Borowik szlachetny

Borowik szlachetny, prawdziwek (Boletus edulis) to gatunek jadalnego grzyba z rodziny borowikowatych, aromatyczny, o lekko orzechowym, wyśmienitym smaku. To jeden z najbardziej szlachetnych i znanych grzybów jadalnych.

Zdjęcia - galeria

Kliknij w obrazek, aby go powiększyć lub wyświetlić galerię, pokaz slajdów i dodatkowe opisy zdjęć.

© Viktor - stock.adobe.com

⤢ POWIĘKSZ

Występowanie i środowisko PL

W Polsce często spotykany. Rośnie w lasach liściastych i iglastych, zwykle na ich skrajach. Borowik szlachetny występuje w Europie, Azji i Ameryce Północnej.

Owocniki pojawiają się od lipca do listopada.

Morfologia i anatomia

Kapelusz ma 6-20 cm średnicy. Trzon ma od 5 do 20 cm wysokości.

Kapelusz we wczesnych stadiach rozwoju jest białawy, później jasnobrązowy lub ciemnobrązowy. Jego powierzchnia jest lepka i gładka. Jest mięsisty i zwykle duży.

Rurki i pory najpierw białe, później żółtawe, a nawet zielonkawe, zatokowo wycięte.

Miąższ jest białawy, zbity lub gąbczasty.

Trzon ma barwę białą i brązową. W części górnej widoczna drobna, jasna siateczka. Kształt trzonka od pękatego, przez maczugowaty po cylindryczny, zależny od wieku owocnika.

Podobne gatunki

Bardzo podobny do borowika szlachetnego jest niejadalny goryczak żółciowy. Czasem odróżnienie obu grzybów jest możliwe tylko po smaku. Goryczak jest bardzo gorzki. Już jeden goryczak w potrawie sprawia, że nie nadaje się do jedzenia.

Poniższy rysunek zestawia sylwetki (od lewej) borowika usiatkowanego, borowika szlachetnego i sosnowego.

Porównanie gatunków podobnych

Różne gatunki można ze sobą pomylić, a pomyłka może być tragiczna w skutkach. Dzięki naszej porównywarce łatwiej można stwierdzić jak wygląda dany grzyb w zestawieniu z podobnymi gatunkami, nauczuć się jak rozpoznać właśniwy gatunek i jak odróżnić go od innego. Są tu ujęte tylko wybrane cechy gatunkowe. Zestawienie ma charakter poglądowy. Nic nie zastąpi doświadczenia w zbieraniu grzybów.

Borowik szlachetny
Boletus edulis

Smak: orzechowy

Zapach: brak danych

Zdatność: jadalny

Środowisko: lasy iglaste
lasy liściaste

Kształt: grzyb rurkowy

Tryb życia: grzyb mikoryzowy

Czas występowania

VII VII IX X XI

Inne cechy

Trzon ma barwę białą i brązową. W części górnej widoczna drobna, jasna siateczka.

Borowik sosnowy
Boletus pinophilus

Smak: brak danych

Zapach: brak danych

Zdatność: jadalny

Środowisko: lasy iglaste
lasy liściaste

Kształt: grzyb rurkowy

Tryb życia: grzyb mikoryzowy

Czas występowania

V VI VII VII

Inne cechy

Miąższ jest białawy, nie zmienia barwy po przecięciu. Trzon pękaty, z czerwonobrunatną siatką. Rurki nieco wystające, białawe, potem żółtawe z oliwkowym odcieniem.

Symbioza

Sosna zwyczajna, sosna pospolita
(Pinus sylvestris)

Borowik usiatkowany
Boletus reticulatus

Smak: orzechowy

Zapach: brak danych

Zdatność: jadalny

Środowisko: lasy liściaste

Kształt: grzyb rurkowy

Tryb życia: grzyb mikoryzowy

Czas występowania

V VI VII

Inne cechy

Od borowika szlachetnego odróżnia go siateczka na trzonie i czasem popękana skórka kapelusza.

