Alki

Alki (Alcidae) to rodzina ptaków z rzędu siewkowatych. Rodzina ta liczy dziś 23 gatunki w 12 rodzajach. W Polsce występuje 6 gatunków z tej rodziny ptaków. Alki uważa się za północne odpowiedniki pingwinów.

Wygląd

Ptaki te mają dużą głowę i mocny, krótki, cienki lub szeroki dziób. Dziób bywa pokryty skomplikowanym rysunkiem. Ubarwienie na ogół czarno-białe, ciemne z wierzchu i jasne od strony brzusznej. Czerwone lub żółte bywają dzioby i nogi. Trzy palce nóg są spięte błonami pławnymi. W okresie godów na głowie pojawiają się różne struktury takie jak pęczki piór, czuby, wyrostki rogowe. Skrzydła są bardzo krótkie i wąskie. Tułów jest wydłużony, postawa wyprostowana, dzięki krótkim i przesuniętym do tyłu nogom. Niektóre gatunki leżą na lądzie na brzuchu. Samiec i samica wyglądają podobnie. Samce mają na ogół większe dzioby.

Gatunki

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.

Alczyk PL Zalatujący

Alle alle

Alczyk (Alle alle) to gatunek ptaka z rodziny alk, najmniejsza krajowa alka. Ma krótki dziób, okrągłą głowę, niewielkie rozmiary. Samiec jest nieco większy od samicy, poza tym brak dymorfizmu płciowego.

Alka PL Przelotny / przylatujący

Alca torda

To najczęściej spotykana alka w naszym kraju. Można ją poznać po białej kresce przebiegającej poprzecznie przez dziób. Przez skrzydła również biegnie biały pas. Poza okresem lęgowym alka ma białe policzki i gardło.

Alka olbrzymia

Pinguinus impennis †

Alka olbrzymia (Pinguinus impennis †) to wymarły gatunek alki, największy przedstawiciel tej rodziny. Powodem wymarcia były intensywne polowania marynarzy w XVII i XVIII wieku. Ostatnie ptaki wyginęły w 1844 roku.

Maskonur pacyficzny

Fratercula corniculata

Maskonur pacyficzny (Fratercula corniculata) to ptak z rodziny alk. Upierzenie letnie i zimowe różnią się od siebie. W lecie upierzenie jest czarno-białe, jak u innych maskonurów, przy czym biały jest spód i boki głowy.

Maskonur złotoczuby

Fratercula cirrhata

Maskonur złotoczuby to gatunek ptaka z rodziny alk o czarnym upierzeniu poza białą częścią głowy i złotym czubem, który sięga na kark. Nogi czerwone. Dziób u nasady zielonożółty, dalej czerwono-pomarańczowy.

Maskonur zwyczajny, maskonur PL Zalatujący

Fratercula arctica

To pięknie ubarwiony przedstawiciel alk, który wyjątkowo zalatuje do Polski. Ma charakterystyczny, szeroki, bocznie spłaszczony dziób. Nogi są jasnopomarańczowe. Nad i pod okiem są małe niebieskie płytki.

Morzyk krótkodzioby

Brachyramphus brevirostris

Morzyk krótkodzioby (Brachyramphus brevirostris) to ptak z rodziny alk. Ma krępą sylwetkę, głowę o eliptycznym zarysie z krótkim dziobem. Upierzenie ciemnoszaro-białe.

Nurek

Cerorhinca monocerata

Nurek (Cerorhinca monocerata) to ptak morski z rodziny alk. Jako jeden z nielicznych gatunków z tej rodziny przez cały rok ma niemal identyczną szatę. Upierzenie brązowe, ciemne, spód jest biały.

Nurnik aleucki

Cepphus columba

Nurnik aleucki (Cepphus columba) to ptak z rodziny alk. W szacie letniej upierzenie ciemnobrązowe do czarnego z białą plamą na skrzydłach. W szacie zimowej upierzenie białe z brunatnym, prążkowanym wierzchem.

