Spis treści:

Zimorodki

Zimorodki, zimorodkowate (Alcedinidae) to rodzina ptaków z rzędu kraskowatych. Rodzina ta liczy dziś 17 rodzajów i 97 gatunków. W Polsce żyje 1 gatunek, odnotowano także drugi - rybaczka srokatego.

Wszystkie gatunki charakteryzuje krępa budowa ciała, duża głowa i długi, silny dziób. Ogon i skrzydła są krótkie, nogi bardzo krótkie. Zwykle jaskrawo ubarwione. Wierzch ciała jest zwykle ubarwiony na niebiesko, spód czerwonawy. Samce są nieco większe od samic, ale upierzenie jest zwykle takie samo.

Występowanie i środowisko

Występują prawie na całej kuli ziemskiej poza polarnymi rejonami. Największe zróżnicowanie gatunków jest na Nowej Gwinei i okolicznych wyspach. Żyją w pobliżu zbiorników wodnych, żyją w lasach równikowych, zajmują też ogrody, lasy górskie, pustynie i półpustynie, oceaniczne wyspy.

Tryb życia i zachowanie

Prowadzą zwykle samotniczy tryb życia. Niektóre zimorodki potrafią wyjąć zdobycz z głębokości 2 m pod wodą, rzucając się w wodę z wysokości 2-3 m. Z wody wydostaje się trzepocząc skrzydłami prawie po tym samym torze, po którym wpadał do wody. Podczas godów przejawiają zachowania terytorialne.

Morfologia i anatomia

Zimorodkowate mają bardzo dobry wzrok. W siatkówce znajdują się dwie jamki z gęsto upakowanymi czopkami. Pola widzenia obu oczu zachodzą na siebie, co umożliwia widzenie trójwymiarowe. Jedna jamka widzi stereoskopowo z przodu, druga obejmuje pole widzenia z boku. Oczy rybaczka popielatego są czułe na bliski ultrafiolet. Podczas nurkowania zimorodki zasłaniają oczy trzecią powieką, którą nazywamy migotką lub błoną migawkową.

Rozmnażanie

Zimorodki są monogamiczne. Gnieżdżą się w norach samodzielnie wygrzebanych w skarpie, termitierach lub dziuplach. Samica składa zwykle od 2 do 4 białych jaj. Gatunki tropikalne nawet 10 jaj. Wysiaduje je samiec i samica przez 18-22 dni. Pisklęta są gniazdownikami. Przebywają w gnieździe około 20-30 dni.

Pożywienie

Zjadają pokarm zwierzęcy: naziemne stawonogi, małe kręgowce, są to na ogół owady wodne i ryby. Zdobycz najczęściej wyławiają z wody.

Ochrona i zagrożenia

Krytycznie zagrożone są gatunki: łowczyk rudobrewy (Todirhamphus gambieri) i łowczyk maskowy (Todirhamphus godeffroyi), sterowik wstęgosterny (Tanysiptera ellioti) jest zagrożony, 9 innych gatunków ma status narażony.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)

Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Gatunki

To wykaz gatunków, przynależących do danej rodziny:

zimorodek (zwyczajny) (Alcedo atthis) PL
kukabura chichotliwa (Dacelo novaeguineae)
kukabura modroskrzydła (Dacelo leachii)
liliouch (Cittura cyanotis)
łowczyk czczony (Todiramphus sanctus)
łowczyk obrożny (Todiramphus chloris)
łowiec brązowogłowy (Halcyon albiventris)
łowiec brązowoskrzydły (Pelargopsis amauroptera)
łowiec czarnogłowy (Halcyon pileata)
łowiec kameruński (Halcyon malimbica)
łowiec krasnodzioby (Halcyon smyrnensis)
łowiec kreskowany (Halcyon chelicuti)
łowiec niebieskoskrzydły (Pelargopsis capensis)
łowiec płomienny (Halcyon coromanda)
łowiec szarogłowy (Halcyon leucocephala)
łowik (Lacedo pulchella)
rybaczek amazoński (Chloroceryle amazona)
rybaczek obrożny (Megaceryle torquata)
rybaczek popielaty (Megaceryle alcyon)
rybaczek rdzawy (Chloroceryle inda)
rybaczek zielony (Chloroceryle americana)
rybaczek żałobny (Megaceryle lugubris)
zimorodek błękitny (Alcedo coerulescens)
zimorodek lazurowy (Ceyx azureus)
zimorodek madagaskarski (Corythornis madagascariensis)
zimorodek modropierśny (Alcedo euryzona)
zimorodek orientalny (Ceyx erithaca)
zimorodek turkusowy (Alcedo semitorquata)
rybaczek srokaty (Ceryle rudis) PL - obserwacje dawne

