Sokołowate

Sokołowate (Falconidae) to rodzina ptaków z rzędu drapieżnych. Rodzina ta liczy dziś 64 gatunki, z czego w Polsce można spotkać 9 gatunków. Największe zróżnicowanie gatunkowe jest w Ameryce Południowej.

Gatunki sokołowatych można podzielić na dwie charakterystyczne grupy ptaków: karakary (do których zaliczamy także trębacze) i sokoły (zaliczamy do nich także sokoliki, pustułki, rarogi i kobczyki).

Wygląd

Sokołowate mają charakterystyczny dziób - krótki i silnie zagięty z ostrym wyrostkiem na krajcach, zwanym "zębem". Mają ostro zakończone skrzydła, dzięki czemu bardzo szybko latają (nawet 180 km/h). Samice są dużo większe od samców. Upierzenie szare, brązowe, czarno-białe, spód ciała zwykle jasny, często z prążkami lub innym deseniem.

Gatunki

To atlas z wykazem gatunków, przynależących do danej rodziny. Aby wyświetlić tylko polskie gatunki, użyj filtra Ukryj obce gatunki, który znajdziesz w panelu bocznym. Możesz także użyć innych ciekawych filtrów, dzięki którym wyświetlisz gatunki z określonego kontynentu, o określonym statusie zagrożenia wyginięciem lub w oparciu jeszcze o inne kryteria. Nasz atlas zawiera karty opisów gatunków wraz ze zdjęciami. Kliknij na nazwę gatunkową lub miniaturę zdjęcia, aby się dowiedzieć czegoś więcej na temat danego gatunku.

Białozór PL Zalatujący  ! 

Falco rusticolus

Białozór (Falco rusticolus) to gatunek drapieżnego ptaka z rodziny sokołowatych. Samiec jest mniejszy od samicy. Upierzenie samca i samicy jest podobne. Niektóre osobniki, w tym na zdjęciu, są prawie całe białe z ciemnymi plamami.

♂

♀

Drzemlik PL Przelotny / przylatujący  ! 

Falco columbarius

Drzemlik (Falco columbarius) to gatunek drapieżnego ptaka z rodziny sokołowatych. To najmniejszy z sokołów Europy. Samiec ma grzbiet i głowę stalowe. Na końcu ogona występuje szeroka czarna pręga.

Kobczyk (zwyczajny) PL Przelotny / przylatujący  ! 

Falco vespertinus

Kobczyk, kobczyk zwyczajny (Falco vespertinus) to gatunek drapieżnego ptaka z rodziny sokołowatych, niewiele mniejszy od pustułki, podobny do kobuza. Samiec jest czarny, kuper, spód, nogawice są rdzawe, woskówka jest czerwona.

Kobuz PL Lęgowy Bardzo nieliczny

Falco subbuteo

To jeden z najzwinniejszych lotników wśród sokołów. Potrafi upolować jerzyka. Ma długie, zaostrzone na końcu skrzydła i dość krótki ogon. Upierzenie ciemnoszare z wierzchu, od spodu ciemno i gęsto kreskowane, jasne.

♀

♂

Pustułeczka PL Zalatujący  ! 

Falco naumanni

Pustułeczka (Falco naumanni) to gatunek ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych. Samiec jest mniejszy od samicy. W Polsce to skrajnie nieliczny ptak lęgowy.

♀

♂

Pustułka (zwyczajna) PL Lęgowy Nieliczny

Falco tinnunculus

To najliczniej występujący sokół w naszym kraju. Ma dość wąskie, zaokrąglone na końcach skrzydła. Ogon jest bardzo długi. Samiec ma niebieską głowę i charakterystyczny wąs.

Raróg (zwyczajny) PL Lęgowy sporadycznie Zalatujący  ! 

Falco cherrug

To jeden z najrzadziej występujących sokołowatych w Polsce. Stwierdzono tylko jeden przypadek lęgów i zaledwie kilkadziesiąt obserwacji pojedynczych osobników podczas przelotów. Osobniki dojrzałe mają jasną głowę, duże oczy, ciemny, delikatny wąs.

Sokół skalny PL Zalatujący  ! 

Falco eleonorae

Sokół skalny (Falco eleonorae) to ptak z rodziny sokołowatych. Występują dwie odmiany barwne: jasna i ciemna. Upierzenie jednobarwne, łupkowoszare, brązowawy od spodu.

Sokół wędrowny PL Lęgowy sporadycznie Przelotny / przylatujący Skrajnie nieliczny  ! 

