Naczelne

Naczelne (Primates) to rząd wysoko rozwiniętych ssaków, który liczy dziś około 200 gatunków w 11 rodzinach i 60 rodzajach. Do naczelnych należy człowiek. Oprócz niego w Polsce nie występują żadne gatunki tego rzędu. To długowieczne zwierzęta. Naczelne dzieli się na:

• Strepsirhini (lemury i gatunki pokrewne)
• Haplorhini (wyraki, małpy, małpy człekokształtne, człowiek)

Ponadto małpy człekokształtne, człowieka, małpy wąskonose określa się jako Catarrhini, nazywane małpami wąskonosymi, albo właściwymi. Catarrhini dzielimy jeszcze na małpy Starego Świata (Cercopithecoidea), małpy człekoksztatne i człowieka (Hominoidea).

Rodziny

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych, opisujących rodziny ssaków z wybranego rzędu.

Człowiekowate
Hominidae

Liczba gatunków: 7
(w Polsce: 1)

Gibonowate, gibony, gibbony
Hylobatidae

Liczba gatunków: 14
(w Polsce: nie występują)

Indrisy
Indridae

Liczba gatunków: 19
(w Polsce: nie występują)

Lemurowate, lemury właściwe
Lemuridae

Liczba gatunków: 15
(w Polsce: nie występują)

Lorisowate
Lorisidae

Liczba gatunków: 11
(w Polsce: nie występują)

Małpy wąskonose
Cercopithecidae

Liczba gatunków: 60
(w Polsce: nie występują)

Pazurkowce
Callithricidae

Liczba gatunków: 33
(w Polsce: nie występują)

Płaksowate
Cebidae

Liczba gatunków: 29
(w Polsce: nie występują)

Wyraki
Tarsiidae

Liczba gatunków: 4
(w Polsce: nie występują)

Inne rodziny

• Cheirogaleidae
• Daubentoniidae

Występowanie i środowisko

Zamieszkują głównie strefę podzwrotnikową. W dalekiej przeszłości zasiedlały Europę i Amerykę , gdzie dzisiaj w ogóle nie występują. Większość gatunków żyje w tropikalnych lasach deszczowych. Zamieszkują też sawanny, tereny górskie.

Tryb życia i zachowanie

Zwykle prowadzą nadrzewny tryb życia. Zazwyczaj żyją w stadach.

Morfologia i anatomia

Wszystkie naczelne są stopochodne. Oprócz człekokształtnych, naczelne są wyposażone w ogon. Mają okrągłą głowę, oczy skierowane ku przodowi. Dłonie są chwytne. Lemury mają wydłużony, podobny do psiego pysk.

W kośćcu występuje obojczyk. Palce kończyn są zwykle przeciwstawne (pierwsze z nich w stosunku do pozostałych) i zakończone płaskimi paznokciami. Najlepiej rozwiniętym zmysłem jest wzrok. Samice małp właściwych mają zawsze pojedynczą macicę, krążkowe łożysko, u lemurów macica jest dwudrożna, łożysko rozproszone. U samców prącie zwisa, jądra umieszczone poniżej w worku mosznowym. Mózg jest bardzo dobrze rozwinięty. Naczelne mają 4 typy zębów: kły, siekacze, przedtrzonowe i trzonowe. Młode mają uzębienie mleczne.

Rozmnażanie

Ciąża naczelnych jest długa, a rozwój potomstwa bardzo wolny. Młode są bardzo długo uzależnione od matki. Najczęściej samica rodzi tylko 1 młode.

Pożywienie

Są wszystkożerne z przewagą pokarmu roślinnego w diecie.

Ochrona i zagrożenia

Wiele gatunków jest zagrożonych poprzez likwidację naturalnych środowisk występowania. Do ginących gatunków należą: Hapalemur simus, Lemur fulvus, Lemur macaco, Lepilemur ruficaudatus, Indri indri, Macaca silenus, Papio leucophaeus, Gorilla gorilla berengei i wiele innych.

Ciekawostki

Brak danych.

Zdjęcia - galeria

© medianauka.pl, 2014-01-08, RZAD-23