Mleczaj rydz, rydz

Mleczaj rydz, rydz (Lactarius deliciosus)

© Thomas Brandt – stock.adobe.com

Mleczaj rydz, rydz (Lactarius deliciosus) to gatunek jadalnego grzyba z rodziny gołąbkowatych, wydzielający pomarańczowy sok. Pachnie lekko słodkimi owocami, a mleczko ma marchewkowy smak. Rydze uchodzą za jedne z najsmaczniejszych grzybów. Są wręcz wyborne, łagodne w smaku. Owocniki starsze mają ostrzejszy, pieprzny smak.

Występowanie i środowisko PL

Rydze rosną głównie w lasach iglastych, świerkowych lub sosnowych, zwykle na prześwitach i polanach. Preferuje wapienne podłoże.

Tryb życia i zachowanie

Owocniki pojawiają się od lipca do listopada.

Morfologia i anatomia

Kapelusz ma 4-12 cm średnicy. Trzon ma 3-7 cm wysokości.

Kapelusz pomarańczowy, wklęsły, z koncentrycznymi pręgami, bardzo długo z podwiniętym brzegiem.

Blaszki są pomarańczowe. Przy nacisku zielenieją.

Miąższ jest jasnopomarańczowy, zwarty, czasem kruchy.

Trzon cylindryczny i krótki, pusty w środku, z jamkami na powierzchni, węższy w dolnej części.

Podobne gatunki

Podobny do rydza jest mleczaj wełnianka, zwany fałszywym rydzem i jest niestety trujący. Wełnianka ma, jak sama nazwa wskazuje, wełnisty skraj kapelusza, biały sok oraz rośnie pod brzozami.

Nieco podobny jest też mleczaj dołkowany, ale jest on żółtobrązowy, sok jaki wydziela jest jasny i zmienia kolor po chwili na żółty. Smak mleczka jest ostry. Niestety również jest trujący.

Kolejne podobne gatunki to mleczaj czerwieniejący, modrzewiowy, świerkowy, zieleniejący. Większość jest jadalna.

Porównanie gatunków podobnych

Różne gatunki można ze sobą pomylić, a pomyłka może być tragiczna w skutkach. Dzięki naszej porównywarce łatwiej można stwierdzić jak wygląda dany grzyb w zestawieniu z podobnymi gatunkami, nauczuć się jak rozpoznać właśniwy gatunek i jak odróżnić go od innego. Są tu ujęte tylko wybrane cechy gatunkowe. Zestawienie ma charakter poglądowy. Nic nie zastąpi doświadczenia w zbieraniu grzybów.

Mleczaj rydz, rydz
Lactarius deliciosus

Smak: marchewkowy, ostry

Zapach: owocowy

Zdatność: jadalny

gatunek jadalny

Środowisko: lasy iglaste

lasy iglaste

Kształt: grzyb blaszkowy

Tryb życia: grzyb mikoryzowy

Czas występowania
VII VII IX X XI
Inne cechy

Mleczko marchewkowo-czerwone, potem szarozielone, o łagodnym, marchewkowym smaku.

Symbioza

Sosna zwyczajna, sosna pospolita
(Pinus sylvestris)
Świerk pospolity
(Picea abies)
Mleczaj wełnianka
Lactarius torminosus)

Smak: ostry

Zapach: owocowy

Zdatność: trujący

gatunek trujący

Środowisko: lasy liściaste

lasy liściaste

Kształt: grzyb blaszkowy

Tryb życia: grzyb mikoryzowy

Czas występowania
VII IX X
Inne cechy

Ma wełnisty skraj kapelusza, wydziela biały sok o ostrym, palącym smaku.

Symbioza

Brzoza brodawkowata
(Betula pendula)
Mleczaj świerkowy
Lactarius deterrimus

Smak: owocowy

Zapach: gorzki

Zdatność: jadalny

gatunek jadalny

Środowisko: lasy iglaste

lasy iglaste

Kształt: grzyb blaszkowy

Tryb życia: grzyb mikoryzowy

Czas występowania
VII IX X XI
Inne cechy

Wydziela pomarańczowe mleczko, po kwadransie czerwieniejące, najpierw łagodne w smaku, później nieco palące.