Goryczak żółciowy, szatan
Tylopilus felleus

Smak: gorzki

Zapach: brak danych

Zdatność: trujący

Środowisko: lasy iglaste
lasy liściaste

Kształt: grzyb rurkowy

Tryb życia: grzyb mikoryzowy

Czas występowania

VI VII VII IX X

Inne cechy

Rurki i pory są białawe lub różowawe (u starszych owocników) i nigdy nie są żółte. Rurki brązowieją po nacisku.

Borowik ceglastopory
Boletus luridiformis

Smak: brak danych

Zapach: brak danych

Zdatność: jadalny

Środowisko: lasy iglaste
lasy liściaste

Kształt: grzyb rurkowy

Tryb życia: grzyb mikoryzowy

Czas występowania

V VI VII VII IX X XI

Inne cechy

Trzon żółtawy z czerwonymi kosmkami. Ważną cechą jest brak siateczki na trzonie. Pory najpierw oliwkowożółte, potem pomarańczowe i czerwone.

Rozmnażanie

Zarodniki mają brązowawą barwę i są gładkie.

Ochrona i zagrożenia LC

Gatunek ten nie jest zagrożony wymarciem. Ma status LC w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.

Ciekawostki

Borowiki mogą się pojawiać masowo w ogromnych ilościach co roku albo co kilka lat w tych samych miejscach.

Przepis na krokiety z mięsem i grzybami

© medianauka.pl, 2021-01-24, GAT-638952

Cechy

Środowsko

lasy iglaste
lasy liściaste

Jadalność

gatunek jadalny

Pokrewne gatunki grzybów

Borowik ceglastopory
Boletus luridiformis

Borowik szatański
Boletus satanas

Borowik ponury
Boletus luridus

Borowik usiatkowany
Boletus reticulatus

Borowik żółtopory
Boletus calopus

Borowik sosnowy
Boletus pinophilus

Borowik omglony
Boletus pulverulentus

Borowik rudopurpurowy
Boletus rhodopurpureus

Borowikowate
Zobacz inne gatunki
z tej rodziny.

Jak postępować przy zatruciu grzybami?

Zatrucie grzybami może bardzo niebezpieczne dla zdrowia i życia. Jak postępować w takim przypadku? Jak udzielić choremu pomocy?

Grzyby marynowane w occie

Grzybki marynowane w occie to doskonały sposób na zachowanie smaku grzybów na długi czas. Marynowanie w occie nadaje grzybom specyficzny smak. Stają się doskonałą przekąską i dodatkiem do innych potraw.

Jak suszyć grzyby?

Suszenie grzybów to jeden ze sposobów ich konserwowania, bardzo popularny wśród grzybiarzy. Suszenie nadaje grzybom nie tylko trwałość, ale dodaje im także aromatu i nie pozbawia ich przy tym wartości odżywczych.

Jak zbierać grzyby?

Czy przy grzybobraniu należy się kierować jakimiś zasadami? Czy wykręcać grzyby, czy też ścinać je nożykiem? Używać kosza czy reklamówki? Oto garść porad dla grzybiarzy.

Mikoryza

Mikoryza jest to zjawisko współżycia grzybów z korzeniami, a nawet nasionami roślin naczyniowych.

Gdzie na grzyby? Występowanie i mapa grzybów

Gdzie się najlepiej wybrać na grzyby? Kiedy? W jakiej części Polski szukać? Nie wystarczy się wybrać zwyczajnie do lasu. Trzeba wiedzieć jeszcze kiedy i gdzie.

Grzyby trujące

Grzyby mogą zabić. Najgroźniejsze są muchomory, a wśród nich muchomor sromotnikowy i jadowity. dlatego zbieranie grzybów jest dla ludzi odpowiedzialnych.

Grzyby jadalne

Grzyby spożywa się od niepamiętnych czasów. Są elementem składowym wielu przepisów. Są zwykle dodatkiem do potraw, przyprawą, która nadaje specyficzny smak i zapach sosom, jajecznicy, bigosowi, sałatkom.