Baldaszkowate
Baldaszkowate (Apiaceae, Umbelliferae) to rodzina roślin z rzędu baldachokwiatowców, do której zaliczamy około 3500 gatunków, z czego w Polsce można spotkać około 70 z nich.
To w znakomitej większości rośliny zielne, wyjątkowo krzewy lub drzewka.
Występowanie i środowisko
Większość roślin z rodziny Apiaceae żuje w strefie umiarkowanej na obu półkulach Ziemi.
Morfologia i anatomia
Liście zwykle złożone, dużych rozmiarów. Kwiaty drobne, zebrane w baldachy, z czego wywodzi się nazwa rodziny.
Rodzaje
Wykaz wszystkich opublikowanych rodzajów z tej rodziny:
- barszcz (Heracleum) PL
- gorysz (Peucedanum) PL
- jarzmianka (Astrantia) PL
- koper (Anethum) PL
- mikołajek (Eryngium) PL
- przewiecień (Bupleurum) PL
- trybula (Anthriscus) PL
- żankiel (Sanicula) PL
Gatunki
Wykaz pozostałych gatunków, opisanych w naszym serwisie:
- biedrzeniec wielki (Pimpinella major) PL
- blekot pospolity (Aethusa cynapium) PL
- cieszynianka wiosenna (Hacquetia epipactis) PL
- dzięgiel leśny (Angelica sylvestris) PL
- dzięgiel litwor, arcydzięgiel (Angelica archangelica) PL
- kminek zwyczajny, karolek (Carum carvi) PL
- koniopłoch łąkowy (Silaum silaus) PL
- koper włoski, fenkuł włoski (Foeniculum vulgare) PL
- kropidło wodne (Oenanthe aquatica) PL
- marchew zwyczajna (Daucus carota) PL
- pasternak zwyczajny (Pastinaca sativa) PL
- podagrycznik pospolity, śnitka (Aegopodium podagraria) PL
- szalej jadowity, cykuta (Cicuta virosa) PL
- wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris) PL
- wszewłoga górska (Meum athamanticum) PL
- wzdęcin Fischera (Cenolophium denudatum) PL
- czechrzyca grzebieniowata, trybulka grzebieniowata (Scandix pecten-veneris) PL - obcy
- kolendra siewna (Coriandrum sativum) PL - obcy
- pietruszka zwyczajna (Petroselinum crispum) PL - obcy
- selery zwyczajne, seler (Apium graveolens) PL - obcy
- szczwół plamisty (Conium maculatum) PL - obcy
- świerząbek bulwiasty (Chaerophyllum bulbosum) PL - obcy
- wąkrotka azjatycka (Centella asiatica)
- wąkrotka białogłowa (Hydrocotyle leucocephala)
- wąkrotka okółkowa (Hydrocotyle verticillata)
- aminek egipski (Ammi visnaga) PL - ogród
- biedrzeniec anyż, anyż (Pimpinella anisum) PL - ogród
- lubczyk ogrodowy (Levisticum officinale) PL - ogród
Inne gatunki
- Afroligusticum elliotii
- Afroligusticum linderi
- Afroligusticum runssoricum
- Afroligusticum townsendii
- Afrosciadium nyassicum
- Afrosciadium rhodesicum
- aminek większy (Ammi majus)
- Ammoides pusilla
- Angelica adzharica
- Angelica atropurpurea
- Angelica glauca
- Angelica heterocarpa
- dzięgiel łąkowy, starodub łąkowy (Angelica palustris)
- Anginon pumilum
- Anginon streyi
- Annesorhiza bracteosa
- Annesorhiza burttii
- Annesorhiza fibrosa
- Annesorhiza grandiflora
- Annesorhiza lateriflora
- Annesorhiza laticostata
- Annesorhiza macrocarpa
- Annesorhiza radiata
- Aphanopleura zangelanica
- Apiopetalum velutinum
- Apium bermejoi
- Apium crassipes
- selery wodne, pęczyna wodna (Apium inundatum)
- selery węzłokwiatowee, pęczyna węzłokwiatowa (Apium nodiflorum)
- Arctopus dregei
- Athamanta cortiana
- Azorella biloba
- Azorella compacta
- Azorella corymbosa
- Azorella crenata
- Azorella diapensioides
- Azorella multifida
- Azorella pulvinata
- Banium bulbocastanum
