce można zaobserwować rzadko dwa gatunki z tej rodziny ptaków.

To jedne z największych ptaków żyjących dziś na świecie. Mają bardzo długi, mocny dziób, spłaszczony grzbietowo-brzusznie, na końcu haczyk, pod żuchwą duża kieszeń, która ułatwia ptakom połykanie dużych ryb. Torba może pomieścić aż 13 litrów wody. Nogi są krótkie, między palcami występuje błona pławna. Upierzenie jest szare, brązowe, różowe lub białe z ciemnymi obszarami. Na głowie i dziobie pojawiają się barwy jaskrawe.

Występowanie i środowisko

Pelikany są obecne we wschodniej części Europy, na dużych obszarach Afryki, w Indiach, Sri Lance, południowo-wschodniej Azji, w Australii i obu Amerykach. Żyją nad wodami śródlądowymi (pelikany Starego Świata), Ameryce są to gatunki morskie (żyją na wybrzeżach). Rzadko pelikany pojawiają się w Polsce. Pelikany odbywają dzienne wędrówki na żerowiska na odległość nawet 150 km.

Poniższa tabela zawiera dane na temat występowania opisanych tu gatunków z tej rodziny na różnych kontynentach. Jeżeli jeden gatunek występuje na kilku kontynentach, to jest ujęty we wszystkich tych miejscach.

Kontynent	Liczba gatunków
Europa	2
Azja	4
Afryka	2
Ameryka Północna	2
Ameryka Południowa	2
Australia	1
Antarktyda	0

Tryb życia i zachowanie

Sprawnie latają lotem szybowcowym i czynnym, świetnie pływają i nurkują.

Rozmnażanie

Gnieżdżą się w koloniach. Gatunki gniazdujące na drzewach budują bardzo duże gniazda z patyków. Gniazdo znajduje się na wysokości około 30 m. Gatunki gniazdujące na ziemi składają jaja do płytkiego dołka, czasem wyściełanego patykami, liśćmi lub trzciną. Samica składa od 1 o 4 białych jaj. Okres inkubacji trwa około 30 dni.

Pożywienie

Podstawą ich pokarmu są ryby, zjadają także skorupiaki, płazy, pisklęta innych ptaków i drobne ssaki. Często łowią zespołowo. Pelikany łowią ryby w torby pod dziobem, pelikan brunatny poluje na zdobycz z powietrza.

Ochrona i zagrożenia

Pelikan indyjski jest zaliczany do gatunków narażonych na wyginięcie.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)

Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Ciekawostki

Jedna z indyjskich legend głosi, że pelikan skarcił swoje pisklęta tak bardzo, że je zabił. Wskrzesił je jednak za pomocą krwi, którą utoczył z własnej piersi. Wierzenia, że pelikany karmią młode własną krwią pojawiają się w wielu kulturach. Zapewne dlatego, że pelikany często opierają dziób na piersi, a w okresie lęgowym u pelikana kędzierzawego torba pod dziobem jest koloru krwi.

W chrześcijaństwie pelikan jest symbolem pobożności.

Pelikany są najcięższymi morskimi ptakami latającymi.

Gatunki

To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:

pelikan kędzierzawy (Pelecanus crispus) PL
pelikan różowy, pelikan baba (Pelecanus onocrotalus) PL
pelikan australijski (Pelecanus conspicillatus)
pelikan brunatny (Pelecanus occidentalis)
pelikan dzioborogi (Pelecanus erythrorhynchos)
pelikan indyjski (Pelecanus philippensis)
pelikan mały (Pelecanus rufescens)

Inne gatunki

pelikan chilijski (Pelecanus thagus)

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

- gatunek zaobserwowany w Polsce w stanie dzikim po 1950 r.

PL - wtórnie

- gatunek introdukowany w Polsce rozmyślnie lub przypadkowo, tworzący stałe populacje.

PL - obserwacje dawne

- gatunek obserwowany ostatnio w Polsce w latach 1801-1950.

PL - hodowla

- gatunek hodowlany.

Liczebność

Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).

Bardzo liczny

- 3 000 001 - 30 000 000

Liczny

- 300 001 - 3 000 000

Średnio liczny

- 30 001 - 300 000

Nieliczny

- 3001 - 30 000

Bardzo nieliczny

- 301 - 3 000

Skrajnie nieliczny

- 1 - 300

Status

Lęgowy

- gniazduje regularnie na dyżym obszarze kraju.

Lęgowy sporadycznie

- gniazduje sporadycznie w kraju lub tylko lokalnie.

Przelotny/przylatujący

- gatunek regularnie stacjonuje w kraju podczas swoich przelotów lub przylatuje na zimowiska.

Zalatujący

- gatunek pojawiający się w Polsce nieregularnie.

Zalatujący wyjątkowo

- gatunek pojawiający się wyjątkowo w kraju (poniżej 5 obserwacji).

- gatunek ujęty w Załączniku i Dyrektywie Ptasiej (2009/147/WE z 30-11-2009 w sprawie ochrony dzikiego ptactwa), wskazującej na gatunki podlegające wraz z siedliskami szczególnej ochronie.

Galeria zdjęć

W galerii publikujemy dodatkowe zdjęcia i grafiki.

Opis: To jest pelikan różowy. Czasami zalatuje do Polski.

Ciekawostki

Czy ptaki się kąpią?

Ciekawostki

Czy tylko kukułki podrzucają swoje jaja?

Ciekawostki

Największe gniazda ptaków

Ciekawostki

Jak dokarmiać ptaki?

Ciekawostki

Najmniejsze ptaki na świecie

Ciekawostki

Największe ptaki na świecie

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek — Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/