Falco peregrinus

Sokół wędrowny to piękny ptak drapieżny, dziś bardzo rzadko występujący w naszym kraju. Głowa, szyja, wąs, wierzch ciała są ciemne. Spód jasny z podłużnymi plamami.

Karakara andyjska

Phalcoboenus megalopterus

Karakara andyjska (Phalcoboenus megalopterus) to gatunek ptaka z rodziny sokołowatych. Upierzenie czarne z wierzchu, całej głowy i na piersi, białe od spodu. Obszar między dziobem i okiem nieopierzony, czerwonawy.

Karakara brązowa

Phalcoboenus chimango

Karakara brązowa (Phalcoboenus chimango) to gatunek ptaka z rodziny sokołowatych. Upierzenie brązowe, jaśniejsze od spodu. Dziób i nogi żółtawe.

Karakara czubata

Caracara plancus

Karakara czubata, karakara czarnobrzucha to ptak narodowy Meksyku. Głowa z wierzchu, brzuch oraz koniec ogona są ciemnobrązowe. Pozostała część ogona, brzuch i końce skrzydeł są białe. Głowa po bokach jest żółta.

Karakara falklandzka

Phalcoboenus australis

Karakara falklandzka (Phalcoboenus australis) to gatunek ptaka z rodziny sokołowatych. Upierzenie brązowe. Nogi żółtawe.

Karakara jasnogłowa

Milvago chimachima

Karakara jasnogłowa (Milvago chimachima) to gatunek ptaka z rodziny sokołowatych. Spód, szyja i głowa jasne, kremowe, reszta brązowa z jasnymi plamkami. Na jasnym ogonie widoczne ciemne prążki.

Karakara patagońska

Phalcoboenus albogularis

Karakara patagońska (Phalcoboenus albogularis) to gatunek ptaka z rodziny sokołowatych. wierzch ciemny, brązowy, spód białawy. Nogi żółte. Wokół dzioba pomarańczowy obszar nieopierzonej skóry.

♂

Pustułka amerykańska

Falco sparverius

Pustułka amerykańska (Falco sparverius) to gatunek ptaka z rodziny sokołowatych. Ptak ten ma rudy grzbiet. Spód brązowawy, ciemno plamkowany. Pokrywy skrzydłowe samca szarawe, plamkowane, samicy rude, plamkowane.

Raróg górski

Falco biarmicus

Raróg górski (Falco biarmicus) to dość rzadki gatunek ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych. Samica jest większa od samca. Upierzenie z wierzchu jest brązowoszare, spód jest jasny, ciemno plamkowany.

Raróg indyjski

Falco jugger

Raróg indyjski (Falco jugger) to gatunek ptaka z rodziny sokołowatych. Upierzenie szaro-brązowe i białe z ciemnym, grubym kreskowaniem na spodzie.

Sokolik czerwonooki

Polihierax semitorquatus

Sokolik czerwonooki (Polihierax semitorquatus) to gatunek drapieżnego ptaka z rodziny sokołowatych. Spód biały i część twarzowa głowy. wokół oczu czerwona obrączka. Wierzch szary, a samic dodatkowo brązowy.

Sokolik rudogardły

Microhierax caerulescens

Sokolik rudogardły, sokolik indyjski (Microhierax caerulescens) to gatunek z rodziny sokołowatych, jeden z najmniejszych ptaków drapieżnych. Głowa z wierzchu jest czarna. Czoło, brew, biegnąca do karku i wąsy są białe. Gardło rdzawe.

Sokół rudogłowy

Falco chicquera

Sokół rudogłowy (Falco chicquera) to gatunek ptaka z rodziny sokołowatych. Upierzenie wierzchu głowy i karku jest rude. Lotki I-rzędu i sterówki są czarne. Wierzch szary z ciemnymi prążkami, spód jasny.

Zdjęcia - galeria

Galeria ta zawiera zdjęcia gatunków opisywanych w tym artykule. Więcej zdjęć można zwykle znaleźć w artykułach, opisujących poszczególne rodzaje i gatunki.