Symbioza

Świerk pospolity
(Picea abies)

Smak: gorzki

Zapach: owocowy

Zdatność: jadalny

gatunek jadalny

Środowisko: lasy iglaste

lasy iglaste

Kształt: grzyb blaszkowy

Tryb życia: grzyb mikoryzowy

Czas występowania
VII IX X XI
Inne cechy

Wydziela pomarańczowo-czerwone mleczko, lekko gorzkawe. Po godzinie mleczko brązowieje.

Symbioza

Jodła pospolita
(Abies alba)
Mleczaj dołkowany
Lactarius scrobiculatus

Smak: brak danych

Zapach: owocowy

Zdatność: trujący

gatunek trujący

Środowisko: lasy iglaste

lasy iglaste

Kształt: grzyb blaszkowy

Tryb życia: grzyb mikoryzowy

Czas występowania
VII VII IX X
Inne cechy

Wydziela białe, ostre w smaku mleczko, które po chwili przyjmuje żółtą barwę.

Symbioza

Świerk pospolity
(Picea abies)

Rozmnażanie

Zarodniki żółtawe.

Ochrona i zagrożenia

Brak danych.

Ciekawostki

Najlepiej smakuje smażony i marynowany w occie.

Regionalne nazwy rydza to: rydzyk, ryżyk, rydz prawdziwy, rydz pański, smaczny rydz.

Pytania

Pytania

Jak rozpoznać rydza?

Oprócz wyglądu, którego opis jest powyżej warto sprawdzić pomarańczowy sok, który ma smak marchewki. Sok wydziela się po uszkodzeniu miąższu i po chwili zielenieje. Charakterystyczny jest pomarańczowy kolor i ciemniejsze okręgi o wspólnym środku na kapeluszu.

Czy rydz jest jadalny, czy trujący?

Jest jadalny i wyśmienity.

Jak przyrządzić rydze?

Rydze są wyborne. Najlepsze są smażone na maśle, panierowane najlepiej delikatnie w mące. Grzybów tych nie powinno się przed przyrządzeniem myć, tylko oczyścić pędzelkiem, szczotką lub innym narzędziem. Umyte rydze nie nadają się do smażenia. Zwykle trzon usuwa się i pozostawia sam kapelusz - zawsze tuż przed smażeniem. Aby nie pozbyć grzybów mleczka, rydze wykręca się ze ściółki, nie ścina się ich nożykiem. Te rydze, które utraciły mleczko są gorzkawe. Delikatnie panierowane kapelusze rydzów smażymy na patelni na maśle z każdej strony. Przyprawiamy wedle uznania.

Czy rydze nadają się do suszenia?

Nie.

Czy rydze marynuje się w occie?

Rydze nadają się do marynowania w occie i w takiej postaci (młode osobniki) są wyborne.

Czy rydze nadają się do głębokiego mrożenia?

Po sparzeniu tak.


Cechy

Środowsko

lasy iglaste

lasy iglaste
Jadalność

gatunek jadalny
gatunek jadalny
Inne cechy

grzyb mikoryzowy
Symbioza

Sosna zwyczajna, sosna pospolita
(Pinus sylvestris)
Świerk pospolity
(Picea abies)

Ostrzeżenie

Zbieranie grzybów wymaga ich dobrej znajomości i dużego doświadczenia w ich zbieraniu. Każdego roku w wyniku złej identyfikacji gatunków grzybów umiera sporo ludzi w Polsce. Nie zbieraj i nie jedz grzybów, których nie znasz lub co do których masz jakiekolwiek wątpliwości. Pamiętaj, że często gatunki jadalne i trujące są do siebie bardzo podobne, szczególnie w przypadku młodych owocników. Często identyfikacja tylko na podstawie zdjęcia może być nieco myląca. Przy identyfikacji gatunku trzeba uwzlędniać wiele czynników, a więc atlas grzybów może jedynie wspierać grzybiarza w identyfikacji gatunku, nie może jednak zastąpić doświadczenia i zdrowego rozsądku. Właściciel strony nie bierze odpowiedzialności za zbieranie i spożywanie grzybów przez użytkowników serwisu.