Nurnik zwyczajny PL Przelotny / przylatujący

Cepphus grylle

Nurnik (Cepphus grylle) to ptak z rodziny alk. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W szacie godowej upierzenie jest czarne poza białą plamą na skrzydle.

Nurzyk podbielały, nurzyk zwyczajny PL Przelotny / przylatujący

Uria aalge

Nurzyk podbielały, nurzyk zwyczajny (Uria aalge) to gatunek ptaka zaliczany do rodziny alk. Na złożonych skrzydłach widoczne są cienkie białe paski. Dziób jest długi i ostro zakończony. Czasem wokół oczu występuje biała otoka.

Nurzyk polarny PL Zalatujący wyjątkowo

Uria lomvia

Nurzyk polarny (Uria lomvia) to gatunek ptaka z rodziny alk, podobny nieco do nurzyka. Ma masywną sylwetkę, krótki dziób, z białym paskiem u nasady. Upierzenie czarne z wierzchu, czarna jest też głowa i białe od spodu.

Zdjęcia - galeria

Inne gatunki

• Nurniczek czubaty (Aethia cristatella)
• Nurniczek malutki (Aethia pusilla)
• Nurniczek wąsaty (Aethia pygmaea)
• Morzyk marmurkowy (Brachyramphus marmoratus)
• Morzyk kamczacki (Brachyramphus perdix)
• Nurnik ochocki (Cepphus carbo)
• Nurniczek krasnodzioby (Cyclorhynchus psittacula)
• Nurniczek ciemny (Ptychorampus aleuticus)
• Morzyk sędziwy (Synthliboramphus antiquus)
• Morzyk kalifornijski (Synthliboramphus craveri)
• Morzyk piskliwy (Synthliboramphus hypoleucus)
• Morzyk japoński (Synthliboramphus wumizusume)

Występowanie i środowisko

Zamieszkują północną część Pacyfiku i Atlantyk, Arktykę i wybrzeża wspomnianych oceanów. Podczas lęgów można je spotkać na wybrzeżach i wyspach oceanicznych, poza lęgami zasiedlają wody przybrzeżne i szelfowe. To najliczniejsze morskie ptaki. Populacje niektórych gatunków liczą miliony osobników.

Tryb życia i zachowanie

Ptaki te nurkują za pożywieniem. To doskonali nurkowie. Mogą nurkować na głębokość nawet 200 m! Pod wodą używają do pływania skrzydeł i nóg do sterowania. Na lądzie są niezdarne. Sa jednak dobrymi lotnikami, choć są mało zwrotne. Alki pierzą się co pewien czas, tracąc wszystkie lotki. Nie mogą przez około miesiąc w ogóle latać.

Rozmnażanie

Gnieżdżą się kolonijnie zwykle na półkach skalnych lub rozpadlinach i norach. Morzyk marmurkowy gniazduje na drzewach. Samica składa zazwyczaj 1-2 jaja. Wysiadywaniem i opieką nad pisklętami zajmuje się samica i samiec. Okres wysiadywania wynosi od 29 do 46 dni. Młode są gniazdownikami, zagniazdownikami albo półgniazdownikami i przebywają w gnieździe w zależności od gatunku od 2 do 50 dni.

Pożywienie

Zjadają ryby i bezkręgowce morskie. Zdobycz połykają pod wodą.

Ochrona i zagrożenia

Zagrożony wymarciem jest nurzyk marmurkowy. Trzy inne nurzyki są narażone na wymarcie. Alka olbrzymia, jedyny gatunek nielotny w tej rodzinie, jest gatunkiem wymarłym. Ludzie od stuleci polowali na alki i wybierali jaja tych ptaków w celach konsumpcyjnych. Alki są też szczególnie wrażliwe na zanieczyszczenie ropą, gdyż zabrudzone ropą upierzenie traci swe izolacyjne właściwości, a ptaki, czyszcząc pióra, zatruwają się.

Ciekawostki

W powietrzu alki sterują nogami.

Alki mogą nurkować na głębokość nawet 210 m!

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

Liczebność

Status