Spis treści:

Perkozy

Perkozy (Podicipedidae) to jedyna rodzina ptaków z rzędu perkozowych (Podicipediformes). Są to ptaki bardzo dobrze przystosowane do pływania. Rodzina ta liczy dziś 22 gatunki, w tym 3 wymarłe. W Polsce można spotkać 6 gatunków, z czego 4 się gnieżdżą w naszym kraju.

Wygląd

Szyja jest długa, ogon bardzo krótki, skrzydła małe. Jeden gatunek jest nielotny. Szata godowa różni się od spoczynkowej. Zwykle wierzch ciała jest szary lub brązowy, spód biały. W okresie godowym szyja i głowa są jaskrawo ubarwione, czasem pojawiają się na głowie ozdoby z piór. Dymorfizm płciowy nie występuje, samica jest jednak trochę mniejsza od samca.

Gatunki

To atlas z wykazem gatunków, przynależących do danej rodziny. Aby wyświetlić tylko polskie gatunki, użyj filtra Ukryj obce gatunki, który znajdziesz w panelu bocznym. Możesz także użyć innych ciekawych filtrów, dzięki którym wyświetlisz gatunki z określonego kontynentu, o określonym statusie zagrożenia wyginięciem lub w oparciu jeszcze o inne kryteria. Nasz atlas zawiera karty opisów gatunków wraz ze zdjęciami. Kliknij na nazwę gatunkową lub miniaturę zdjęcia, aby się dowiedzieć czegoś więcej na temat danego gatunku.

Perkoz dwuczuby PL Lęgowy Nieliczny

Podiceps cristatus

Perkoz dwuczuby, to typowy przedstawiciel rodziny perkozów z charakterystycznymi dwoma czubami i bokobrodami na głowie. W okresie godowym perkozy dwuczube wykonują cudowny taniec pingwinów. W Polsce jest średniolicznym ptakiem lęgowym.

Perkoz rdzawoszyi PL Lęgowy Bardzo nieliczny

Podiceps grisegena

Perkoz rdzawoszyi jest nielicznym ptakiem lęgowym w Polsce. Jest nieco mniejszy i bardziej krępy od perkoza dwuczubego. Jest bardzo trudny w obserwacji, gdyż zwykle ukrywa się pośród wodnej roślinności. To ptak wędrowny. Na morzu ptaki te pierzą się i na t

Perkoz rogaty PL Lęgowy sporadycznie Przelotny / przylatujący Bardzo nieliczny !

Podiceps auritus

Perkoz rogaty to rzadko zimujący u nas perkoz, obserwowany także podczas migracji. W szacie godowej perkoz rogaty ma po bokach głowy dwa pęki pomarańczowych piór, biegnących od oka do tyłu.

Perkozek (zwyczajny) PL Lęgowy Nieliczny

Tachybaptus ruficollis

To najmniejszy przedstawiciel perkozów w Polsce. To samotnik. W okresie lęgów żyje w parach, czasem w małych grupach. W okresie lęgowym trudny w obserwacji. Po bokach głowy i na gardle znajduje się jaśniejsza, kasztanowata plama.

Perkozek grubodzioby PL Zalatujący wyjątkowo

Podilymbus podiceps

Perkozek grubodzioby (Podilymbus podiceps) to ptak z rodziny perkozowatych. Ma ciemnobrązowe upierzenie z nieco jaśniejszymi obszarami po bokach głowy i bokach ciała. Wokół oka cienka, jasna otoczka. Dziób jasnopopielaty z czarną przepaską za połową długoś

Zausznik PL Lęgowy Nieliczny

Podiceps nigricollis

To jedyny perkoz zakładający kolonie lęgowe. Występuje nielicznie w Polsce. W szacie godowej zausznik ma czarną głowę i szyję, a od oka za uszy wychodzą promieniście złotawe pióra.

Perkoz wielki

Aechmophorus occidentalis

Perkoz wielki (Aechmophorus occidentalis) to duży ptak o łabędziej szyi, zielonożółtym dziobie, z ciemną czapeczką na głowie. Przednia część szyi i dolna część głowy są białe. Wierzch brązowo-biały. Oczy czerwone.

Perkoz żółtodzioby

Aechmophorus clarkii

Perkoz żółtodzioby (Aechmophorus clarkii) to gatunek ptaka z rodziny perkozów, podobny do perkoza wielkiego. To ptak o żółtym dziobie, z ciemną czapeczką na głowie. Przednia część szyi i dolna część głowy są białe.

Perkozek australijski

Tachybaptus novaehollandiae

Perkozek australijski (Tachybaptus novaehollandiae) to ptak z rodziny perkozowatych. Upierzenie brązowe, głowa ciemna. Od oka do tyłu biegnie rdzawa plama. Od oka do nasady dzioba biegnie w dół jasny pasek.

Zdjęcia - galeria

Galeria ta zawiera zdjęcia gatunków opisywanych w tym artykule. Więcej zdjęć można zwykle znaleźć w artykułach, opisujących poszczególne rodzaje i gatunki.

Inne gatunki

perkoz kolumbijski (Podiceps andinus)
perkoz argentyński (Podiceps gallardoi)
perkoz olbrzymi (Podiceps major)
perkoz złotoczuby (Podiceps occipitalis)
perkoz Taczanowskiego (Podiceps taczanowskii)
perkozek gwatemalski (Podilymbus gigas)
perkoz sędziwy (Poliocephalus poliocephalus)
perkoz maoryski (Poliocephalus rufopectus)
perkoz krótkoskrzydły (Rollandia microptera)
perkoz białoczuby (Rollandia rolland)
perkozek białoskrzydły (Tachybaptus dominicus)
perkozek białosmugi (Tachybaptus pelzelnii)
perkozek długodzioby (Tachybaptus rufolavatus)

Występowanie i środowisko

Są obecne na całym świecie poza rejonami arktycznymi i antarktycznymi. Zajmują zbiorniki wody słodkiej. Poza lęgami można perkozy spotkać nad morzem. Pionowy zasięg występowania to 4000 m n.p.m.

