Sokołowate

Sokołowate (Falconidae) to rodzina ptaków z rzędu drapieżnych. Rodzina ta liczy dziś 63 gatunki w 10 rodzinach, podzielone na dwie podrodziny, z czego w Polsce występuje 8 gatunków. Największe zróżnicowanie gatunkowe jest w Ameryce Południowej.

Gatunki sokołowatych można podzielić na dwie charakterystyczne grupy ptaków: karakary (do których zaliczamy także trębacze) i sokoły (zaliczamy do nich także sokoliki, pustułki, rarogi i kobczyki).

Wygląd

Sokołowate mają charakterystyczny dziób - krótki i silnie zagięty z ostrym wyrostkiem na krajcach, zwanym "zębem". Mają ostro zakończone skrzydła, dzięki czemu bardzo szybko latają (nawet 180 km/h). Samice są dużo większe od samców. Upierzenie szare, brązowe, czarno-białe, spód ciała zwykle jasny, często z prążkami lub innym deseniem.

Gatunki

Wykaz wszystkich opublikowanych artykułów tematycznych.

Białozór PL Zalatujący  ! 

Falco rusticolus

Białozór (Falco rusticolus) to gatunek drapieżnego ptaka z rodziny sokołowatych. Samiec jest mniejszy od samicy. Upierzenie samca i samicy jest podobne. Niektóre osobniki, w tym na zdjęciu, są prawie całe białe z ciemnymi plamami.

♂

♀

Drzemlik PL Przelotny / przylatujący  ! 

Falco columbarius

Drzemlik (Falco columbarius) to gatunek drapieżnego ptaka z rodziny sokołowatych. To najmniejszy z sokołów Europy. Samiec ma grzbiet i głowę stalowe. Na końcu ogona występuje szeroka czarna pręga.

Karakara czarnobrzucha

Caracara plancus

Karakara czarnobrzucha to ptak narodowy Meksyku. Głowa z wierzchu, brzuch oraz koniec ogona są ciemnobrązowe. Pozostała część ogona, brzuch i końce skrzydeł są białe. Głowa po bokach jest żółta.

Kobczyk (zwyczajny) PL Przelotny / przylatujący  ! 

Falco vespertinus

Kobczyk, kobczyk zwyczajny (Falco vespertinus) to gatunek drapieżnego ptaka z rodziny sokołowatych, niewiele mniejszy od pustułki, podobny do kobuza. Samiec jest czarny, kuper, spód, nogawice są rdzawe, woskówka jest czerwona.

Kobuz PL Lęgowy Bardzo nieliczny

Falco subbuteo

To jeden z najzwinniejszych lotników wśród sokołów. Potrafi upolować jerzyka. Ma długie, zaostrzone na końcu skrzydła i dość krótki ogon. Upierzenie ciemnoszare z wierzchu, od spodu ciemno i gęsto kreskowane, jasne.

Pustułeczka PL Zalatujący  ! 

Falco naumanni

Pustułeczka (Falco naumanni) to gatunek ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych. Samiec jest mniejszy od samicy. W Polsce to skrajnie nieliczny ptak lęgowy.

Pustułka PL Lęgowy Nieliczny

Falco tinnunculus

To najliczniej występujący sokół w naszym kraju. Ma dość wąskie, zaokrąglone na końcach skrzydła. Ogon jest bardzo długi. Samiec ma niebieską głowę i charakterystyczny wąs.

Raróg PL Lęgowy sporadycznie Zalatujący  ! 

Falco cherrug

To jeden z najrzadziej występujących sokołowatych w Polsce. Stwierdzono tylko jeden przypadek lęgów i zaledwie kilkadziesiąt obserwacji pojedynczych osobników podczas przelotów. Osobniki dojrzałe mają jasną głowę, duże oczy, ciemny, delikatny wąs.

Raróg górski

Falco biarmicus

Raróg górski (Falco biarmicus) to dość rzadki gatunek ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych. Samica jest większa od samca. Upierzenie z wierzchu jest brązowoszare, spód jest jasny, ciemno plamkowany.

Sokolik rudogardły, sokolik indyjski

Microhierax caerulescens

Sokolik rudogardły, sokolik indyjski (Microhierax caerulescens) to gatunek z rodziny sokołowatych, jeden z najmniejszych ptaków drapieżnych. Głowa z wierzchu jest czarna. Czoło, brew, biegnąca do karku i wąsy są białe. Gardło rdzawe.

Sokół skalny PL Zalatujący  ! 

Falco eleonorae

Sokół skalny (Falco eleonorae) to ptak z rodziny sokołowatych. Występują dwie odmiany barwne: jasna i ciemna. Upierzenie jednobarwne, łupkowoszare, brązowawy od spodu.