Inne gatunki

• karakara meksykańska (Caracara lutosa)
• karakara czarna (Daptrius ater)
• pustułka rdzawa (Falco alopex)
• kobczyk amurski (Falco amurensis)
• pustułka seszelska (Falco araeus)
• sokół ciemny (Falco ardosiaceus)
• sokół brunatny (Falco berigora)
• pustułka australijska (Falco cenchroides)
• sokół śniady (Falco concolor)
• sokół afrykański (Falco cuvierii)
• sokół rudogardły (Falco deiroleucus)
• sokół białorzytny (Falco dickinsoni)
• pustułka reuniońska (Falco duboisi)
• sokół maskowy (Falco fasciinucha)
• sokół rdzawobrewy (Falco femoralis)
• sokół siwy (Falco hypoleucos)
• sokół australijski (Falco longipennis)
• sokół preriowy (Falco mexicanus)
• pustułka plamista (Falco moluccensis)
• pustułka malgaska (Falco newtoni)
• sokół nowozelandzki (Falco novaeseelandiae)
• pustułka maskareńska (Falco punctatus)
• sokół białogardły (Falco rufigularis)
• pustułka stepowa (Falco rupicoloides)
• sokół rdzawobrzuchy (Falco severus)
• sokół czarny (Falco subniger)
• pustułka prążkowana (Falco zoniventris)
• trębacz chichotliwy (Herpetotheres cachinnans)
• karakara białobrzucha (Ibycter americanus)
• trębacz obrożny (Micrastur buckleyi)
• trębacz popielaty (Micrastur gilvicollis)
• trębacz skryty (Micrastur mintoni)
• trębacz białobrzuchy (Micrastur mirandollei)
• trębacz szarogardły (Micrastur plumbeus)
• trębacz prążkowany (Micrastur ruficollis)
• trębacz zmienny (Micrastur semitorquatus)
• sokolik białobrzuchy (Microhierax erythrogenys)
• sokolik rdzawobrzuchy (Microhierax fringillarius)
• sokolik białoczelny (Microhierax latifrons)
• sokolik srokaty (Microhierax melanoleucos)
• sokolczyk (Neohierax insignis)
• karakara kreskowana (Phalcoboenus carunculatus)
• sokółeczka (Spiziapteryx circumcincta)

Występowanie i środowisko

Są obecne na całym świecie. Nie występują jedynie na Antarktydzie oraz w lasach równikowych w Afryce. Zajmują najróżniejsze środowiska.

Tryb życia i zachowanie

Są to ptaki aktywne w dzień. Są bardzo szybkimi lotnikami.

Rozmnażanie

Jaja składają raz w roku w liczbie 1-7. Zajmują zwykle stare gniazda innych ptaków albo gnieżdżą się na skale. Karakary budują luźne konstrukcje z patyków. Wysiadywanie trwa 28-35 dni. Pisklęta mają kolejno dwie szaty. Pisklęta są gniazdownikami, opiekuje się nimi samica, samiec dostarcza pokarmu.

Pożywienie

Zjadają kręgowce lądowe i owady. Większość sokołowatych chwyta zdobycz w powietrzu. Niektóre karakary zjadają padlinę i pokarm roślinny.

Ochrona i zagrożenia

Karakara meksykańska została uznana za wymarłą, 4 gatunki sokołowatych uznaje się za narażone. Zanieczyszczenia środowiska, szczególnie środkami DDT, ma bardzo duży wpływ na liczebność ptaków tej rodziny, gdyż zmienia strukturę skorupy jaj, które zapadają się pod ciężarem samicy podczas wysiadywania.

Wykresy poniżej przedstawiają strukturę zagrożenia wymarcia gatunków z danej rodziny. Pierwszy diagram uwzględnia gatunki, których nie opisano w naszym serwisie (jeżeli taka sytuacja ma miejsce), drugi diagram uwzględnia wyłącznie gatunki, które opisano w portalu, trzeci diagram uwzględnia tylko gatunki rodzime.

Jeżeli chcesz się więcej dowiedzieć o statusach zagrożenia wymarciem i zapoznać się z opisami poszczególnych statusów, kliknij tutaj.

Oznaczenia

Poniżej przedstawiamy opis zastosowanych oznaczeń gatunków.

Występowanie w Polsce

Liczebność

Status

Największe gniazda ptaków

Jak duże może być gniazdo ptaka? Jakie ptaki są rekordzistami pod tym względem? Oto krótki przegląd rekordzistów wśród ptasich budowniczych gniazd na świecie i w Polsce.

Jak dokarmiać ptaki?

Czym i jak mądrze dokarmiać ptaki, aby im nie zaszkodzić?

Najmniejsze ptaki na świecie

Jaki jest najmniejszy ptak na świecie? Jaki polski ptak jest najmniejszy?

Największe ptaki na świecie

Jaki ptak jest największy na świecie, a jaki w Polsce? Jakie gatunki są najcięższe, które mają największą rozpiętość skrzydeł i które są najwyższe?

© medianauka.pl, 2014-01-06, RODZ-205
Data aktualizacji artykułu: 2021-10-04