Poniższa tabela zawiera dane na temat występowania opisanych tu gatunków z tej rodziny na różnych kontynentach. Jeżeli jeden gatunek występuje na kilku kontynentach, to jest ujęty we wszystkich tych miejscach.

Kontynent	Liczba gatunków
Europa	5
Azja	6
Afryka	3
Ameryka Północna	5
Ameryka Południowa	1
Australia	2
Antarktyda	0

Tryb życia i zachowanie

Prawie całe życie perkozy spędzają na wodzie. Są dobrze przystosowane do wodnego trybu życia. Perkozy świetnie nurkują, robią pod wodą nagłe zwroty. Perkoz przeciętnie przebywa pod wodą 10-40 s.

Morfologia i anatomia

Palce mają płatkowate rozszerzenia, które ułatwiają pływanie, skoki są dwubocznie spłaszczone, nogi są osadzone w tyle ciała, co stanowi świetne przystosowanie do pływania i nurkowania. Pióra po bokach nasiąkają wodą, co ułatwia ptakom nurkowanie.

Rozmnażanie

U wielu gatunków obserwuje się zrytualizowane toki. Gniazda są umieszczone na wodzie, czasem są pływające, a zbudowane z roślinności wodnej. W zniesieniu 2-8 jaj, które wysiaduje samiec i samica. Pisklęta są zagniazdownikami. Przez pierwsze 2-3 tygodnie młode chronią się na grzbiecie rodziców.

Pożywienie

Zjadają wodne owady, skorupiaki, mięczaki, rzadziej ryby.

Ochrona i zagrożenia

Perkoz kolumbijski i gwatemalski są prawdopodobnie już ptakami wymarłymi, perkozek długodzioby nie był widziany od lat 80 ubiegłego wieku, perkoz Taczanowskiego jest krytycznie zagrożony, perkozek białosmugi i perkoz maoryski są narażone na wyginięcie.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie wymienione gatunki rodziny)

Struktura zagrożenia wymarciem
(wszystkie opisane w serwisie gatunki rodziny)

Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Ciekawostki

Perkoz podczas nurkowania potrafi płynąć z prędkością 2 m/s.

Kalendarz przyrody

Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.

Opis

◂

▸

Perkoz dwuczuby: Przylatuje z zimowisk perkoz dwuczuby.

◂

●

▸

Perkoz dwuczuby: Trwa okres lęgowy perkoza dwuczubego. Już w drugiej połowie kwietnia zaczynają się tańce godowe. Jaja pojawiają się w gniazdach w maju.

◂

●

▸

Perkoz dwuczuby: Perkoz dwuczuby odlatuje na zimowiska.

●

Perkoz rdzawoszyi: Możliwość obserwacji perkoza rdzawoszyjego w Polsce

◂

▸

Perkoz rdzawoszyi: Okres składania jaj przez samicę perkoza rdzawoszyjego.

●

Perkoz rogaty: Możliwość obserwacji perkoza rogatego w Polsce, przede wszystkim na wybrzeżu.

●

Perkoz rogaty: Okres lęgowy u perkoza rogatego.

●

Perkozek (zwyczajny): Możliwość obserwacji perkozka w Polsce

●

Perkozek (zwyczajny): Okres składania jaj przez samicę perkozka w Polsce

●

Zausznik: Możliwość obserwacji w Polsce zausznika.

◂

▸

Zausznik: Samica zausznika składa jaja.

Pokaż tylko bieżące wydarzenia

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

- gatunek zaobserwowany w Polsce w stanie dzikim po 1950 r.

PL - wtórnie

- gatunek introdukowany w Polsce rozmyślnie lub przypadkowo, tworzący stałe populacje.

PL - obserwacje dawne

- gatunek obserwowany ostatnio w Polsce w latach 1801-1950.

PL - hodowla

- gatunek hodowlany.

Liczebność

Podana liczba oznacza liczbę zwykle szacowaną samców lub par lęgowych obserwowanych w Polsce w ciągu roku (dotyczy gatunków lęgowych w Polsce).

Bardzo liczny

- 3 000 001 - 30 000 000

Liczny

- 300 001 - 3 000 000

Średnio liczny

- 30 001 - 300 000

Nieliczny

- 3001 - 30 000

Bardzo nieliczny

- 301 - 3 000

Skrajnie nieliczny

- 1 - 300

Status

Lęgowy

- gniazduje regularnie na dyżym obszarze kraju.

Lęgowy sporadycznie

- gniazduje sporadycznie w kraju lub tylko lokalnie.

Przelotny/przylatujący

- gatunek regularnie stacjonuje w kraju podczas swoich przelotów lub przylatuje na zimowiska.

Zalatujący

- gatunek pojawiający się w Polsce nieregularnie.

Zalatujący wyjątkowo

- gatunek pojawiający się wyjątkowo w kraju (poniżej 5 obserwacji).

- gatunek ujęty w Załączniku i Dyrektywie Ptasiej (2009/147/WE z 30-11-2009 w sprawie ochrony dzikiego ptactwa), wskazującej na gatunki podlegające wraz z siedliskami szczególnej ochronie.

Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

IUCN - Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
Mielczarek Paweł, Kuziemko Marek - Kompletna lista ptaków świata, Wydział Biologii : Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego 2019 http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/