Sokół wędrowny PL Lęgowy sporadycznie Przelotny / przylatujący Skrajnie nieliczny  ! 

Falco peregrinus

Sokół wędrowny to piękny ptak drapieżny, dziś bardzo rzadko występujący w naszym kraju. Głowa, szyja, wąs, wierzch ciała są ciemne. Spód jasny z podłużnymi plamami.

Zdjęcia - galeria

Inne gatunki

• Karakara białobrzucha (Daptrius americanus)
• Karakara czarna (Daptrius ater)
• Pustułka rdzawa (Falco alopex)
• Kobczyk amurski (Falco amurensis)
• Pustułka seszelska (Falco araea)
• Pustułka ciemna (Falco ardosiaceus)
• Sokół brunatny (Falco berigora)
• Pustułka australijska (Falco cenchroides)
• Kobczyk rudogłowy (Falco chicquera)
• Sokół śniady (Falco concolor)
• Sokół afrykański (Falco cuvierii)
• Sokół rudogardły (Falco deiroleucus)
• Pustułka białorzytna (Falco dickinsoni)
• Sokół maskowy (Falco fasciinucha)
• Sokół rdzawobrewy (Falco femoralis)
• Sokół siwy (Falco hypoleucos)
• Sokół indyjski (Falco jugger)
• Sokół australijski (Falco longipennis)
• Sokół preriowy (Falco mexicanus)
• Pustułka plamista (Falco moluccensis)
• Pustułka malgaska (Falco newtoni)
• Sokół nowozelandzki (Falco novaeseelandiae)
• Sokół berberyjski (Falco pelegrinoides)
• Pustułka maskareńska (Falco punctatus)
• Sokół białogardły (Falco rufigularis)
• Pustułka stepowa (Falco rupicoloides)
• Sokół rdzawobrzuchy (Falco severus)
• Pustułka amerykańska (Falco sparverius)
• Sokół czarny (Falco subniger)
• Pustułka prążkowana (Falco zoniventris)
• Trębacz chichotliwy (Herpetotheres cachinnans)
• Trębacz obrożny (Micrastur buckleyi)
• Trębacz popielaty (Micrastur gilvicollis)
• Trębacz białobrzuchy (Micrastur mirandollei)
• Trębacz szarogłowy (Micrastur plumbeus)
• Trębacz prążkowany (Micrastur ruficollis)
• Trębacz zmienny (Micrastur semitorquatus)
• Sokolik białobrzuchy (Microhierax erythrogenys)
• Sokolik rdzawobrzuchy (Microhierax fringillarius)
• Sokolik białoczelny (Microhierax latifrons)
• Sokolik srokaty (Microhierax melanoleucus)
• Trębacz jasnogłowy (Milvago chimachima)
• Trębacz brązowy (Milvago chimango)
• Karakara patagońska (Phalcoboenus albogularis)
• Karakara falklandzka (Phalcoboenus australis)
• Karakara kreskowana (Phalcoboenus carunculatus)
• Karakara andyjska (Phalcoboenus megalopterus)
• Sokolik żółtooki (Polihierax insignis)
• Sokolik czerwonooki (Polihierax semitorquatus)
• Karakara meksykańska (Polyborus lutosus †)
• Sokolik plamisty (Spiziapteryx circumcinctus)

Występowanie i środowisko

Są obecne na całym świecie. Nie występują jedynie na Antarktydzie oraz w lasach równikowych w Afryce. Zajmują najróżniejsze środowiska.

Tryb życia i zachowanie

Są to ptaki aktywne w dzień. Są bardzo szybkimi lotnikami.

Rozmnażanie

Jaja składają raz w roku w liczbie 1-7. Zajmują zwykle stare gniazda innych ptaków albo gnieżdżą się na skale. Karakary budują luźne konstrukcje z patyków. Wysiadywanie trwa 28-35 dni. Pisklęta mają kolejno dwie szaty. Pisklęta są gniazdownikami, opiekuje się nimi samica, samiec dostarcza pokarmu.

Pożywienie

Zjadają kręgowce lądowe i owady. Większość sokołowatych chwyta zdobycz w powietrzu. Niektóre karakary zjadają padlinę i pokarm roślinny.

Ochrona i zagrożenia

Karakara meksykańska została uznana za wymarłą, 4 gatunki sokołowatych uznaje się za narażone. Zanieczyszczenia środowiska, szczególnie środkami DDT, ma bardzo duży wpływ na liczebność ptaków tej rodziny, gdyż zmienia strukturę skorupy jaj, które zapadają się pod ciężarem samicy podczas wysiadywania.

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

Liczebność

Status

© medianauka.pl, 2014-01-06, RODZ-205