- Berula bracteata
- Berula burchellii
- potocznik wąskolistny (Berula erecta)
- szparzyca promienista (Bifora radians)
- Bilacunaria caspia
- Bunium brevifolium
- Bunium bulbocastanum
- Carum asinorum
- Carum foetidum
- Carum grossheimii
- Carum jahandiezii
- Carum komarovii
- Carum lacuum
- Carum verticillatum
- włóczydło polne (Caucalis platycarpos)
- Centella obtriangularis
- świerząbek aromatyczny (Chaerophyllum aromaticum)
- Chaerophyllum astrantiae
- Chaerophyllum atlanticum
- Chaerophyllum aurantiacum
- świerząbek złoty (Chaerophyllum aureum)
- Chaerophyllum creticum
- świerząbek orzęsiony, świerząbek kosmaty (Chaerophyllum hirsutum)
- Chaerophyllum karsianum
- Chaerophyllum posofianum
- Chaerophyllum syriacum
- świerząbek gajowy, blekotek (Chaerophyllum temulentum)
- Cicuta bulbifera
- Cicuta douglasii
- Cicuta maculata
- Cnidium bhutanicum
- selernica żyłkowana (Cnidium dubium)
- szczwoligorz tatarski (Conioselinum tataricum)
- Conopodium majus
- Cotopaxia asplundii
- Cryptotaenia calycina
- Cryptotaenia flahaultii
- Cryptotaenia polygama
- Daucus aureus
- Daucus crinitus
- Daucus della-cellae
- Daucus durieua
- Daucus gracilis
- Daucus halophilus
- Daucus involucratus
- Daucus jordanicus
- Daucus littoralis
- Daucus mirabilis
- Daucus muricatus
- Daucus pumilus
- Daucus pusillus
- Daucus sahariensis
- Dystaenia takeshimana
- Echinophora spinosa
- sierpnica zwyczajna (Falcaria vulgaris)
- Ferula caucasica
- Ferula communis
- Ferula hermonis
- Ferula latipinna
- Ferula mervynii
- Ferula narthex
- Ferula sadleriana
- Heteromorpha arborescens
- Heteromorpha involucrata
- Heteromorpha stenophylla
- Horstrissea dolinicola
- Hymenidium pilosum
- Johrenia westii
- Keraymonia pinnatifolia
- Laserpitium affine
- okrzyn szerokolistny (Laserpitium latifolium)
- Laserpitium longiradium
- okrzyn łąkowy, okrzyn pruski (Laserpitium prutenicum)
- Lefebvrea angustisecta
- Lefebvrea camerunensis
- Lefebvrea droopii
- Lefebvrea kupense
- Lereschia thomasii
- Ligusticum apiifolium
- Ligusticum californicum
- Ligusticum canadense
- Ligusticum canbyi
- Ligusticum filicinum
- Ligusticum grayi
- Ligusticum huteri
- Ligusticum porteri
- Ligusticum scoticum
- Ligusticum tenuifolium
- Ligusticum verticillatum
- Lilaeopsis occidentalis
- Mandenovia komarovii
- Marlothiella gummifera
- Monizia edulis
- Myrrhidendron donnellsmithii
- Myrrhidendron maxonii
- Myrrhidendron pennellii
- marchewnik wonny (Myrrhis odorata)
- Naufraga balearica
- Niphogeton azorelloides
- Niphogeton sprucei
- Nirarathamnos asarifolius
- Oenanthe conioides
- Oenanthe divaricata
- kropidło piszczałkowate (Oenanthe fistulosa)
- Oenanthe fluviatilis
- Oenanthe globulosa
- Oenanthe javanica
- kropidło Lachenala (Oenanthe lachenalii)
- Oenanthe mildbraedii
- Oenanthe sarmentosa
- Oenanthe silaifolia
- Oreofraga morrisiana
- Oxypolis occidentalis
- Oxypolis rigidior
- Petagnaea gussonei
- Petagnia saniculifolia
- Pimpinella ahmarensis
- Pimpinella bisinuata
- Pimpinella heywoodii
- Pimpinella idae
- Pimpinella lazica
- Pimpinella mulanjensis
- biedrzeniec czarny (Pimpinella nigra)
- Pimpinella robynsii
- biedrzeniec mniejszy (Pimpinella saxifraga)
- Pimpinella schatilensis
- Pimpinella schimperi
- Pimpinella tirupatiensis