Kalendarz przyrody

123456789101112

Opis

       Okres występowania owocników mleczaja rydza.

Pokrewne gatunki grzybów


Jak postępować przy zatruciu grzybami?
Zatrucie grzybami może bardzo niebezpieczne dla zdrowia i życia. Jak postępować w takim przypadku? Jak udzielić choremu pomocy?
Grzyby pod ochroną
W Polsce 54 gatunków grzybów wielkoowocnikowych podlega ochronie ścisłej, wraz z grzybami zlichenizowanymi (porosty) to 232 gatunki. Ochrona gatunkowa częściowa obejmuje 63 (90 z porostami) gatunków grzybów.
Grzyby marynowane w occie
Grzybki marynowane w occie to doskonały sposób na zachowanie smaku grzybów na długi czas. Marynowanie w occie nadaje grzybom specyficzny smak. Stają się doskonałą przekąską i dodatkiem do innych potraw.
Jak suszyć grzyby?
Suszenie grzybów to jeden ze sposobów ich konserwowania, bardzo popularny wśród grzybiarzy. Suszenie nadaje grzybom nie tylko trwałość, ale dodaje im także aromatu i nie pozbawia ich przy tym wartości odżywczych.
Jak zbierać grzyby?
Czy przy grzybobraniu należy się kierować jakimiś zasadami? Czy wykręcać grzyby, czy też ścinać je nożykiem? Używać kosza czy reklamówki? Oto garść porad dla grzybiarzy.
Mikoryza
Mikoryza jest to zjawisko współżycia grzybów z korzeniami, a nawet nasionami roślin naczyniowych.
Gdzie na grzyby? Występowanie i mapa grzybów
Gdzie się najlepiej wybrać na grzyby? Kiedy? W jakiej części Polski szukać? Nie wystarczy się wybrać zwyczajnie do lasu. Trzeba wiedzieć jeszcze kiedy i gdzie.
Grzyby trujące
Grzyby mogą zabić. Najgroźniejsze są muchomory, a wśród nich muchomor sromotnikowy i jadowity. dlatego zbieranie grzybów jest dla ludzi odpowiedzialnych.
Grzyby jadalne
Grzyby spożywa się od niepamiętnych czasów. Są elementem składowym wielu przepisów. Są zwykle dodatkiem do potraw, przyprawą, która nadaje specyficzny smak i zapach sosom, jajecznicy, bigosowi, sałatkom.


Bibliografia

Wykaz całej bibliografii dla wszystkich artykułów opublikowanych w niniejszym serwisie znajduje się w odnośniku w stopce. Poniżej znajduje się wykaz publikacji, które w szczególności były wykorzystywane w przygotowaniu niniejszego artykułu:

  • Markus Fluck – Atlas grzybów - oznaczanie zbiór użytkowanie, 978-83-7175-858-4, Delta 2015
  • Pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich – Słownik botaniczny, ISBN 83-214-1305-6, Wiedza Powszechna 2003
  • Hans E.Laux – Atlas grzybów jadalnych i trujących, ISBN 978-83-7773-304-2, RM 2014
  • Ewald Gerhardt – Grzyby - Wielki ilustrowany przewodnik., ISBN 83-7404-513-2, Bauer-Weltbild Media Sp. z o.o. Klub dla Ciebie 2006
  • Aurel Dermek, Albert Pilat – Poznajemy grzyby, ISBN 83-04-02963-4, OSSOLINEUM 1988
  • Justyna Kołek, Ewa Furtak – Grzybownik, ISBN 978-83-8103-503-3, Pascal 2019

© medianauka.pl, 2021-02-08, GAT-638994




Udostępnij
©® Media Nauka 2008-2023 r.