Inne gatunki

krasnogłów wąsaty (Actenoides bougainvillei)
krasnogłów sundajski (Actenoides concretus)
krasnogłów białorzytny (Actenoides fulgidus)
krasnogłów modry (Actenoides hombroni)
krasnogłów plamisty (Actenoides lindsayi)
krasnogłów białogardły (Actenoides monachus)
krasnogłów łuskowany (Actenoides princeps)
zimorodek duży (Alcedo hercules)
zimorodek granatowy (Alcedo meninting)
zimorodek lśniący (Alcedo quadribrachys)
zimorodek srebrzysty (Ceyx argentatus)
zimorodek obrożny (Ceyx cyanopectus)
zimorodek pąsowy (Ceyx fallax)
zimorodek zmienny (Ceyx lepidus)
zimorodek filipiński (Ceyx melanurus)
zimorodek przepasany (Ceyx nigrirostris)
zimorodek białoczelny (Ceyx pusillus)
zimorodek atolowy (Ceyx websteri)
rybaczek mały (Chloroceryle aenea)
zimorodek malachitowy (Corythornis cristatus)
zimorodek białobrzuchy (Corythornis leucogaster)
zimorodek czarnodzioby (Corythornis vintsioides)
kukabura rdzawobrzucha (Dacelo gaudichaud)
kukabura szuflodzioba (Dacelo rex)
kukabura łuskowana (Dacelo tyro)
łowiec czekoladowy (Halcyon badia)
łowiec brązowoszyi (Halcyon cyanoventris)
łowiec białobrody (Halcyon gularis)
łowiec jasny (Halcyon senegalensis)
łowiec namorzynowy (Halcyon senegaloides)
zimorodek karłowaty (Ispidina lecontei)
zimorodek malutki (Ispidina picta)
rybaczek wielki (Megaceryle maxima)
melidora macrorrhina (Melidora macrorrhina)
łowiec czarnodzioby (Pelargopsis melanorhyncha)
rdzawogłów górski (Syma megarhyncha)
rdzawogłów nizinny (Syma torotoro)
sterowik niebieskobrzuchy (Tanysiptera carolinae)
sterowik brązowy (Tanysiptera danae)
sterowik wstęgosterny (Tanysiptera ellioti)
sterowik duży (Tanysiptera galatea)
sterowik białobrzuchy (Tanysiptera hydrocharis)
sterowik czerwonobrzuchy (Tanysiptera nympha)
sterowik łuskowany (Tanysiptera riedelii)
sterowik białogrzbiety (Tanysiptera sylvia)
łowczyk białogrzbiety (Todiramphus albonotatus)
łowczyk rudawy (Todiramphus australasia)
łowczyk cynamonowy (Todiramphus cinnamominus)
łowczyk molucki (Todiramphus diops)
łowczyk ciemny (Todiramphus enigma)
łowczyk białoszyi (Todiramphus farquhari)
łowczyk żałobny (Todiramphus funebris)
łowczyk rudobrewy (Todiramphus gambieri)
łowczyk maskowy (Todiramphus godeffroyi)
łowczyk lazurowy (Todiramphus lazuli)
łowczyk różoworzytny (Todiramphus leucopygius)
łowczyk leśny (Todiramphus macleayii)
łowczyk północny (Todiramphus miyakoensis)
łowczyk niebiesko-czarny (Todiramphus nigrocyaneus)
łowczyk rdzawogłowy (Todiramphus pelewensis)
łowczyk rdzaworzytny (Todiramphus pyrrhopygius)
łowczyk płaskodzioby (Todiramphus recurvirostris)
łowczyk białobrzuchy (Todiramphus reichenbachii)
łowczyk rdzawoszyi (Todiramphus ruficollaris)
łowczyk białogłowy (Todiramphus saurophagus)
łowczyk białobrewy (Todiramphus tutus)
łowczyk polinezyjski (Todiramphus veneratus)
łowczyk złotobrewy (Todiramphus winchelli)

Kalendarz przyrody

Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Opis
			●									Zimorodki mają okres lęgowy.
		▸										Trwają zaloty u zimorodków. Samiec nawołuje samicę, która podlatuje do samczyka. Ten rzuca się za nią w powietrze i ją przez chwilę ściga. Potem powraca na swoje miejsce.
										●		zimorodki zaczynają migrować. Niektóre odlatują na północ, inne przylatują z północy.

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

- gatunek zaobserwowany w Polsce w stanie dzikim po 1950 r.

PL - wtórnie

- gatunek introdukowany w Polsce rozmyślnie lub przypadkowo, tworzący stałe populacje.

PL - obserwacje dawne

- gatunek obserwowany ostatnio w Polsce w latach 1801-1950.

PL - hodowla

- gatunek hodowlany.

Liczebność

Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).

Bardzo liczny

- 3 000 001 - 30 000 000

Liczny

- 300 001 - 3 000 000

Średnio liczny

- 30 001 - 300 000

Nieliczny

- 3001 - 30 000

Bardzo nieliczny

- 301 - 3 000

Skrajnie nieliczny

- 1 - 300

Status

Lęgowy

- gniazduje regularnie na dyżym obszarze kraju.

Lęgowy sporadycznie

- gniazduje sporadycznie w kraju lub tylko lokalnie.

Przelotny/przylatujący

- gatunek regularnie stacjonuje w kraju podczas swoich przelotów lub przylatuje na zimowiska.

Zalatujący

- gatunek pojawiający się w Polsce nieregularnie.

Zalatujący wyjątkowo

- gatunek pojawiający się wyjątkowo w kraju (poniżej 5 obserwacji).

- gatunek ujęty w Załączniku i Dyrektywie Ptasiej (2009/147/WE z 30-11-2009 w sprawie ochrony dzikiego ptactwa), wskazującej na gatunki podlegające wraz z siedliskami szczególnej ochronie.

Ciekawostki

Kolorowe ptaki Polski

Ciekawostki

Czy ptaki się kąpią?

Ciekawostki

Czy tylko kukułki podrzucają swoje jaja?

Ciekawostki

Największe gniazda ptaków

Ciekawostki

Jak dokarmiać ptaki?

Ciekawostki

Najmniejsze ptaki na świecie

Ciekawostki

Największe ptaki na świecie

QUIZ

Ptaki Polski — quiz

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek — Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/