- Pinda concanensis
- żebrowiec górski (Pleurospermum austriacum)
- Polemannia montana
- Polemanniopsis marlothii
- Polylophium panjutinii
- Rughidia cordatum
- Rughidia milleri
- Schulzia bhutanica
- olszewnik kminkolistny (Selinum carvifolia)
- żebrzyca roczna (Seseli annuum)
- Seseli cuneifolium
- żebrzyca kobyla (Seseli hippomarathrum)
- Seseli intricatum
- Seseli leptocladum
- Seseli leucospermum
- żebrzyca oleśnik, oleśnik górski (Seseli libanotis)
- Seseli petraeum
- Seseli ponticum
- Seseli saxicolum
- marek szerokolistny (Sium latifolium)
- podagrycznik kucmerka (Sium sisarum)
- Sium suave
- Steganotaenia araliacea
- Steganotaenia commiphoroides
- Thorella verticillato-inundata
- kłobuczka polna (Torilis arvensis)
- kłobuczka pospolita (Torilis japonica)
- kłobuczka kolankowata (Torilis nodosa)
- turgenia szerokolistna (Turgenia latifolia)
Kalendarz przyrody
Poniższy kalendarz zawiera wszystkie gatunki, które nie znalazły się w opisie żadnego rodzaju. Każdy rodzaj zawiera niezależny kalendarz przyrody.
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | Opis |
● | ● | ● | ● | Kwitnie aminek egipski. | ||||||||
● | ● | Kwitnie anyż. | ||||||||||
● | ● | ● | ● | Kwitnie biedrzeniec wielki. | ||||||||
● | ● | ● | ● | Kwitnie blekot pospolity. | ||||||||
● | ● | Kwitnie cieszynianka wiosenna. | ||||||||||
◂ | ● | ● | ● | Kwitnie dzięgiel leśny. | ||||||||
● | ● | Kwitnie arcydzięgiel litwor. | ||||||||||
● | ● | ● | ● | Kwitnie kolendra siewna. | ||||||||
● | ● | ● | ● | Kwitnie koniopłoch łąkowy. | ||||||||
● | ● | Okres zbioru kopru włoskiego. | ||||||||||
● | ● | ● | Kwitnie kropidło wodne. | |||||||||
● | ● | Kwitnie lubczyk ogrodowy. | ||||||||||
● | ● | ● | ● | ● | Kwitnie marchew zwyczajna. | |||||||
◂ | ▸ | Wysiew nasion marchwi. Dosiewamy do połowy czerwca. | ||||||||||
● | ● | ● | Kwitnie pasternak zwyczajny. | |||||||||
◂ | ▸ | Wysiew nasion pasternaka do gruntu na przezimowanie. | ||||||||||
● | ● | ● | Kwitnie pietruszka. | |||||||||
◂ | ● | ● | ● | ● | ● | Możliwy wysiew nasion pietruszki do gruntu. | ||||||
● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | Termin zbioru liści pietruszki. | ||||
● | ● | Termin zbioru korzenia pietruszki. | ||||||||||
◂ | ● | ● | Kwitnie podagrycznik pospolity. | |||||||||
● | ● | ● | Kwitną selery zwyczajne. | |||||||||
● | ● | ● | Kwitnie cykuta. | |||||||||
● | ● | ● | ▸ | Kwitnie szczwół plamisty. | ||||||||
● | ● | ● | Kwitnie świerząbek bulwiasty. | |||||||||
● | ● | ● | Kwitnie wąkrota zwyczajna. | |||||||||
● | ● | ● | ● | Kwitnie wszewłoga górska. | ||||||||
● | ● | ● | Kwitnie wzdęcin Fischera. |
Bibliografia
Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:
- IUCN — Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych, ISSN 2307-8235 https://www.iucnredlist.org
- Lucjan Rutkowski — Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, ISBN 978-83-01-14342-8, PWN SA 2004
- Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski — Botanika. Systematyka, ISBN 978-83-01-13953-7, PWN 2013
- Pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich — Słownik botaniczny, ISBN 83-214-1305-6, Wiedza Powszechna 2003
© medianauka.pl, 2017-07-01, RODZ-1251
Data aktualizacji artykułu: 2024-01-16